Oddal od siebie wypalenie zawodowe mikropodróżami!

Nie zdajecie sobie sprawy, jak poważnym problemem jest wypalenie zawodowe… Naprawdę! Przygotowując ten wpis dla Was, sam wielokrotnie otwierałem szeroko oczy ze zdumienia i łapałem chwilę potocznego doła, czytając kolejne raporty, badania czy statystyki, które nie napawają optymizmem. Problem jest na tyle poważny, że WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) wpisała wypalenie zawodowe do klasyfikacji IDC-11 (Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych). Nie ma się co dziwić, ponieważ według różnych badań wypalenie zawodowe może dotyczyć od 22 do nawet 76% osób pracujących! A przecież mnie po to chodzimy do pracy aby „spłonąć” zawodowo od stresu, nadmiaru obowiązków czy wygórowanych oczekiwań. Dlatego na swoim przykładzie, chcę Wam podpowiedzieć jeden ze sposobów przeciwdziałania i zapobiegania objawom wypalenia, jakim są dla mnie mikropodróże i inne pasje, którymi żyję po pracy, pielęgnując swój dobrostan i work-life balance. Wpis jest długi, ale chciałem aby przede wszystkim był rzetelny i odpowiedzialnie napisany, bo uważam że o takich tematach nie wypada pisać inaczej.

Wypalenie zawodowe zmorą naszych czasów

Według statystyk Eurostatu Polacy są jednym z najbardziej zapracowanych narodów w Unii Europejskiej. Najwięcej z krajów Unii pracują Grecy, Polacy zajmują w tym zestawieniu drugie miejsce, pracując średnio 39,7 godzin tygodniowo. Niestety nie jest to jednak powód do dumy… Poprzez duże obciążenie obowiązkami zawodowymi, szybciej niż u innych zaciera się u nas granica pomiędzy pracą a życiem prywatnym i szybciej pojawiają się symptomy wypalenia zawodowego.

Według różnych badań, nawet około 70% pracujących Polaków przyznaje, że odczuwa przejawy wypalenia zawodowego. Wypalenie zawodowe to zespół objawów, będących odpowiedzią organizmu na wiele niekorzystnych dla nas czynników, których źródłem jest praca. Syndrom ten został po raz pierwszy opisany w literaturze w latach 70. XX wieku, a pierwszym który użył terminu „wypalenie zawodowe” (z ang. professional burnout) był amerykański naukowiec urodzony w Niemczech – Herbert Freudenberger.

Lekceważony problem

Zjawisko wypalenia zawodowego to doskonały przykład na panującą w społeczeństwie nieufność do badań i raportów. Mimo, że wiele z nich, m. in. przeprowadzony przez Instytut Gallupa („State of the Global Workplace: 2022 Report”), Great Place To Work czy McKinsey Health Institute, ukazuje skalę zjawiska wypalenia zawodowego podając, że dotyczy ona od 22 do nawet 76% osób pracujących, dane te nie przekonują ogółu społeczeństwa do istnienia tego problemu. Również badania przeprowadzone w kraju, m. in. przez PARP czy Prowly, potwierdzają światowe statystki wskazując, że 82% polskich pracowników doświadczyło oznak stresu zawodowego a ponadto około 20% pracowników deklaruje jednocześnie poczucie niemocy i braku sensu w pracy. Mimo tego udajemy, że problem wypalenia zawodowego jest jakąś błahostką dnia codziennego, sprawdzając go najczęściej do znużenia czy zwykłego przemęczenia. Co gorsza ponad połowa z nas ukrywa stres i symptomy wypalenia przed pracodawcami.

Wiemy to z badań, które przeprowadzono w kraju, m. in. przez McKinsey Health Institute w których stwierdziliśmy, że fizycznie czujemy się całkiem nieźle (72% respondentów), przyznając jednocześnie, że emocjonalnie zaledwie 62% z nas, czuje się dobrze. Według tych samych badań 26% polskich pracowników ma problemy z koncentracją i pamięcią a aż 21% wprost przyznało, że cierpi na oznaki wypalenia zawodowego. Dodatkowo ponad 40% procent z nas przyznało, że jest fizycznie i psychicznie zmęczonych a 22% polskich pracowników odczuwa dodatkowo awersję do pracy. Mimo tych niekorzystnych i bezwzględnych statystyk, lekceważymy lub ukrywamy problem, sprowadzając się na równie pochyłą do spotęgowania sprawy, co odczuje niestety każdy z nas…

Niska świadomość pracowników

Możliwe, że przez niskie zaangażowanie w swoją pracę (średnia dla Unii Europejskiej wg Instytutu Gallupa to rekordowo niskie ok. 14% zaangażowanych pracowników; dla porównania w USA – 33%) nie traktujemy poważnie również pogłębiania swojej świadomości w kwestii problemów związanych z życiem zawodowym. Mylnie uważamy, że to co dzieje się w pracy, pozostaje w pracy. Dlatego też, odnosząc wypalenie zawodowe do pracy i środowiska zawodowego zapominamy, że odciska ono ogromne piętno na pozostałej części naszego życia, wpływając na życie osobiste, rodzinne, towarzyskie czy nasze pasje i zainteresowania.

Z racji niskiej świadomości problemu, wypalenie zawodowe często mylone jest z depresją, przemęczeniem czy po prostu znużeniem, spowodowanym przez np. monotonne obowiązki zawodowe. Z racji, że wypalenie zawodowe to proces złożony i długofalowy, nawet u świadomych pracowników może zostać niezauważony lub błędnie zdiagnozowany. Właśnie dlatego postanowiłem, że ten wpis musi zaczynać się rzetelnym rozdziałem merytorycznym, który ukarze wypalenie zawodowe z właściwej – naukowej strony, stawiając je jako poważny problem z którym może się przyjść zmierzyć każdemu z nas.

