Pałac w Śmiełowie to jedna z pereł klasycystycznej architektury w Polsce, niezwykle malowniczo zlokalizowany w samym sercu pofałdowanej Szwajcarii Żerkowskiej. Obecnie mieści w swoich murach Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie, które skrywa tajemnice życia i twórczości jednego z najważniejszych polskich literatów. To tu, wśród malowniczych krajobrazów Żerkowsko-Czeszewskiego Parku Krajobrazowego, historia splata się z poezją mickiewiczowskich utworów, które nasz wieszcz narodowy częściowo spisywał na podstawie wspomnień właśnie z Wielkopolski, gdzie choć był krótko, doświadczył i przeżył wiele. Poznajcie to piękne i urzekające miejsce i przekonajcie się sami, dlaczego warto odwiedzić Śmiełów!
Pałac w Śmiełowie – podstawowe informacje
Pałac w Śmiełowie to jeden z najpiękniejszych pałaców Wielkopolski. Zbudowano go pod koniec XVIII wieku na kształcie podkowy i doskonale wkomponowano w wyjątkowo urokliwy krajobraz tworząc niezwykłej urody założenie pałacowo-parkowe. Sławę pałacowi przyniosła trzytygodniowa wizyta w nim Adama Mickiewicza w 1831 roku, która była inspiracją do stworzenia w nim, w późniejszych latach niejako izby jego pamięci, której misja kontynuowana jest przez działające w nim od niemal 50 lat muzeum.
Ale zacznijmy od początku. Poznajcie zatem historię tego wyjątkowego miejsca, będącego jednym z najważniejszych przykładów architektury rezydencjonalnej doby Oświecenia w Polsce!
Historia pałacu Gorzeńskich
Śmiełów pojawia się już w źródłach pisanych w XIV wieku. Przez stulecia niewielka wieś była częścią dóbr żerkowskich, często przechodząc z rąk do rąk. Właścicielami tych ziem byli m. n. Roszkowscy, Radomiccy by ostatecznie w 1784 roku stać się własnością Andrzeja Gorzeńskiego herbu Nałęcz, prezesa Sądu Apelacyjnego dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego.
Gorzeńscy
Gorzeńscy sprowadzili z Warszawy do Wielkopolski czołowego architekta epoki klasycyzmu Stanisława Zawadzkiego, który zaprojektował zarówno pałac w Śmiełowie dla Andrzeja Gorzeńskiego jak i pałac w Dobrzycy (ok. 25 km na południe od Śmiełowa) dla spokrewnionego z nim Augustyna Gorzeńskiego. Pałac w Śmiełowie zbudowano w 1797 roku, kładąc szczególną uwagę na jego położenie i wykorzystanie walorów krajobrazowych okolicy.
Architektura założenia pałacowego
Pałac w Śmiełowie wybudowano na planie podkowy, na którym centralne miejsce zajmuje piętrowa willa z monumentalnym portykiem jońskim (korpus główny) od której symetrycznie odchodzą ćwierćkoliste galerie, prowadzące do parterowych oficyn. Rozpiętość skrzydeł pałacu to aż 43 metry! Jednym ze źródeł inspiracji dla architekta pałacu były dzieła Andrea Palladio, a wśród nich Villa Badoer stojąca w miejscowości Fratta Polesine w północnych Włoszech. Środek pałacowego dziedzińca zajmuje okrągły gazon, wokół którego biegnie wysypany drobnym kamieniem podjazd.
Od północy i wschodu pałac w Śmiełowie otacza park krajobrazowy o powierzchni około 14 ha. Na zachód od pałacu wzniesiono zabudowania folwarczne, m. in. stajnię, wozownię czy spichlerz, które zaprojektowano w nawiązaniu do stylu architektonicznego pałacu. Zarówno park jak i zabudowania gospodarcze powstały w tym samym czasie co pałac.
Na granicy zaborów
Andrzej Gorzeński zarządzał śmiełowskim majątkiem aż do swojej śmierci w 1821 roku. Następnie majątkiem opiekował się jego syn Hieronim Gorzeński – oficer wojsk napoleońskich oraz działacz patriotyczny. Przyczynił się on walnie do rozwoju cenionej hodowli koni w Śmiełowie ale również z racji położenia majątku tuż nad granicą zaborów, zaangażował się w działalność niepodległościową tworząc tutaj punkt przerzutowy dla kurierów. Pałac w Śmiełowie stał się wówczas centrum patriotycznej kontrabandy, której znaczenie urosło szczególnie w okresie powstania listopadowego. To właśnie wtedy przybył do pałacu Mickiewicz, o czym przeczytacie w dalszej części wpisu.
