Kościół Wang w Karpaczu to nie tylko jedna z największych atrakcji turystycznych Karkonoszy ale również bezcenny zabytek architektury skandynawskiej w naszym kraju, który nieprzypadkowo choć trochę szczęśliwie trafił w XIX wieku na Dolny Śląsk. Uznawany jest za najstarszy kościół drewniany w Polsce, choć trzeba pamiętać przy tym że został on relokowany ze Skandynawii a jego pierwotny rodowód jest powiązany z kulturą i wierzeniami dawnych Wikingów, choć nigdy w swoich wnętrzach nie gościł brodatych wojów w rogatych hełmach. Unikalności dodaje mu fakt, że świątynia Wang w Karpaczu to jedyny romański kościół słupowy poza Skandynawią, który nie tylko zachwyca swoją konstrukcją, architekturą i historią ale nadal służy jako świątynia parafialna.
Kościół Wang w Karpaczu – podstawowe informacje
Świątynia Wang w Karpaczu to drewniany kościół o nordyckim rodowodzie, którego obecna pełna nazwa brzmi ewangelicko-augsburski Kościół Górski Naszego Zbawiciela. Wzniesiony na przełomie XII i XIII wieku na wzór najlepszych przykładów skandynawskiego drewnianego budownictwa sakralnego, będąc obecnie bezcennym arcydziełem dawnej sztuki nordyckiej.
Historia Kościoła Wang w Karpaczu
Drewniany kościółek, stojący obecnie w Karpaczu wzniesiono na przełomie XII i XIII wieku w miejscowości Vang nad jeziorem Vangsmjøsen w południowej Norwegii. Wybudowano go z sosny norweskiej, wykorzystując tylko złącza ciesielskie i ani jednego gwoździa. W 1814 roku w kościele odbyło się historyczne, pierwsze głosowanie do zgromadzenia narodowego Norwegii.
Krótko po tym wydarzeniu, stwierdzono jednak, że kościół jest już za mały i wymaga kosztownej naprawy ze względu na swój zły stan. Ostatecznie zdecydowano o budowie nowego kościoła, a żeby sfinansować jego budowę postanowiono sprzedać pierwotną świątynię. Kościół na licytacji kupił za 427 marek król pruski Fryderyk Wilhelm IV, skłoniony do tego przez norweskiego malarza prof. Jana Krystiana Dahla.
Następnie kościół przygotowano do przeniesienia. Dokumentację świątyni przygotował królewski architekt a następnie do rozebrano i załadowano do skrzyń, które statkiem popłynęły do Szczecina. Ostatecznie trafiły do Muzeum Królewskiego w Berlinie, gdzie miały być przechowywane do czasu jego odbudowy na Wyspie Pawiej koło Berlina. Król zrezygnował jednak z tego pomysłu i zaczął szukać innego miejsca, w którym świątynia mogła by stanąć i służyć ewangelikom. Kluczowe okazały się w tym czasie zabiegi hrabiny Fryderyki von Reden z Bukowca, która przekonała króla do odbudowy świątyni w Brückenbergu, czyli dzisiejszym Karpaczu. Miejsce pod budowę świątyni na zboczach Czarnej Góry (885m n.p.m.) podarował hrabia Christian Leopold von Schaffgotsch z Cieplic. Budowa ruszyła w 1842 roku a kamień węgielny osobiście położył król Fryderyk Wilhelm IV, który po niecałych dwóch latach – 28 lipca 1844 roku uroczyście otworzył i poświęcił świątynię.
Rekonstrukcja kościoła nie była prosta. Świątynia była mocno uszkodzona, część elementów nie zniosła trudów podróży, inne zaginęły dlatego wiele z nich trzeba było odtworzyć. Dodatkowo postanowiono przebudować kościół, dodając m. in. krużganki i okna oraz dostawiając kamienną wieżę – dzwonnicę, którą wzniesiono aby chroniła kościół przed intensywnymi wiatrami wiejącymi od strony Karkonoszy. Mimo tych zmian, udało się zachować charakterystyczne cechy pierwotnego stylu architektonicznego świątyni. Od czasu odbudowy w Karpaczu aż do dzisiaj pełni rolę świątyni lokalnej społeczności ewangelickiej ale jednocześnie jest jedną z najpopularniejszych atrakcji turystycznych regionu.
Lokalizacja kościoła
Kościół Wang znajduje się w dolnośląskim Karpaczu, w południowo-zachodniej części Polski.
Świątynia zlokalizowana jest w Karpaczu Górnym, najwyżej położonej dzielnicy miasta tuż przy trasie głównych szlaków turystycznych oraz przy ich skrzyżowaniu, będącym głównym punktem wyjścia w najwyższe partie Karkonoszy, w tym na Śnieżkę.
Jak dotrzeć do świątyni Wang w Karpaczu?