Przyczyny wypalenia zawodowego

Uogólniając sprawę, można stwierdzić, że najczęstszą przyczyną wypalenia zawodowego jest długotrwały, stały i wręcz przewlekły stres, związany z przeciążeniem pracą i poczuciem nieradzenia sobie ze stawianymi przez przełożonych wymaganiami. Przyczyny wypalenia zawodowego są jednak znacznie szersze. Według artykułu TLNC Global, do najważniejszych pięciu czynników, stojących za wypalaniem zawodowym pracowników są:

• niesprawiedliwe traktowanie w pracy,
• niekontrolowane obciążenie pracą,
• niejasna komunikacja od menedżerów,
• brak wsparcia menedżerów,
• nieuzasadniona presja czasu.

To jednak nie wyczerpuje listy potencjalnych przyczyn zawodowego wypalania się pracowników. Należy ją uzupełnić pozostałymi, istotnymi przyczynami wśród których wymienić trzeba m. in. niewłaściwy styl życia pozbawiony równowagi pomiędzy sferą prywatną i zawodową (z ang. work-life balance), trudne i toksyczne środowisko pracy, brak możliwości podejmowania autonomicznych decyzji, nadmierną biurokrację, trudność wykonywanych zadań, nieadekwatne wynagrodzenie, brak wsparcia społecznego oraz tendencję pracownika do zbytniego poświęcania się pracy, która zaczyna odgrywać w jego życiu dominująca rolę, burząc wspominany już balans pomiędzy pracą a życiem prywatnym.

Przyczyny te wpływają na wzniecanie u pracowników ponadprzeciętnego poziomu stresu, który i tak jest rekordowo wysoki po niepewnym czasie pandemii oraz toczącego się tuż obok naszego kraju konfliktu zbrojnego. Na poziom odczuwania stresu jak i ilość sytuacji stresowych wpływa również charakter pracy jak i wykonywany zawód.

Kogo dotyka wypalenie zawodowe?

Najczęściej wypalenie zawodowe dotyka pracowników, którzy wykazywali się początkowo dużym zaangażowaniem, podnosili swoje umiejętności i nie bali się podejmować ambitnych zadań. Pracując w ten sposób, budują oni poczucie własnej wartości, które jednak uzależnione jest jedynie od dokonań w strefie zawodowej. W związku z tym, takie osoby mają również duże oczekiwania wobec funkcjonowania samej firmy, z którą mocno się utożsamiają.

Wiemy z dostępnych badań, że wypalenie zawodowe dotyka pracowników w każdym wieku. Jednak jak wynika z raportów m. in. UceResearch i Syno Poland dla platformy ePsycholodzy.pl, na objawy wypalenia zawodowego najczęściej się skarżą ludzie młodzi, w wieku 18-22 lata. Są to osoby, które rozpoczynają swoją pracę zawodową a przez to chcą się wykazać, przekonać do siebie pracodawcę czy udowodnić swoją wartości, licząc na szybkie rozkręcenie swojej kariery. Zjawisko to zauważalne jest w każdej branży, jednak niektóre z nich są bardziej podatne na wystąpienie syndromu wypalenia.

Dawniej podatność na wypalenie zawodowe przypisywano do branż, w których praca wiązała się z niesieniem pomocy innym lub szeroko pojętym kontakcie z ludźmi. Wśród wymienianych zawodów znajdowały się pielęgniarki, nauczyciele, pracownicy socjalni czy psycholodzy. Obecnie jednak uważa się, że główną przyczyną wypalenia zawodowego jest chroniczny stres, który może wystąpić u pracowników na dosłownie każdym stanowisku. W najnowszych badaniach odnotowano wyniki potwierdzające tę tezę, ponieważ problem wypalenia zaobserwowano m. in. w usługach, handlu, działach kreatywnych, wśród prowadzących własną działalność gospodarczą czy pracowników małych i prywatnych firm. Dodatkowo z badań wynika, że w szczególny sposób na wypalenie zawodowe narażona jest szeroko pojęta kadra menedżerska oraz branża IT, która to wysuwa się na niechlubne pierwsze miejsce w zestawieniach branż o dużej ilości przypadków wypalenia.

Wypalony jak informatyk

Dlaczego akurat branża informatyczna wypada tak źle w badaniach. Spowodowane jest to specyfiką pracy oraz ogólnym stanem branży na rynku zawodowym. Branża IT zmaga się z niedoborem pracowników, przez co osoby w niej pracujące notują dużą ilość nadgodzin (od. 40% specjalistów branży IT) i wykazują problem z utrzymaniem zdrowego bilansu pomiędzy pracą a życiem prywatnym. Dodatkowo branża IT bardzo szybko się rozwija, przez co wymusza na pracownikach stały rozwój (wg raportu Awareson, specjaliści IT tygodniowo poświęcają poza czasem pracy kolejne od 2 do 10 godzin na rozwój zawodowy), często z racji popularnej w branży pracy zdalnej angażując się w obowiązki zawodowe do późnych godzin nocnych. Smutnego obrazu branży IT dopełnia duże obarczenie terminowością, młody wiek pracowników (młodsi bardziej podatni na wypalenie zawodowe) oraz bardzo słabo przygotowana do swojej roli kadra menedżerska, która chcąc wybronić się ze swoich zadań ma tendencję do znacznego przeciążania pracą podwładnych.

Płoniesz? Uważaj bo się wypalisz!