Chełkowscy
Ostatnie lata władania Śmiełowem przez Gorzeńskich to okres stopniowego upadku majątku. W 1886 roku, podupadłą i zadłużoną posiadłość wystawioną na licytację kupił Franciszek Chełkowski. Chełkowscy zmodernizowali gospodarstwo, wykonali szereg prac remontowych i realizowali w pałacu swoją ideę “domu otwartego”, do którego chętnie zapraszali wybitne osobistości świata kultury i polityki. Z inicjatywy rodziny Chełkowskich Śmiełów nie tylko ponownie rozkwitł ale również za sprawą starań Marii Chełkowskiej, żony Józefa, w pałacu zaczęto zbierać pamiątki związane z pobytem Mickiewicza na tych ziemiach. W ten sposób Śmiełów i tutejszy pałac stał się swoistą świątynią i miejscem kultu Adama Mickiewicza.
II wojna światowa i lata powojenne
Śmiełów pozostawał w rękach Chełkowskich aż 1939 roku, kiedy to po wkroczeniu Niemców do Wielkopolski, właściciele majątku zostali internowani. Opuścili oni Śmiełów i już nigdy do niego nie powrócili a majątek na czas wojny zajął niemiecki okupant. Po zakończeniu II wojny światowej pałac splądrowano, zdewastowano, pozbawiono oryginalnego wyposażenia i podzielono na mieszkania. Do początku lat 70. XX wieku w pałacu mieściła się szkoła, mieszkania dla nauczycieli oraz pracowników Państwowego Gospodarstwa Rolnego (PGR), które zajmowało budynki gospodarcze. 12 stycznia 1972 roku użytkownikiem i administratorem pałacu, parku i dawnych zabudowań folwarcznych zostało Muzeum Narodowe w Poznaniu, które w kolejnych latach (1972-1975) przeprowadziło kapitalny remont obiektu i utworzyło w nim Muzeum im. Adama Mickiewicza, będące oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu. W 2021 roku udało się w pełni rozwiązać kwestie własnościową terenu i pałacu.
Pałac w Śmiełowie – lokalizacja
Śmiełów położony jest na lewym brzegu Lutyni (dopływ Warty) ok. 4 km na północ od Żerkowa, u podnóża Wału Żerkowskiego w południowo-wschodniej części centralnej Wielkopolski.
Zespół pałacowy i muzeum w Śmiełowie położone jest na uboczu, w pewnej odległości od głównych szlaków komunikacyjnych i ośrodków miejskich. Najbliższe większe miasta to Jarocin (ok. 10 km na południe), Pleszew (ok. 25 km na południowy-wschód), Września (ok. 28 km na północ), Kalisz (ok. 50 km na południowy-wschód) oraz Poznań (ok. 55 km na północny-zachód)
Jak dotrzeć pod pałac w Śmiełowie?
Niestety Śmiełów to jedna z tych wsi, która na własnej skórze przekonuje się co oznacza wykluczenie komunikacyjne. Do Śmiełowa dojeżdżają jedynie pojedyncze ale regularne połączenia autobusowe, realizowane przez lokalnych, prywatnych przewoźników. Szczegółowy rozkład jazdy dostępny jest na stronie internetowej przewoźnika. Połączeń i kursów jest mało i zapewniają one dojazd jedynie do okolicznych miejscowości oraz Jarocina, skąd można ruszyć dalej np. pociągiem.
Przez Śmiełów przebiega za to Transwielkopolska Trasa Rowerowa (odcinek Żerków – Miłosław).
Najwygodniejszym sposobem dotarcia do muzeum w Śmiełowie jest jednak własny środek lokomocji. Własnym samochodem możecie dojechać do Śmiełowa drogami lokalnymi, które prowadzą do trzech najważniejszych dróg w okolicy: drogi krajowej nr 11/15 (odcinek Jarocin – Nowe Miasto n. Wartą), drogi wojewódzkiej nr 443 (odcinek Jarocin – Gizałki) oraz nr 442 (odcinek Gizałki – Pyzdry).