Karpacz położony jest u podnóża samych Karkonoszy, a to przekłada się na ograniczone możliwości dotarcia do miasta. Do Karpacza nie dociera żadna czynna linia kolejowa, przez co nie ma możliwości dotarcia do miasta pociągiem. Pozostaje jedynie transport drogowy, który ułatwiają nam przebiegające w pobliżu trasy: DW366, DW367 i DK3 oraz drogi lokalne, prowadzące już bezpośrednio do Karpacza.
Dobra infrastruktura drogowa pozwala, że możemy dojechać do Karpacza zarówno komunikacja autobusową, obsługiwaną przez m. in. PKS “Tour” Sp. z o.o. Jelenia Góra, POLBUS, FlixBus jak i własnym samochodem.
Parking przy Kościele Wang
W pobliżu świątyni Wang w Karpaczu znajdziecie dużo parkingów i miejsc do bezpiecznego zostawienia samochodu. Najwięcej miejsc parkingowych znajduje się w klinie ulic: Karkowskiej (główna ulica) i Przewodników Górskich, oddalonym o ok. 450 metrów na północ od kościoła. Po drodze, wzdłuż głównej ulicy znajdują się jeszcze parkingi prywatne, oznakowane tablicami. Wszystkie parkingi w okolicy są płatne, ceny są wysokie a najdroższe są parkingi prywatne. Najtańszy jest parking miejski nr 4, przy ul. Przewodników Górskich.
Szlaki turystyczne w pobliżu
Przy wejściu na kościelny plac znajduje się skrzyżowanie trzech szlaków turystycznych (niebieski, zielony, żółty), którymi zarówno można dotrzeć do świątyni z Dolnego Karpacza i okolicznych miejscowości jak i ruszyć w górne partie Karkonoszy.
Bilety i zwiedzanie
Zwiedzanie wnętrza świątynie oraz wejście na kościelny dziedziniec jest możliwe po uprzednim zakupie biletów. Bilety można kupić w kasie biletowej, znajdującej się w budynku przy bramie głównej kościelnego dziedzińca. Ceny biletów nie są wysokie a szczegółowy cennik znajduje się na stronie internetowej kościoła Wang w Karpaczu. W sprzedaży dostępne są bilety ulgowe dla dzieci, uczniów i studentów.
Zwiedzanie świątyni jest możliwe codziennie, poza godzinami mszy i nabożeństw (mających miejsce głównie w soboty i niedziele). Aktualne godziny otwarcia kościoła znajdziecie na stronie internetowej świątyni. Zwiedzanie trwa 15 minut i można wejść na nie co kwadrans w godzinach otwarcia. Podczas zwiedzania słuchamy nagrania, przybliżającego historię i architekturę świątyni. Możemy podczas niego swobodnie poruszać się po wnętrzu świątyni i robić zdjęcia (opcja dodatkowo płatna), pamiętając aby nie przeszkadzać innym zwiedzającym.
Tylko na kierunkowo.pl!
Wyjątkowy e-book „MIKROPODRÓŻE” już dostępny! Ponad 700 podróżniczych inspiracji z Wielkopolski, Pomorza i Dolnego Śląska, blisko 260 kolorowych zdjęć, 5 gotowych planów mikropodróży, setki praktycznych porad i wskazówek tworzących najobszerniejszy poradnik, poświęcony krótkim formom podróżowania, liczący aż 294 strony!Poznajcie Kościół Wang w Karpaczu
Świątynia Wang w Karpaczu to jeden z nielicznych ocalałych kościołów tego typu na świecie. Powstało ich około 1000 a do dnia dzisiejszego przetrwało niespełna 30, wśród których właśnie świątynia w Karpaczu, która na pewno wyróżnia się wyjątkową historią.
Ale świątynia Wang w Karpaczu to coś więcej niż unikalna historia. Drewniana świątynia to perła drewnianej architektury nordyckiej, która zachowała się w wielu bezcennych elementach kościoła, nadając mu aż do dnia dzisiejszego wyjątkowy charakter, nawiązujący do tradycji wikingów. Dlatego poznajcie go lepiej z dalszej części wpisu!
Wygląd zewnętrzny świątyni Wang w Karpaczu
Kościół Wang w Karpaczu to drewniana świątynia o prostej, jednonawowej bryle, wzniesiona jako konstrukcja słupowo-szkieletowa, zbudowana bez użycia ani jednego gwoździa z impregnowanego żywicą drewna sosny norweskiej. Podczas rekonstrukcji w latach 40-tych XIX wieku, podstawową bryłę kościoła wzbogacono o okalające go krużganki, wieżyczkę na szczycie kalenicy, półokrągłą apsydę i ganek nadając mu w ten sposób charakterystycznych cech nordyckich kościołów romańskich. Tak oto świątynia na docelowym miejscu nie powstała jako wierna rekonstrukcja romańskiej świątyni znad jeziora Vangsmjøsen, ale raczej jako wizja budowniczych, którzy tak wyobrażali sobie idealny norweski stavkirke.