Jak się okazuje, zbytne zaangażowanie, nadmierna motywacja, pasjonowanie się swoją pracą, dążenie do perfekcjonizmu czy w skrajnych przypadkach pracoholizm, działają niczym katalizator jeżeli chodzi o wystąpienie objawów wypalenia zawodowego. Warto w tym miejscu przytoczyć pewne stwierdzenie dotyczące wypalenia zawodowego, że aby się wypalić, trzeba najpierw płonąć!

Objawy wypalenia zawodowego

Społeczeństwo nadal ma małą świadomość na temat wypalenia zawodowego, traktując już najmniejsze objawy wyczerpania emocjonalnego czy znużenia pracą, jako pełnoprawne wypalenie zawodowe. Choć są to początkowe objawy syndromu wypalenia, powinny one wzbudzić u nas czujność i skłonić do podjęcia pierwszych działań, dzięki którym unikniemy pogłębiania objawów. Tym bardziej, że wypalenie zawodowe to znacznie szerszy i złożony zespół objawów.

Obecnie najpopularniejszym zestawieniem i opisem objawów wypalenia zawodowego jest trójwymiarowa teoria Christiny Maslach, zgodnie z którą objawy wypalenia podzielone zostały na trzy zasadnicze grupy: wyczerpanie emocjonalne, depersonalizacja i obniżone poczucie własnych dokonań.

Etap 1. Wypalenie emocjonalne i psychofizyczne

Większość badaczy jest zdania, że wypalenie zawodowe zaczyna się od wyczerpania emocjonalnego i psychofizycznego. Objawami charakterystycznymi dla tego etapu są długotrwałe i nieprzemijające zmęczenie, zniechęcenie, obniżony i chwiejny nastrój, poczucie bezradności, przygniecenia obowiązkami i bezsensu wykonywanej pracy.

Etap 2. Depersonalizacja – dystansowanie się

Kolejny etap wypalenia zawodowego to nadmierne dystansowanie się pracownika od zadań zawodowych, obowiązków, Klientów czy współpracowników. Pracownik wpadający w wir wypalenia zawodowego staje się niechętny do kontaktów międzyludzkich, cyniczny i obojętny a kontakt z nim staje się bardzo powierzchniowy i sformalizowany. Często zauważa się także separacje od współpracowników, konfliktowość czy podważanie sensowności nowych działań i poleceń, czym pracownik próbuje zmniejszyć odczuwające obciążenie emocjonalne.

Etap 3. Obniżone poczucie własnych umiejętności i dokonań

Ostatnim etapem wypalenia zawodowego według podziału Maslach jest stan niedoceniania swoich umiejętności, dokonań zawodowych czy osiąganych wyników w pracy. Osoby na tym etapie bardzo subiektywnie odczuwają permanentny brak sukcesów czy jakichkolwiek powodów do satysfakcji z pracy. Tak fatalny stan psychiczny wpływa również na nasze zdrowie fizyczne (pojawiają się np. bóle brzucha, głowy, pleców, podwyższa się ciśnienie krwi, mogą pojawić się wrzody żołądka) jak i ogólne samopoczucie (podatność na nerwice, bezsenność) i funkcjonowanie wśród ludzi (zaburzenia relacji przyjacielskich, problemy rodzinne). Jest to krańcowy stan w wypaleniu zawodowym, w którym niezbędna jest pomoc specjalistów. Tym bardziej, że w najbardziej krytycznych przypadkach i przy jednoczesnym braku podejmowania poważnych działań aby wyjść z tej sytuacji, skrajne wypalenie zawodowe może przerodzić się w depresję.

Jako sobie radzić z objawami wypalenia?

Kiedy dostrzeżemy u siebie objawy związane z wyczerpaniem, zobojętnieniem czy brakiem motywacji do pracy, która wcześniej dawała nam satysfakcję powinniśmy reagować, nie dopuszczając do pogłębienia się objawów. W każdym momencie, niezależnie od etapu wypalenia zawodowego w którym się znajdujemy możemy udać się po pomoc specjalisty. Oprócz tego możemy podjąć również inne działania, które pozwolą nam zredukować dostrzeżone objawy i przeciwdziałać im w przyszłości. Nie należy jednak ograniczać się do działań według powszechnie panujących opinii, w tym np. mniej (krócej) pracować lub czy wziąć kilka dni urlopu (lub zwolnienia lekarskiego) aby jakoś się pozbierać i wydobrzeć. Są to działania krótkofalowe, które owszem mogą przynieść krótkotrwały, pozytywny efekt, jednak w żaden sposób nie pomagają rozwiązać złożonego problemu związanego z wypaleniem zawodowym.

Podobnie jak samo wypalenie zawodowe jest złożonym zjawiskiem, również metody jego przezwyciężenia są dużo bardziej rozbudowane i zaawansowane niż typowe „po prostu mniej pracuj”. W początkowej fazie wypalenia w pierwszej kolejności trzeba skupić się na ograniczeniu obciążenia pracą i zredukowaniu stresu, najlepiej konsultując swoje działania i oczekując wsparcia w ich realizacji u przełożonych, których należy również poinformować o swoich dolegliwościach. Jeżeli takie działanie nie jest możliwe (kwestie organizacyjne, brak zrozumienia ze strony przełożonych) warto doraźnie zastanowić się nad dłuższym urlopem czy zwolnieniem lekarskim. Jeżeli zostanie to skrytykowane lub źle odebrane przez pracodawcę, należy potraktować to jako impuls do zmiany pracy, ponieważ świadczy to o braku świadomości pracodawcy o problemie wypalenia zawodowego oraz co za tym idzie, brakiem zrozumienia problemu i zaangażowania w poprawę dobrostanu pracownika. Kiedy przegapione lub źle zdiagnozowane zostały wczesne objawy wypalenia zawodowego i doszło do skrajnej jego fazy, należy niezwłocznie udać się po pomoc specjalistów.