Parking
Na przyjeżdżających zobaczyć pałac w Śmiełowie własnym samochodem czeka przygotowany parking na kilkadziesiąt samochodów, pod samym wejściem na teren zespołu pałacowo-parkowego. Parkowanie jest bezpłatne.
Tylko na kierunkowo.pl!
Wyjątkowy e-book “MIKROPODRÓŻE” już dostępny! Ponad 700 podróżniczych inspiracji z Wielkopolski, Pomorza i Dolnego Śląska, blisko 260 kolorowych zdjęć, 5 gotowych planów mikropodróży, setki praktycznych porad i wskazówek tworzących najobszerniejszy poradnik, poświęcony krótkim formom podróżowania, liczący aż 294 strony!Poznajcie pałac w Śmiełowie!
Czas poznać pałac w Śmiełowie nieco bliżej! To jedyne takie miejsce w Polsce, które otwiera przed nami drzwi do życia i twórczości jednego z najwybitniejszych polskich poetów, a także pozwala zgłębić atmosferę XIX wieku, w którym żył i tworzył. Przygotujcie się na fascynującą podróż w czasie i przestrzeni, podczas której poznamy nie tylko sylwetkę samego mistrza poezji romantycznej, ale także odnajdziemy się w malowniczych przestrzeniach i pejzażach, które inspirowały jego wyobraźnię.
Bogata kolekcja eksponatów, listów, rękopisów oraz pamiątek z epoki pozwala nam przenieść się w czasie, poczuć dawny klimat ziemiańskiej rezydencji, poznać wydarzenia tamtych lat i zrozumieć kontekst, w duchu którego powstawały niezapomniane wiersze i utwory mistrza pióra. Odkryjemy również jego mniej znane oblicze, odległe od tego, które przybliżano nam w szkole oraz okoliczności i ludzi, którzy wpłynęły na jego życie i twórczość.
Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie
Wszystko to za sprawą Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie, które jako jedyne w kraju w całości zostało poświęcone Adamowi Mickiewiczowi, w szczególny sposób upamiętniając jego pobyt w Wielkopolsce w latach 1831-32. Kontynuuje ono niejako misję zapoczątkowaną przez ród Chełkowskich, którzy rozpoczęli gromadzenie w Śmiełowie pamiątek i zbiorów mających związek z Mickiewiczem oraz potrzymanie pamięci o nim samym i jego dziełach.
Obecnie Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie, podobnie jak m. in. Muzeum Zamek w Gołuchowie czy Muzeum Pałac w Rogalinie jest oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Zwiedzanie Muzeum w Śmiełowie
Muzeum im. Adama Mickiewicza w Śmiełowie jest otwarte od wtorku do niedzieli a wstęp do niego jest możliwy po zakupie biletów. Możecie je kupić w kasie biletowej (we wschodniej oficynie) lub online na stronie internetowej tobilet.pl. Cena biletów nie jest wygórowana (ok. kilkunastu złotych za bilet normalny dla 1 osoby) a dodatkowo w sprzedaży dostępne są również bilety ulgowe i bilety dla dzieci i młodzieży za symboliczną złotówkę! W każdy wtorek zwiedzanie muzeum w Śmiełowie jest bezpłatne.
Muzeum zwiedzamy samodzielnie, odkrywając wszystkie udostępnione pomieszczenia i wystawy. Na trasie zwiedzania znajdują się tabliczki i pulpity informacyjne, przybliżające dany fragment ekspozycji czy eksponaty. Orientacyjny czas zwiedzania pałacowych wnętrz to około 60-90 minut. Możemy wziąć również udział w lekcjach muzealnych czy zajęciach edukacyjnych (wymagają wcześniejszego umówienia, rezerwacji i dodatkowej opłaty). Więcej szczegółowych informacji na stronie internetowej muzeum w Śmiełowie.
Park pałacowy możecie zwiedzać bezpłatnie, pamiętajcie tylko że nie można poruszać się po nim rowerem (przy muzeum jest miejsce gdzie możecie bezpiecznie zostawić i przypiąć swój rower). Na spacer po parku warto zarezerwować sobie około 45 minut.
Ekspozycja stała Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie
Wewnątrz pałacu w Śmiełowie udostępnionych do zwiedzania jest kilkanaście pomieszczeń, które zostały zaaranżowane w stylistyce z około 1830 roku, czyli z okresu kiedy przebywał tutaj Mickiewicz. Wnętrza pałacu wypełniają liczne zbiory i pamiątki podzielone tematycznie na kilka grup.