Nordycki charakter podkreślają nietypowe sterczyny, m. in. zoomorficzne rzeźby, które możecie zauważyć w szczytach świątyni. Co ciekawe te rzeźby, przypominają o przedchrześcijańskich korzeniach świątyni Wang, która mimo, że powstała co najmniej 150 lat po zakończeniu ery wikingów, nawiązuje swoją symboliką do pogańskich wierzeń. Rzeźby smoków, które są najlepiej widoczne miały według wierzeń ówczesnych Skandynawów odstraszać duchy. Dodatkowo dobudowana do kościoła kamienna wieża ze stylizowanym dachem i łączący się z nią ganek sprawia, że drugiej takiej świątyni nie znajdziecie nigdzie indziej.
Wnętrze świątyni
Jeszcze większe wrażenie zrobi na Was wnętrze świątyni, którego atmosfera jest jedyna w swoim rodzaju. Kościół Wang w Karpaczu jest najstarszą drewnianą świątynią w Polsce (choć relokowaną), starszą od naszych najstarszych kościołów o ok. 200 lat. Tylko tutaj możecie poczuć zapach żywicy sosny ściętej ponad 800 lat temu oraz przenieść się w świat nordyckiej mitologii i czasy legendarnych wikingów.
To właśnie wewnątrz świątyni można podziwiać najwięcej oryginalnych zachowanych elementów kościoła Wang, a wśród nich m. in. słupy narożne, kolumny czy portale. Znajdziecie na nich liczne zdobienia przedstawiające motywy roślinne i zwierzęce, nawiązania do mitologii nordyckiej czy pismo runiczne.
Cennym elementem wyposażenia jest okazały krucyfiks, wyryty z jednego pnia dębowego w 1846 roku z lipowa figurą Chrystusa. Warto zwrócić uwagę również na dwa kandelabry (świeczniki), stojące po obu stronach ołtarza. Świece na nich zapalane są tylko podczas ślubów, które cieszą się tutaj szczególnie dobrą sławą, bo kościół Wang w Karpaczu znany jest jako kościół szczęśliwych małżeństw.
Otoczenie kościoła Wang w Karpaczu
Przybywając pod kościół Wang w Karpaczu warto przejść się również po placu wokół świątyni. Na kościelnym dziedzińcu znajduje się m. in. pamiątkowe epitafium poświęcone Fryderyce von Reden, z jej podobizną w medalionie, rzeźba „wskrzeszenie Łazarza” wykonana przez Ryszarda Zająca – lokalnego artystę czy jeden z pomników przyrody Karpacza – bluszcz pospolity.
Przed kościołem zlokalizowany jest też niewielki cmentarz, na którym oprócz zabytkowych i współczesnych grobów lokalnej społeczności, znaleźć można pochówek słynnego poety i dramaturga Tadeusza Różewicza.
Punkt widokowy
Chodnik okalający plac kościoła, usytuowany nad zboczami Czarnej Góry. To doskonałe miejsce aby na chwilę przysiąść i skorzystać z okazji do podziwiania widoków.
Bez problemu dostrzeżecie spod kościoła Wang w Karpaczu również szczyt Królowej Karkonoszy. Śnieżki wypatrujcie na południe od świątyni.
Punkt widokowy na świątynię
Idąc żółtym i zielonym szlakiem na północ od wejścia na kościelny dziedziniec, który wiedzie lekko pod górę, dojdziecie do najlepszego miejsca na pamiątkowe zdjęcie ze świątynią Wang w tle. Jest to zaledwie ok. 70 metrów od bramy kościoła, dlatego warto poświęcić te kilka minut dla naprawdę wyjątkowej pamiątki.
Wykaz źródeł
- wpis ŚWIĄTYNIA WANG na oficjalnej stronie Miasta Karpacz, link, dostęp z dn. 24.01.2024,
- wpis Kościół Wang w serwisie www.zabytek.pl, link, dostęp z dn. 24.01.2024,
- ilustrowany przewodnik z mapami „KARPACZ i okolice”, wyd. Wydawnictwo Turystyczne PLAN, wydanie XV – 2020, ISBN-978-83-7868-538-8,
- wpis Świątynia Wang na stronie www.dolnyslask.travel, link, dostęp z dn. 24.01.2024,
- wpis Świątynia Wang w serwisie www.karkonosze.pl, link, dostęp z dn. 23.01.2024,
- artykuł Na świecie jest zaledwie 25 takich konstrukcji. Wśród nich Świątynia Wang z polskiego Karpacza w serwisie www.gazeta.pl, link, dostęp z dn. 24.01.2024,
- artykuł Świątynia Wang — przykład norweskiej architektury w Polsce w serwisie www.onet.pl, link, dostęp z dn. 24.01.2024,
- wpis Świątynia Wang: skandynawski kościół w sercu Karkonoszy na stronie www.histmag.org, link, dostęp z dn. 24.01.2024,