Najważniejsze w walce z wypaleniem zawodowym jest jednak przeciwdziałanie i jak najszybsze reagowanie na niepokojące objawy, szczególnie w początkowych stanach wypalenia zawodowego.

Jak oddalić od siebie wypalenie zawodowe?

Wokół sposobów wychodzenia i radzenia sobie z wypaleniem zawodowym urosło przez lata wiele mitów… Najpowszechniejszymi są oczywiście te, w stylu „mniej pracuj” lub „odpocznij” ale dodatkowo wypalenie zawodowe w ostatnich latach jest nadużywane (i tym samym umniejszane jako poważny problem), będąc coraz popularniejszą podstawą do wystawienia zwolnienia lekarskiego. Wiele z nich wystawianych jest bezpodstawnie lub na podstawie pobieżnej diagnozy, często przeprowadzonej w formie teleporady, która na pewno nie zastępuje rozmowy osobistej, szczególnie istotnej w problemach zdrowia psychicznego.

Zdaniem specjalistów, żaden z tych powszechnych, „chłopskich” sposobów nie jest chociażby optymalnym rozwiązaniem problemu wypalenia zawodowego. W fachowych opracowaniach i rzetelnych materiałach poświęconych temu problemowi, nacisk kładziony jest na zupełnie inne sposoby radzenia sobie z wypaleniem zawodowym. Szczególnie podkreślana jest w całym procesie walki z wypaleniem zawodowym rola pomocy psychologicznej, przeciwdziałanie i zapobieganie oraz reagowanie już przy pierwszych objawach.

Zapobiegaj i przeciwdziałaj!

Stare porzekadło „lepiej zapobiegać niż leczyć„, sprawdza się również w przypadku wypalenia zawodowego. Umiejętne pokierowanie swoją karierą zawodową, dbałość o równowagę pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym, pielęgnowane zainteresowań i hobby a także świadomość problemu, może zdziałać dużo więcej niż kilkunastodniowe L4 czy kilka dni pracy na mniejszych obrotach. Właśnie dlatego aby nie wpaść w bańkę wypalenia zawodowego, trzeba przede wszystkim jemu zapobiegać i przeciwdziałać jeszcze przed nastąpieniem pierwszych objawów.

Wśród polecanych sposobów zapobiegania wypaleniu zawodowemu, warto wymienić m. in.

• wykonywanie pracy zgodnej z wykształceniem, kwalifikacjami, umiejętnościami i predyspozycjami,
• odpowiedzialne i zdroworozsądkowe podejście do obowiązków oraz stawianie sobie realnych celów zawodowych,
• docenianie i czerpanie satysfakcji z nawet najmniejszych sukcesów zawodowych,
• zadbaj o wypoczynek i chwilę relaksu każdego dnia, po zakończeniu pracy,
• pogłębiaj swoją wiedzę i poziom świadomości, dzięki czemu lepiej utrzymasz kontrolę nad swoim stanem emocjonalnym,
• rozwijaj się jako człowiek, staraj się wzmacniać przez to swoją samoocenę i osobowość,
• nabywaj umiejętności radzenia sobie ze stresem,
• dbaj o relacje międzyludzkie, utrzymuj kontakt ze znajomymi oraz pielęgnuj więzi rodzinne,
• systematycznie uprawiaj aktywność fizyczną, chociażby minimalną np. wychodząc na spacer lub rower,
• inicjuj zmiany w środowisku zawodowym, reaguj na zagrożenia i oczekuj zaangażowania pracodawcy,
• rozwijaj swoje pasje i zainteresowania, które są źródłem dobrej energii emocjonalnej i psychicznej,
• zadbaj o równowagę pomiędzy pracą a życiem osobistym (work-life balance).

Ostatnie trzy z nich, przybliżę szerzej w kolejnych rozdziałach.

Zachęcaj pracodawcę do zmian!

Wypalenie zawodowe kiełkuje i rozwija się w miejscu pracy, dlatego też wszelkie zmiany w środowisku zawodowym, nawet te najmniejsze, zrobią najwięcej dla naszego komfortu i dobrostanu zawodowego, oddalając jednocześnie od nas przyczyny problemu. Inicjatorem zmian ku lepszemu może być każdy, również My sami, licząc na to, że nasze sugestie zostaną wysłuchane. Chcąc zwiększyć swoje szanse w takich sytuacjach należy wybierać pracę u pracodawców, którzy prezentują wysoką i rozwiniętą kulturę organizacyjną oraz są świadomi idei nowoczesnego środowiska pracy, zapewniając dobrą atmosferę, kulturę, pielęgnowanie wartości oraz wysłuchanie potrzeb pracowników. Z takim podejściem pracodawcy, można zakładać, że podjęte działania będą miały charakter długofalowy i wiążący, co będzie wielką korzyścią dla zatrudnionych. W przypadku pozostałych pracodawców nie należy z góry składać rękawic, choć trzeba liczyć się z tym, że przekonanie do swoich potrzeb i wdrożenie działań będzie trwało dłużej.