Pierwszymi pomieszczeniami na parterze pałacu są wnętrza, w których znajduje się ekspozycja mickiewiczowska. W tej części wystawy można zobaczyć liczne eksponaty związane z samym Adamem Mickiewiczem jak i jego utworami. Wśród nich m. in. listy pisane ręką poety, oryginalne autografy czy manuskrypty ale także historyczne wydania jego dzieł, szkice, ilustracje a nawet kilka przedmiotów osobistych literata. Całość uzupełnia duży zbiór pamiątek i obiektów kultu poety głównie z okresu 2. poł. XIX wieku, w tym m. in. obrazy Kossaka (“Mickiewicz w Turcji“) czy Lisiewicza (“Apoteoza Wieszcza“), który jest największym malowidłem muzeum w Śmiełowie.
Drugą zasadniczą częścią ekspozycji jest wystawa poświęcona rodzinie Chełkowskich, ostatnich właścicieli śmiełowskiego majątku. Jej podstawowym elementem jest już sam wystrój wnętrz, w których udało się odtworzyć klimat i nastrój XIX-wiecznego domu szlachecko-ziemiańskiego. Dzięki temu nie tylko możemy poczuć się niczym Mickiewicz blisko 200 lat temu ale również zobaczyć jak prezentowały się majątki ziemiańskie na terenach Wielkopolski w okresie zaborów, przyjmując że pałac w Śmiełowie jest przykładem typowej rezydencji polskich ziemian z tego okresu. Ta część wystawy prezentuje wiele mebli z tamtej epoki, przedmiotów rzemiosła artystycznego czy przykłady malarstwa europejskiego.
Najbardziej okazałymi pomieszczeniami pałacu są salon błękitny i salon owalny, który zdobią pompejańskie freski braci Antoniego i Franciszka Smuglewiczów – warszawskich artystów z kręgu dworu królewskiego, nawiązujące do antycznych wzorców rodem ze starożytnego Rzymu. Przechadzając się po pałacowych wnętrzach warto zwrócić uwagę na zachowaną kasetonową kopułę westybulu (przedsionka), nawiązująca do idei panteonu.
Spacerując po malowniczych wnętrzach muzeum w Śmiełowie, mijając przepiękne meble i malowidła możemy poczuć się jakbyśmy stąpali śladami samego Mickiewicza i wielu innych znamienitych gości pałacu. Wnętrza te skrywają w sobie jednak kilka ciekawostek, czasami niewidocznych albo niezauważalnych na pierwszy rzut oka.
Wnętrza, pełne ciekawostek
Wprawne oko zauważy, że elegancki, harmonijny i regularny wygląd pałacu z zewnątrz, nijak się ma do rozkładu pomieszczeń w jego wnętrzu. Ich układ może się wydawać czasami trudny do zrozumienia i przypominać labirynt, czego nie ułatwia dodatkowo duża liczba zakamarków, wnęk i mniejszych pokoi. Mimo tego galimatiasu, ma to jednak swój urok i nutkę tajemniczości…
W części pomieszczeń zachowały się do dnia dzisiejszego oryginalne, ponad 200-letnie dębowe podłogi. Szczególnie interesujące są te, gdzie wkomponowano w ich wzór kawałki tzw. czarnego dębu, czyli drewna dębowego które nabrało wyjątkowej, ciemnej barwy na skutek kilkusetletniego zalegania pod ziemią lub w wodzie. Był to niezwykle ekskluzywny materiał, za posiadanie którego w carskiej Rosji (będącej zaledwie kilka kilometrów od pałacu w Śmiełowie, za rzeką Prosną) groziła nawet kara śmierci!
