Kalisz to jedno z najważniejszych miast Wielkopolski, mogące pochwalić się wyjątkowo długą historią, która nie zawsze była dla niego łaskawa ale bez wątpienia ukształtowała dzisiejsze miasto i jego mieszkańców. Najlepszym miejscem do jej poznania i odkrycia jest wyjątkowa ekspozycja, którą doskonale wkomponowano w przestrzenie najważniejszego budynku w mieście – stojącego na Głównym Rynku kaliskiego ratusza. Poznajcie jego najciekawsze przestrzenie i tajemnice, które od niedawna skrywa wieża ratuszowa w Kaliszu oraz piwnice kaliskiego magistratu. Ratusz w Kaliszu urzeknie Was swoją elegancją ale również multimedialną ekspozycją, którą przygotowano w nowoczesny i efektowny sposób doskonale umiejscawiając ja w przestrzeniach kaliskiego urzędu. Poznajcie to miejsce z mojego wpisu i przekonajcie się, że naprawdę warto je odwiedzić!
Ratusz w Kaliszu – podstawowe informacje
Kaliski ratusz to jedna z najbardziej charakterystycznych budowli miasta, od wieków będąca siedzibą lokalnych władz i administracji. Historia kaliskiego ratusza trwa od XV wieku i podobnie jak historia miasta jest burzliwa i pełna zwrotów akcji. Pierwszy kaliski ratusz powstał w czasach panowania Władysława Jagiełły w 1426 roku. Była to dwupiętrowa budowla na planie prostokąta, wzniesiona w stylu gotyckim z wysoką na około 70 metrów wieżą o kwadratowej podstawie, zlokalizowaną w północnym narożniku, która to sprawiała, że kaliski ratusz był najwyższym ratuszem w całej pierwszej Rzeczpospolitej. Mimo niełatwego losu (pożary, rozbudowy, remonty) pierwszy kaliski ratusz przetrwał aż do roku 1792, kiedy to spłonął wraz z dużą częścią miasta w wyniku jednego z największych pożarów miasta. Na nowy budynek ratusza, mieszkańcy Kalisza musieli poczekać blisko 100 lat, a dokładniej do 1890 roku. Wtedy to oddano do użytku masywny, utrzymany w stylu secesyjnym, zwieńczony trzema kopułami nowy gmach kaliskiego magistratu. Oprócz siedziby władz miejskich mieścił w sobie również służbowe mieszkanie prezydenta, gabinet sekretarza policji, bibliotekę, czytelnie a nawet sklep. Niestety w 1914 roku, podczas początkowych walk I wojny światowej został podpalony i zniszczony przez niemieckich żołnierzy.
Zastąpił go nowy budynek ratusza, które obecnie wznosi się w centrum kaliskiego rynku. To neoklasycystyczna budowla wzniesiona w latach 1920-25 według projektu Sylwestra Pajzderskiego (architekta miejskiego w latach odbudowy miasta po I wojnie światowej), który przygotował go częściowo w oparciu o prace Stefana Szyllera. Obecnie ratusz na kaliskim rynku pełni podwójną funkcję – jest siedzibą lokalnych władz oraz jedną z najciekawszych atrakcji turystycznych w mieście. W części jego pomieszczeń znajduje się multimedialna ekspozycja przybliżająca historię miasta, którą dopełnia taras widokowy na szczycie ponad 50-metrowej ratuszowej wieży. Więcej o niej dowiecie się w dalszej części wpisu.
Wieża Ratuszowa w Kaliszu na mapie
Okazały ratusz miejski znajduje się w samym sercu miasta, na kaliskim Głównym Rynku. Jest on centralnym placem kaliskiego Starego Miasta, które mimo wielu tragicznych losów w swojej historii do dzisiaj zachowało swój średniowieczny, lokacyjny kształt.
Sam Kalisz położony jest w południowej Wielkopolsce, na Wysoczyznie Kaliskiej, będącej częścią Niziny Południowowielkopolskiej w mniej więcej równiej odległości (ok. 130 km) od trzech dużych miast kraju: Poznania, Wrocławia i Łodzi.
Komunikacja i dojazd
Dzięki położeniu Kalisza na ważnych szklakach komunikacyjnych (drogowych i kolejowych) możecie dotrzeć do niego na kilka sposobów. Kalisz położony jest na linii kolejowej nr 14 (Łódź Kaliska – Tuplice; odcinek Zduńska Wola – Ostrów Wielkopolski), dzięki czemu w wygodny sposób dojedziemy do Kalisza pociągiem. Swoje kursy realizują tutaj m. in. Koleje Wielkopolskie, POLREGIO czy PKP Intercity.