Przykładowe działania pracodawcy

Niemniej to właśnie od działań po stronie pracodawcy warto zacząć przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego. Dzięki nim, skupiamy inicjatywy i działania wokół przyczyn zjawiska a po drugie działamy z korzyścią dla grupy pracowników a nie jednostki. Wśród działań, które może podjąć odpowiedzialny i świadomy pracodawca są m. in.:

• ograniczanie stresu i obciążeń pracowniczych, poprzez lepszą organizację i zarządzanie,
• bardziej optymalne i adekwatne dopasowanie zadań do kompetencji i możliwości czasowych,
• zapewnianie przyjaznego środowiska pracy,
• traktowanie pracowników jako największej wartości przedsiębiorstwa / firmy, podkreślając ich osiągnięcia, wyniki, sukcesy czy zaangażowanie,
• adekwatne wynagradzanie oraz nagradzanie,
• podwyższanie świadomości pracowników nt. zdrowia psychicznego, np. poprzez organizowanie spotkań czy szkoleń,
• umożliwienie wykazania się pracownikowi większą samodzielnością i decyzyjnością,
• dbanie o dobrostan pracowników i ich aktywizowanie po godzinach pracy,
• kształtowanie odpowiedzialnej i świadomej kadry menedżerskiej (liderów), zaznajomionej z obecnymi zagrożeniami w środowisku zawodowym.

Odpowiedzialni liderzy zamiast toksycznych menedżerów

Czytając raporty z badań oraz publikacje poruszające tematykę wypalenia zawodowego, można odnieść wrażenie, że jedną z głównych przyczyn tak dużej skali tego zjawiska jest niewłaściwie przygotowana do swojej roli kadra kierownicza. To właśnie na barkach liderów / przełożonych spoczywa odpowiedzialność za właściwe obciążenie pracą, dobrą komunikację, przyjazną atmosferę i okazanie pracownikowi szacunku, wyrazów docenienia czy zrozumienia i empatii, kiedy wymaga tego sytuacja. Problem toksycznych liderów jest obserwowany globalnie, występuje także w Polsce. Według badań i analiz Mindgramu aż 63% pracowników uważa, że ich przełożeni wcale o nich nie dbają, dodatkowo kadra kierownicza zbudowała sobie tak złą opinię, że została nawet nazwana przez Agnieszkę Golińską, psycholożkę i specjalistkę ds. zarządzania z Uniwersytetu SWPS – „wielkimi wypalaczami„. Dodatkowo badanie GoodHabitz, ukazuje że praktycznie nie istnieje komunikacja dot. zdrowia psychicznego na linii menedżer – pracownicy. Co gorsze, menedżerowie w Polsce nie potrafią zadbać również o swój dobrostan, sami są bardzo podatni na wypalenie zawodowe a swoje frustracje, niezadowolenie i rozczarowania często przerzucają na podwładnych, potęgując w nich stres, zakłopotanie czy inne negatywne emocje, narażając ich tym samym na rozchwianie emocjonalne pchające w sidła wypalenia.

Oczywiście nie można całą odpowiedzialnością za taki stan rzeczy obwiniać menedżerów. Mimo, że w wielu przypadkach są oni najsłabszym ogniwem środowiska zawodowego, wielu z nich systematycznie się kształci i szkoli, podnosząc swoje kompetencje i zwiększając świadomość nt. aktualnych problemów związanych z pracą zawodową. Niestety wśród pracodawców nadal dominuje pogląd, że przede wszystkim liczą się wyniki, przez co zmiany na korzyść pracowników na szczeblach zarządzania zachodzą wolniej niż by się chciało.

Zmiany w interesie pracodawcy

Choć w badaniach pracodawcy wykazują, że wprowadzają w swoich firmach działania mające poprawiać dobrobyt pracowników oraz atmosferę w pracy, pracownicy nadal uważają je za niewystarczające (patrz przywołane powyżej badania Mindgram). Kluczem do sukcesu jest pogodzenie oczekiwań pracodawcy (wyników, osiągnięć itp.) z dbaniem o to, co udało się mu zbudować na przestrzeni lat, tworząc swoje przedsiębiorstwo nie tylko organizacyjnie ale i społecznie.

Pracodawca powinien jednocześnie oczekiwać nowego jak i dbać o to, co już ma – w każdym wymiarze, również społecznym.

Pracodawcy muszą zrozumieć również, że zmiany w obszarze dobrostanu pracowników są nie tylko korzystne dla samych zainteresowanych ale również firmy. Sugestie zmian powinny być kierowane z obu stron, zarówno od pracowników jak i pracodawcy, dzięki czemu łatwiej będzie znaleźć oczekiwany kompromis. Jeżeli pracownik obawia się, że jego sugestie i oczekiwania zostaną nienależycie potraktowane przez pracodawcę, musi on przedstawić dodatkowe argumenty, które być może go przekonają. Po pierwsze problem ten nie powinien być rozpatrywany jednostkowo, bo jak wykazują badania od 22 do nawet 75% pracowników skarży się na objawy wypalenia zawodowego. Wynika z tego, że niemal każdy pracodawca będzie musiał się z nim zmierzyć a im szybciej podejmie jakiekolwiek kroki, tym prędzej opanuje sytuację z korzyścią dla firmy. Dodatkowo warto wspomnieć też o utrzymaniu obecnej kadry jak i zwiększaniu swojej atrakcyjności na rynku pracy, poprzez bycie nowoczesną i dobrze zarządzaną firmą, nie tylko na sloganach.

Pracodawco, stojąc w miejscu nie idziesz naprzód…

Dla każdego pracodawcy jednym z najważniejszych celów jest utrzymanie w swoim zespole każdego wartościowego pracownika. Aby móc go zrealizować pracodawca ma wiele możliwości, jednak każdorazowo są one inaczej hierarchizowane, przez co w jednych firmach bardziej stawia się na kwestie finansowe, w innych dba o rozwój a w kolejnych, stara się wypośrodkować te aspekty, działając wielotorowo. Hierarchia możliwości stale się zmienia, pod wpływem zmian społecznych, przepisów prawa czy zmieniających się oczekiwań osób pracujących. Ostatnie badania, m. in. Workmonitor 2023 pokazują, że obecnie dla pracowników jednym z najważniejszych elementów zawodowego dobrostanu jest atmosfera w pracy. To samo badanie wykazuje, że kiedy atmosfera nie będzie zadowalała zatrudnionych, są oni gotowi do rozważenia zmiany pracy. Świadczy to o tym, że po raz kolejny hierarchia zawodowego dobrostanu ulega zmianie a na jej wyżyny wkraczają również kwestie społeczne.