Pałac w Śmiełowie był swego czasu również miejscem, gdzie spotykała się lokalna loża masońska. Zresztą elementy masonerii widoczne są w tym miejscu do dzisiaj, chociażby na klatce schodowej można oglądać masoński ołtarz z popiersiem Tadeusza Kościuszki, przy którym to swoją przysięgę składali członkowie masońskich organizacji czy organizacji konspiracyjnych jak Związek Kosynierów. Ale to nadal nie najciekawszy eksponat na muzealnej wystawie. Na mnie największe wrażenie zrobiła miniaturowa książeczka Poezye z 1898 roku, która mimo swoich bardzo małych rozmiarów (30 x 22 mm) liczy sobie około 800 stron i mieści na nich (uważajcie!): Pana Tadeusza, Giaura, Dziady, Grażynę, Konrada Wallenroda i kilka krótszych ballad, elegii czy erotyków i to w całości! Za to najpiękniejsza dla mnie była wyjątkowej urody skrzynia z cynamonowca, która oprócz zachwycającego wyglądu, intryguje również swoją historią którą poznacie na miejscu.
O dwóch, moim zdaniem najbardziej wyjątkowych ciekawostkach pałacu Gorzeńskich opowiem Wam nieco szerzej w kolejnych akapitach.
Pokój, gdzie mieszkał Mickiewicz
W 1831 roku do majątku Gorzeńskich w Śmiełowie przybył 33-letni Adam Mickiewicz, chcący przedostać się na teren zaboru rosyjskiego ogarniętego powstaniem listopadowym. Jako emisariusz mógł wwieść na teren Królestwa Polskiego dokumenty od Legacji Polskiej w Paryżu do Rządu Narodowego, jednak do końca nie wiemy czy udało mu się przeprawić na drugi brzeg Prosny do rosyjskiego zaboru. Nawet jeżeli udało mu się przedostać za granicę (prawdopodobnie próbował tego w niewielkiej nadgranicznej wsi Komorze n. Prosną), to szybko powrócił do Śmiełowa, dowiadując się o nieuniknionej klęsce powstania.
Wiemy za to, że przybył do Śmiełowa jako Adam Mühl z fikcyjnym paszportem w ręku, podając się za kuzyna Gorzeńskich i nauczyciela ich synów. Przebywał w Śmiełowie przez trzy tygodnie i zamieszkał w niewielkim pokoju na piętrze pałacu. Wiadomo również, że w śmiełowskim majątku poeta dowiedział się o upadku obrony Warszawy, co było impulsem dla Mickiewicza do wykonania symbolicznego gestu w pałacowym parku. Tego dnia, kiedy dowiedział się o tym wydarzeniu posadził w pałacowym parku drzewko dębowe, wygłaszając przy tej okazji sentencję o odrodzeniu Polski. Drzewo to otoczone było później szczególnym kultem, będąc symbolem nadziej na odzyskanie wolności. Niestety obumarło rażone piorunem w latach 20. XX wieku, ale nie skończyło na tym swojej misji. Pocięto je na niewielkie kawałki, tworząc symboliczne cegiełki z których dochód został przekazany na wzniesienie pierwszego pomnika poety w parku, na tyłach pałacu.
Niemi świadkowie płomiennego romansu
Choć Mickiewicz bez wątpienia był wielkim poetą i zapewne również wielkim patriotą, podczas swojej wizyty w Śmiełowie był już znanym literatem i atrakcyjnym mężczyzną w kwiecie wieku, który od kobiet nie stronił i krystalicznością się na pewno nie wyróżniał. Wydawać by się mogło, że trzy tygodnie to niewiele czasu a jednak złotoustemu Adamowi wystarczyły aby w Śmiełowie wdać się w bardzo zdumiewający, płomienny i bulwersujący co po niektórych romans.
Obiektem westchnień i flirtów Mickiewicza została Konstancja Łubieńska, mężatka z 12-letnim stażem małżeńskim, matka kilkorga dzieci oraz siostra Antoniny Gorzeńskiej, właścicielki Śmiełowa. Kochankowie mieli tutaj wyśmienite warunki do romansowania. Rozległy park, doskonały na długie spacery i jeszcze dłuższe rozmowy a także sypialnie, połączone ze sobą ukrytym przejściem (na zdjęciu widzicie drzwi w sypialni Konstancji Łubieńskiej, prowadzące dawniej do sypialni Mickiewicza), na pewno nie ułatwiały trzymania uczuć kochanków na wodzy.
Uczucie to okazało się jednak czymś więcej niż tylko przelotnym romansem. Konstancja gotowa była dla Mickiewicza porzucić męża z dziećmi oraz udać się wraz z nim na emigrację, jednak ostatecznie nie zdecydowała się na taki krok. Z czasem płomienne uczycie i wzajemna fascynacja przerodziła się w przyjaźń, podtrzymywaną osobistymi listami przez blisko 20 lat i trwającą do końca życia poety.