Pracownicy przyznają również w badaniach, że pracując w dobrej atmosferze i zbierając w codziennej pracy pozytywne doświadczenia, cieszą się lepszym zdrowiem, są bardziej efektywni, innowacyjni i wydajni. Kluczowe jest również nie dopuszczanie do powstania w pracy zjawiska wypalenia zawodowego, bo może ono doprowadzić do niekorzystnej dla wszystkich sytuacji (rozgoryczenie i spadek efektywności zatrudnionych, długotrwałych zwolnień lekarskich a w ostateczności nawet rezygnacji pracownika z pracy). W tym celu należy odsunąć na bok należy najprostsze rozwiązania jak np. krótkotrwałe urlopy, czasowe zmniejszenie obciążenia pracą czy zwolnienia lekarskie, traktując je jako mało efektywne, jedynie krótkotrwale poprawiające sytuację i również dodatkowo obciążające firmę (nieobecności, konieczność zastępstw). Dodatkowym obciążeniem dla pracodawcy jest również okres powrotu pracownika do pełnej efektywności, po przezwyciężeniu wypalenia zawodowego, jeżeli jest ono w ogóle możliwe.

Wszystko to wpływa także na pozostałych pracowników z zespołu, ich relacje pracownicze ulegają zachwianiu, zmienia się podział obowiązków a pracodawca zamiast zysków z pracy pracownika notuje straty w związku z jego nieobecnością i reorganizacją. Właśnie dlatego tak istotne jest działanie wyprzedzające i profilaktyczne, nie dopuszczające do rozwoju w firmie zjawiska wypalenia, które nie zawsze wpisuje się w kanon powszechnie stosowanych praktyk.

Atrakcyjne miejsce pracy

Polska to kraj, który na tle innych krajów UE notuje w ostatnich latach niski poziom bezrobocia. W związku z tym coraz ciężej jest o zatrudnienie nowych pracowników i uzupełnienie braków kadrowych, na które skarżą się przedsiębiorcy. Wielu z nich wdrożyło już działania, mające na celu przede wszystkim utrzymanie obecnej kadry pracowniczej i jej efektywności, zapewniając im więcej niż tylko wynagrodzenie i satysfakcje finansową. Dodatkowe działanie dotyczą głównie kwestii bezpieczeństwa, stabilności zatrudnienia ale przede wszystkim budowania pozytywnej atmosfery i dbania o dobrostan pracowników. Pracodawcy wdrażający takie rozwiązania działają nie tylko na korzyść swoich pracowników ale również zwiększają swoją atrakcyjność na rynku pracy, co potwierdzają badania Workmonitor 2023. Wybijają się w ten sposób ponad przeciętność na rynku pracy, stając się ciekawą opcją dla osób poszukujących zatrudnienia, zwiększając tym samym szansę na zatrudnienie najbardziej wartościowych osób w możliwie krótkim czasie.

Zadbaj o swój work-life balance!

Oczywiście budowanie i pielęgnowanie przyjaznego środowiska pracy przez pracodawców, to z punktu widzenia pracownika rozwiązanie idealne. Nie ma jednak sensu czekać wyłącznie na ruch ze strony przełożonych i zarządzających – warto samemu zacząć działać aby maksymalnie oddalić od siebie widmo kryzysu zawodowego. Kluczowe na początku jest określenie wyraźnej granicy pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym, pozwalającej uzyskać zdrową równowagę pomiędzy nimi – z ang. work-life balance. Kiedy już postawimy granicę, powinniśmy w kolejnym kroku skupić się na życiu prywatnym – sferze gdzie mamy nieograniczone możliwości i pełną decyzyjność.

Teoretycznie Polacy dobrze radzą sobie z rozgraniczeniem życia zawodowego od osobistego – deklaruje to 63% pracujących (wg raportu PARP z 2023 roku, uwzględniający również badania „Dobrostan w czasach niepewności” przeprowadzone przez serwis Pracuj.pl). Niemniej aż 37% osób pracujących zawodowo w naszym kraju, ma problem z podzieleniem swojego dnia na „pracę” i po „pracy”. Problem ten jest szczególnie zauważalny u osób pracujących pod dużą presją czasu, menedżerów oraz pracujących zdalnie. Kluczowa w wypracowaniu równowagi jest wyraźna granica – moment, kiedy po prostu należy zakończyć pracę i wszystko co z nią jest związane (telefony, powiadomienia, rozmyślanie) i zacząć wypełniać swój czas czymś zupełnie innym.

Co robić w wolnym czasie?