Ta ludzka twarz Mickiewicza, daleka od kryształowego wizerunku wieszcza, który znamy ze szkolnych ławek to najbardziej odkrywcza ciekawostka pałacu w Śmiełowie. Historia Mickiewicza, którą przybliży Wam muzeum w Śmiełowie obali Wasze wyobrażenie o romantycznym poecie i odkryje nieznane wątki z życia naszego wieszcza narodowego, który jak każdy z nas miał swoje słabości. W jego przypadku to kobiety i niestabilność w uczuciach były bodaj największymi z nich…
Wielkopolska w Panu Tadeuszu
Pobyt poety w Wielkopolsce w latach 30. XIX wieku w tym również w Śmiełowie, okazał się ostatnim tak bliskim spotkaniem Mickiewicza z ziemią ojczystą. Przemierzając niziny Wielkopolski Mickiewicz bacznie obserwował miejscowe zwyczaje, zachowania, ludzi, zabudowania czy krajobrazy. Odnotowano również duże zainteresowanie Mickiewicza pielęgnowanymi w Śmiełowie polskimi obyczajami.
Wielu badaczy odnajduje w jego późniejszych dziełach, głównie w Panu Tadeuszu wiele wątków inspirowanych właśnie pobytem wieszcza w Wielkopolsce czy przemyśleniami poety z tego okresu. Jako przykłady najczęściej podaje się scenę arcyserwisu czy polowania z chartami, postać kawiarki inspirowaną niejaką Ciastkowską ze śmiełowskiego pałacu czy podobieństwo Jankielówki do znajdującej się dawniej niedaleko Śmiełowa wiejskiej karczmy. Wielu uważa, że również postać Telimeny wzorowana była na poznanej w Śmiełowie wielkiej miłości poety – Konstancji, czemu jednak sam poeta zaprzeczył…
Dom otwarty
Adam Mickiewicz nie był jedną znaną osobą, która gościła w pałacu Gorzeńskich w Śmiełowie. Najpierw u Gorzeńskich a następnie u Chełkowskich, który stworzyli tutaj “dom otwarty”, gościły znamienite osobistości swoich czasów m. in. Wojciech Kossak, gen. Stanisław Taczak, Cyryl Ratajski, gen. Józef Haller, Władysław Tatarkiewicz, Ignacy Paderewski a także jeszcze jeden z naszych wybitnych literatów, laureat Nagrody Nobla – Henryk Sienkiewicz. Zatrzymał się on w pokoju, znajdującym się po sąsiedzku z dawnym gabinetem Mickiewicza.
Fakt tej kilkudniowej wizyty uwiecznia tablica, znajdująca się nad drzwiami wejściowymi do pomieszczenia. Na szczególną uwagę zasługuje w tym pokoju przepiękny piec kaflowy oraz bardzo, ale to bardzo nietypowy… mebel?
Szafa podróżna
A oto i druga arcyciekawstka muzeum w Śmiełowie! To co widzicie na poniższych zdjęciach to… walizka podróżna z ukrytym w środku łóżkiem! Tak, wszystko dobrze napisałem. W czasach Mickiewicza, co zamożniejsi podróżowali wioząc za sobą oto taką SZAFĘ! Jednak mimo, że rozmiarem i wagą najbliżej jej właśnie do szafy, w rzeczywistości nie posiadała ona szuflad czy schowków bo, to co widzicie to tylko ich imitacje…
Tak naprawdę było to rozkładane łóżko z materacem oraz niewielkie biurko / kosmetyczka, praktycznie bez kawałka przestrzeni na spakowanie jakiegokolwiek bagażu. Miała za to w sobie nawet kalendarz, co na pewno było jej pewną zaletą ale miała też dużą wadę – ważyła zapewne kilkaset kilogramów, przez co trudno było wziąć ją w dłoń jak klasyczną walizkę:)
Galeria zdjęć z pałacu
Mimo, że starałem się opisać Wam śmiełowski pałac i mieszczące się w nim Muzeum im. Adama Mickiewicza dosyć obszernie jest to zaledwie niewielki wycinek tego, co będziecie mogli zobaczyć i się dowiedzieć przybywając do Śmiełowa. Pozostaje mi tylko dodać jeszcze kilkanaście kolejnych zdjęć, ukazujących wyjątkowy klimat tego miejsca.