Cokolwiek! Ważne tylko, aby nie było to związane z pracą i obowiązkami zawodowymi. Wachlarz możliwości jest nieskończony, ale pozwolę sobie podpowiedzieć kilka pomysłów, które być może najłatwiej będzie Wam zrealizować i wypełnić nimi swój wolny czas. Oto kilka przykładowych zdrowych i odrywających od obowiązków zawodowych wypełniaczy czasu:

• Spędź czas z rodziną. Wspólnie z nimi zjedź posiłek, porozmawiaj o mijającym dniu i planach na kolejne, porozmawiaj z dziećmi, pomóż w lekcjach lub zabierz je na spacer lub przejażdżkę rowerową.
• Pielęgnuj relacje z wartościowymi i pozytywnymi znajomymi. Zaproponuj spotkanie, aktywność na zewnątrz lub kawę w pobliskiej kawiarni.
• Odpocznij, po prostu nie robiąc nic angażującego.
• Poszukaj odprężenia w wartościowej kulturze, sztuce czy twórczości internetowej (muzyka, film, literatura, blogi, vlogi, podcasty, audiobooki itp.).
• Zajmij się domem, działką, samochodem, ogrodem czy innymi obowiązkami niezwiązanymi z pracą.
• Zaangażuj się w wolontariat lub inne szczytne inicjatywy.
• Poszukaj hobby, pielęgnuj zainteresowania, rozwijaj swoje talenty i samoocenę.
• Naładuj się endorfinami dowolną aktywnością fizyczną.
• Korzystaj z lokalnych inicjatyw, wydarzeń czy okazji do spędzenia czasu.
• Odkrywaj swoją okolicę, poznawaj jej historię, odwiedzaj ciekawe miejsca i sam odkrywaj kolejne.

Wszystkie wymienione powyżej, przykładowe wypełniacze wolnego czasu powinny pozytywnie wpływać na twój dobrostan, redukować stres, umniejszać problemy i zmartwienia wynikające z obowiązków zawodowych. Dlatego też, aby osiągnąć pełen sukces unikaj w życiu osobistym osób toksycznych, przerastających cię sytuacji i ról a także działania wbrew sobie, np. tylko dla poklasku. Wygospodarowany czas wolny ma być przede wszystkim odskocznią od problemów i czasem ładowania wewnętrznych akumulatorów pozytywną energią. Zadbaj o to, by właśnie tak było, bo szczęście w życiu osobistym bezpośrednio oddziałuje na życie zawodowe, które dzięki temu staje się przyjemniejsze i zadowalające.

Poznaj moją historię!

Aby nie być gołosłownym wśród moich zainteresowań są m. in. kolarstwo szosowe, piłka ręczna, muzyka, informatyka, gotowanie i kuchnia polska, regionalna historia, fotografia i podróże. Ostatnie z nich realizuję równolegle z pracą zawodową tworząc bloga kierunkowo.pl, który stał się z automatu kolejnym moim wielkim hobby. Tworząc go odkrywam ciekawe miejsca, zaspokajam swój podróżniczy głód, realizując przy okazji swoje pasje i promując ideę mikropodróżowania, która pozwoliła mi podróżować częściej, efektywniej planować swój wolny czas i lepiej dobierać cele moich wypadów. Wszystko to z ogromną korzyścią dla mojego samopoczucia, dobrostanu ale też relacji z innymi ludźmi i nastawienia do pracy zawodowej.

Wypełnij swój wolny czas mikropodróżami!

Właśnie dlatego chciałbym przybliżyć Wam mikropodróże, przedstawić ich ogromny potencjał jako ciekawy wypełniacz i organizator wolnego czasu, pokazać Wam korzyści które możecie wyciągnąć z nich dla swojego dobrostanu i samopoczucia, tym samym oddalając od siebie widmo wypalenia zawodowego działając zapobiegawczo.

Czym są mikropodróże?

Mikropodróże to w wielkim skrócie krótkie formy podróżowania i aktywnego wypoczynku, które bardzo je upraszczając podzieliłem na m. in. popołudniówki, jednodniówki, okazje, weekendówki itp. Charakteryzują się one:

• dopasowaniem do ograniczonych pracą możliwości czasowych,
• dobrym zaplanowaniem, co pozwala w pełni wykorzystać ograniczony czas wolny,
• dążeniem do zaspokojenia naszych aktualnych potrzeb i pragnień.

Mikropodróże, dzięki swoim zaletom umożliwiają nam zdecydowanie częstsze podróżowanie czy rekreację, bardziej dopasowaną do naszych aktualnych oczekiwań. Mimo, że w nazwie zawierają słowo „podróże”, oferują dużo więcej możliwości i form aktywności, np. spacer, przebieżkę, wycieczkę rowerową, spływ kajakowy, samochodowy wypad po okolicy a nawet wyjście na basen czy do teatru! Dzięki idei mikropodróżowania, każda z tych aktywności może być swego rodzaju podróżą, oderwaniem od codziennych obowiązków i zmartwień a przede wszystkim potężnym zastrzykiem pozytywnej energii.

Więcej o mikropodróżach przeczytacie w innym miejscu mojego bloga – podstronie MIKROPODRÓŻE.

Odnajdź mikropodróżnicze inspiracje na kierunkowo.pl!

Na łamach kierunkowo.pl przybliżyłem już ponad 400 miejsc i atrakcji, głównie z Wielkopolski, Dolnego Śląska i Pomorza. Znajdziecie je w dwóch kategoriach wpisów podróżniczych na kierunkowo.pl: zwiedzam Polskę i ciekawe miejsc w Polsce. Wszystkie znajdują się także na interaktywnej mapie atrakcji turystycznych w Polsce.

Aby ułatwić Wam wyszukiwanie miejsc, które najlepiej trafią w wasze potrzeby, na kierunkowo.pl znajdziecie również kilkadziesiąt oznaczeń podobnych treści – tagów, m. in. #województwo wielkopolskie, #pomniki historii czy #miejsca stworzone z pasji. Dodatkowo w kategorii pomysły, znajdziecie wpisy będące listami podróżniczych inspiracji w danej tematyce.

Poszukiwania możecie też zacząć od strony głównej bloga, na której znajdziecie wszystko co dla Was przygotowałem.