Pałac w Śmiełowie, mimo burzliwych kolei losu nadal zachwyca swoim urokiem, za sprawą którego przez wielu uważany jest za jedną z najpiękniejszych rezydencji w Wielkopolsce. Ze swojej strony mogę to tylko potwierdzić!
Pałacowy park krajobrazowy
A przecież pałac w Śmiełowie to nie wszystko, co ma do zaoferowania ta niewielka i malownicza, wielkopolska wieś. Na północ i wschód od pałacu rozciąga się XVIII-wieczny park krajobrazowy o powierzchni około 14 hektarów, utrzymany w stylu parków angielskich. Osią kompozycji pałacowego parku jest przebiegające przez niego stare koryto rzeki Lutyni, wzdłuż którego wytyczono serpentynowe ścieżki, romantyczne zakątki, mostki czy kompozycje roślinne.
Na samym wejściu, przy wschodniej oficynie pałacu jako pierwsze przywitają nas pełne kwiatów ozdobne klomby a następnie zabytkowa aleja lipowo-grabowa poprowadzi nas w głąb zielonej enklawy śmiełowskiego majątku. Park krajobrazowy dzisiaj zachwyca nie tylko swoim krajobrazem i kompozycją ale również pewnego rodzaju dzikością i naturalnością, potęgując doznania z kontaktu z przyrodą. Ale poznajcie również jego najciekawsze zakamarki, aby nie ominąć niczego co w nim wyjątkowe i piękne.
Ogródek Zosi
Obok klombów przy samym pałacu, Ogródek Zosi to najbardziej kolorowy, pachnący i różnorodny zakątek parku w Śmiełowie. W XIX stuleciu był on częścią ogrodu kuchennego a później ogrodu dziecięcego, gdzie najmłodsi mieszkańcy majątku uczyli się podstaw ogrodnictwa. Aktualnie to ogród kwiatowo-ziołowy, w którym rosną rośliny nawiązujące do narodowej epopei i czasów Mickiewicza, m. in. łopian, konopie, stokrotki, mięta, szałwia czy mak.
Co roku muzeum w Ogródku Zosi robi nowe nasadzenia, które następnie pielęgnuje i utrzymuje aby niewielki ogródek jak najdłużej zachwycał swoim urokiem. Na środku ogródka stoi rzeźba „Żniwiarka” z 1930 roku, autorstwa Stanisława Jackowskiego, nawiązująca do mickiewiczowskiej Zosieńki.
Obelisk Adama Mickiewicza
Na pewno spacerując po pałacowym parku należy też dotrzeć do pomnika Adama Mickiewicza, stojącego na drugim brzegu koryta Lutyni. Dzisiejszy postument to pomnik z 1970 roku ozdobiony medalionami wykonanymi przez Władysława Marcinkowskiego, który postawiła miejscowa ludność w pobliżu miejsca zdewastowanego w 1940 roku przez hitlerowców wcześniejszego, wyjątkowego pomnika.
Pierwotny pomnik ufundowali właściciele majątku w setną rocznicę (1931) pobytu Mickiewicza w Śmiełowie. Pieniądze na jego budowę pozyskali ze sprzedaży cegiełek – kawałków drewna dębu, zasadzonego przez samego Mickiewicza i zniszczonego przez uderzenie pioruna w latach 20. XX wieku. Dzisiaj o drzewie przypomina jeden z niewielu w naszym kraju “pomników drzewa”, będącego prostą betonową ławą z pamiątkową tablicą.
Teren piknikowy
Przy wejściu głównym do pałacowego parku znajduje się również teren piknikowy, otwierający kolejne możliwości spędzania czasu w Śmiełowie.
Przygotowano tutaj miejsce na ognisko, które znajduje się na rozległej parkowej polanie, mogącej posłużyć jako doskonałe miejsce do zabaw edukacyjnych, gier terenowych czy lekcji muzealnych na świeżym powietrzu. Taka przestrzeń powinna być szczególnie atrakcyjna dla zorganizowanych wycieczek, szukających miejsca do chwili odpoczynku.
Galeria zdjęć z parku
Park skrywa w sobie jeszcze wiele ciekawych zakątków, m. in. stary sad zwany gaikiem, okazałe szpalery drzew, mostki czy kameralne ścieżki, zachęcające do spaceru. Część z nich możecie zobaczyć w poniższej galerii z pałacowego parku przy muzeum w Śmiełowie.
Niepowtarzalnego uroku pałacowemu parkowi dodaje pewnego rodzaju dzikość, wynikająca z niewielkiej ingerencji w park ostatnimi laty. To może się w najbliższym czasie zmienić bo zarówno park jak i sam pałac stoi u progu wielkiej rewitalizacji!
Pałac w Śmiełowie czeka rewitalizacja!
W marcu 2021 roku ostatecznie wykupiono za kwotę 7 milionów złotych od rodziny Chełkowskich pałac w Śmiełowie i przyległe do niego tereny, dzięki czemu uregulowano i ustabilizowano status tego miejsca. To otwiera nowy rozdział w jego historii i umożliwia przeprowadzenie wielu działań, które wcześniej z przyczyn prawnych były trudne do zrealizowania. Obecnie Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie ma już przygotowany plan renowacji pałacu i przylegającego do niego terenu. W planach jest nie tylko renowacja i restauracja zabytkowych obiektów ale również budowa nowego pawilonu i przystosowanie do funkcji wystawienniczych nowych przestrzeni, dotychczas niedostępnych dla zwiedzających. Szacuje się, że realizacja prac potrwa około 7 lat (do 2030 roku) i będzie kosztować kilkadziesiąt milionów złotych.
Odkryjcie kolejne ciekawe miejsca warte poznania w okolicach Kalisza – moich rodzinnych stronach! Oto kilka kolejnych wpisów, przybliżających najciekawsze zakątki tego regionu!
Więcej wpisów znajdziecie w kategorii zwiedzam Polskę oraz ciekawe miejsca w Polsce, gdzie oznaczyłem je dla Was tagiem #kalisz i okolice. Wszystkie opisane na kierunkowo.pl miejsca z tego zakątka Polski znajdziecie również na mapie atrakcji turystycznych w Polsce.
kierunkowo.pl dziękuje za miły kontakt, przyjęcie, możliwość przygotowania materiałów do wpisu oraz pomoc merytoryczną w jego przygotowaniu
Wykaz źródeł
- oficjalna strona internetowa Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- wpis pałac Śmiełów na stronie www.zabytek.pl, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- wpis Pałac w Śmiełowie w serwisie polska.travel, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- wpis Muzeum im. Adama Mickiewicza w Śmiełowie na oficjalnej stronie internetowej Gminy Żerków, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- wpis Wizyta wicepremiera Piotra Glińskiego w Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie na oficjalnej stronie internetowej Muzeum Kultury i Dziedzictwa Narodowego, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- filmy z serii Do zobaczenia w muzeum – Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie (część 1-3) dostępne na kanale Muzeum Narodowego w Poznaniu w serwisie YouTube, link1, link2, link3, dostęp z dn. 28.08.2023,
- filmy z serii Sztuka Sztuki (odcinki: #11, #21, #24, #26, #29) dostępne na kanale Muzeum Narodowego w Poznaniu w serwisie YouTube, link#11, link#21, link#24, link#26, link#29, dostęp z dn. 28.08.2023,
- wpis ŚMIEŁÓW w serwisie www.regionwielkopolska.pl, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- artykuł Gościnny Pałac w Śmiełowie w serwisie www.muzealnictwo.com, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- artykuł Pałac w Śmiełowie – miejsce, w którym zakochał się Adam Mickiewicz w serwisie www.instytutksiazki.pl, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- artykuł Pałacu w Śmiełowie wykupiony przez Skarb Państwa. Muzeum przygotowało plan renowacji w serwisie www.portalsamorzadowy.pl, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- wpis Śmiełów – ogródek Zosi z „Pana Tadeusza” na stronie www.proszewycieczki.wordpress.com, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- artykuł Wiosna w mickiewiczowskim “Ogródku Zosi” w serwisie www.naukawpolsce.pl, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- film dokumentalny Miasta – Mickiewicz w Wielkopolsce dostępny w serwisie www.cyfrowa.tvp.pl, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- wpis Śmiełów na stronie www.galeriawielkopolska.info, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- wpis Mickiewicz w Śmiełowie na stronie www.hrabinaweltmeister.pl, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- wpis Śmiełów w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- wpis Pałac w Śmiełowie w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
- wpis Konstancja Łubieńska w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 28.08.2023,