Szukaj innych inspiracji i okazji do mikropodróży

Oczywiście najbardziej zachęcam Was do poszukiwań mikropodróżniczych inspiracji na moim blogu, który stworzyłem właśnie po to, by był dla Was skarbnicą pomysłów. Jak się na pewno domyślacie, nie jest on jedynym takim miejscem pełnym inspiracji do planowania mikropodróży i aktywności w wolnym czasie. Proponuję aby szukać ich równolegle w wielu miejscach, m. in.:

• w innych wartościowych miejscach w sieci (blogi, vlogi, osoby publikujące w socialmediach, twórcy internetowi),
• internetowych, telewizyjnych czy radiowych serwisach miejskich, regionalnych czy lokalnych,
• lokalnej prasie,
• wśród lokalnych inicjatyw,
• wśród materiałów promocyjnych regionalnych organizacji turystycznych,
• akcji organizowanych przez jednostki kultury, sztuki, muzea czy atrakcji turystycznych.

Jeżeli tego typu inspiracje, wydarzenia czy podpowiedzi Was nie interesują, może będziecie mieli chęć skorzystać z okazji oferowanych przez kafeterie i serwisy benefitowe (np. My Benefit), serwisy rabatowe (np. Groupon), kart mieszkańca czy programów zniżek dla mieszkańców miast czy gmin (np. OK Poznań, Nasz Wrocław). To nie tylko kolejny zbiór inspiracji a również okazja do spędzenia wolnego czasu w ciekawy sposób za mniejsze pieniądze.

Nadal nieprzekonanych spróbuję zachęcić do aktywności fizycznej i rekreacji ostatnią deską ratunku, czyli wynikami badań i statystykami. Z badań przeprowadzonych przez Uniwersytet Stanforda (tak, tak – amerykańcy naukowcy) wynika, że nawet łagodna aktywność fizyczna (np. spacer) wzmacnia pamięć i o około 60% podnosi koncentrację, dzięki czemu lepiej wykonujemy swoje obowiązki i stajemy się bardziej pewni siebie. Potwierdzają to również polskie badania, m. in. raport z badań „Wypalenie zawodowe na celowniku”, w których aż 79% pracowników przyznało, że regularne ćwiczenia pozytywnie wpływają na ich samopoczucie i efektywność w wykonywaniu obowiązków zawodowych. Zatem powiedzenie „ruch to zdrowie!” nie jest przesadzone, a mikropodróże to doskonały impuls do wyruszenia za przygodą, spokojem, ukojeniem, rozrywką, wytchnieniem i każdą inną potrzebą czy pragnieniem!

Wykaz źródeł

• Raport Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości „Rynek pracy, edukacja, kompetencje. Aktualne trendy i wyniki badań. Sierpień 2023”, link, dostęp z dn. 04.01.2024,
• Raport z badania workmonitor2023 przeprowadzonego przez Randstadt, link, dostęp z dn. 03.01.2024,
• Wypalenie zawodowe – problem naszych czasów. Raport z badań i publikacje ekspertów powstały w ramach kampami społecznej Wypalenie zawodowe na celowniku zorganizowanej przez Związek Przedsiębiorców i Pracodawców, 2022, link, dostęp z dn. 05.01.2024,
• artykuł Czy grozi Ci wypalenie zawodowe? na stronie www.rodzinaipraca.gov.pl, link, dostęp z dn. 03.01.2024,
• artykuł Niezadowolenie z pracy. Jak mu zapobiegać? w serwisie www.polskieradio.pl, link, dostęp z dn. 03.01.2024
• artykuł Wypalenie zawodowe – od 2022 roku nową jednostką chorobową. Co o nim wiemy? w serwisie www.polskieradio.pl, link, dostęp z dn. 04.01.2024
• artykuł Nie daj się wypalić! w miesięczniku Państwowej Inspekcji Pracy „Inspektor Pracy”, nr 10 (488) 2023,
• artykuł Polak w pracy: wypalenie staje się polską specjalnością. Świat nam odjeżdża w serwisie www.rp.pl, link, dostep z dn. 04.01.2024,
• artykuł Wypalenia zawodowego doświadczyło 39% pracowników biurowych [BADANIE] w serwisie www.infor.pl, link, dostęp z dn. 04.01.2024,
• artykuł Raport: 73% pracowników walczy ze stresem i wypaleniem, w dużej mierze w ciszy w serwisie www.prowly.com, link, dostep z dn. 04.01.2024,
• artykuł Wypalenie zawodowe groźne dla ludzi i firm w serwisie www.rp.pl, link, dostęp z dn. 05.01.2024,
• artykuł Wypalenie zawodowe – największy mit! w serwisie www.tlncglobal.com, link, dostęp z dn. 05.01.2024,
• artykuł Jak zarządzać, by uniknąć wypalenia zawodowego pracowników? w serwisie www.badaniahr.pl, link, dostęp z dn. 06.01.2023,
• artykuł Za biurkiem siedzimy dłużej niż inni. Polacy pracują prawie najwięcej w Europie w serwisie www.money.pl, link, dostęp z dn.16.01.2024,
• artykuł W tych krajach Unii Europejskiej czas pracy jest najdłuższy. Polska w czołówce w serwisie www.businessinsider.com.pl, link, dostęp z dn. 16.01.2024,
• artykuł Co z L4 na tzw. wypalenie zawodowe? Eksperci prostują doniesienia medialne w serwisie www.businessinsider.com.pl, link, dostęp z dn. 16.01.2024,
• artykuł IT to nie tylko wysokie zarobki. Jest też ciemna strona tej branży w serwisie www.spidersweb.pl, link, dostęp z dn. 12.01.2024,