Dodatkową opcją jest możliwość dojazdu do Kalisza komunikacją autobusową. Największą siatkę połączeń autobusowych oferuje miejscowy PKS Kalisz Sp. z o.o. – szczegółowy rozkład jazdy znajdziecie na oficjalnej stronie internetowej Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej w Kaliszu. Połączenia lokalne realizują również prywatni przewoźnicy m. in. Pleszewskie Linie Autobusowe i inni.
Do Kalisza możecie dojechać również własnym samochodem. Przez miasto przebiega lub ma w nim początek kilka dróg krajowych i wojewódzkich (m. in. DK12, DK25, DW470, DW442), dzięki którym dojazd samochodem nie powinien stanowić problemu. Samochód będziecie mogli zaparkować w centrum miasta (np. w ciągu ulicy Parczewskiego, na ul. Świętego Stanisława czy na Placu Świętego Józefa). Parkowanie w centrum miasta jest płatne – funkcjonuje Strefa Płatnego Parkowania.
Najlepszym sposobem poruszania się po mieście i jednocześnie dotarcia na Stare Miasto jest autobusowa komunikacja miejska. Charakterystyczne żółto-niebieskie autobusy Kaliskich Linii Autobusowych, zatrzymują się na kilku przystankach zlokalizowanych na obrzeżach ścisłego centrum. Najbliższe z nich to przystanki: Plac Jana Pawła II, Parczewskiego, Sukiennicza czy Śródmiejska Złoty Róg.
Po mieście możecie poruszać się również pieszo. Kalisz to bardo kompaktowe miasto i na przykład dojście z położonego na południu miasta dworca kolejowego do ratusza zajmuje ok. 30 minut. Przy okazji będziecie mieli okazję zobaczyć inne ciekawe miejsca, których w Kaliszu nie brakuje.
Co skrywa Wieża Ratuszowa w Kaliszu?
Po krótkim i rzeczowym wstępie czas przejść do tego co najciekawsze, czyli czego możemy się spodziewać odwiedzając kaliski ratusz oraz najważniejsze – co skrywa wieża ratuszowa w Kaliszu. Choć w Kaliszu bywam (dosłownie) od urodzenia, pewnie jego miejsca i atrakcje, w tym również ratuszową wieżę odkrywam dopiero mikropodróżując po rodzinnej Wielkopolsce.
Wieża ratuszowa w Kaliszu wraz z multimedialną ekspozycją w innych zakątkach ratusza to całkiem nowa atrakcja w mieście, która została udostępniona dla mieszkańców i turystów w 2020 roku. Przygotowana przestrzeń ekspozycyjna poświęcona jest dziedzictwu historyczno-kulturowemu Kalisza oraz regionu, od czasów wczesnego średniowiecza aż po lata współczesne.
Wieża Ratuszowa w Kaliszu – zwiedzanie
Multimedialna ekspozycja i wieża ratuszowa w Kaliszu zaprasza przez cały rok z wyjątkiem niektórych dni. Standardowo ekspozycja nieczynna jest w poniedziałki a godziny jej otwarcia w pozostałe dni są zależne od pory roku. Wejścia możliwe są tylko o pełnych godzinach po wcześniejszym zakupie biletów w Punkcie Informacji Turystycznej mieszczącym się na parterze ratusza. Cena biletów to zaledwie kilka złotych za normalny bilet dla jednej osoby.
Ekspozycję w kaliskim ratuszu zwiedza się wraz z audioprzewodnikiem, który otrzymacie po zakupie biletów. Przejście całej ekspozycji oraz wejście na taras widokowy zajmie Wam około 60 minut.Szczegóły dotyczące aktualnych godzin otwarcia oraz cen biletów znajdziecie na stronie internetowej Miasta Kalisza.
Dostępność
Ekspozycja we wnętrzach ratusza zlokalizowana jest w jego piwnicach, trzecim piętrze i w jego wieży. Niestety ze względów architektonicznych, tylko nieliczne przestrzenie udało się przystosować do potrzeb osób niepełnosprawnych. Osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich mogą uczestniczyć w zwiedzaniu ratusza, w czym pomorze im winda, którą dostaną się na 3 piętro gmachu, gdzie na przygotowanych monitorach mogą dalej poznawać historię Kalisza a także dzięki zamontowanym na tarasie widokowym kamerom podziwiać panoramę miasta.
Pozostałe osoby bez większego problemu będą mogły zobaczyć całą przygotowaną ekspozycję. Chcąc dojść z trzeciego pietra kaliskiego ratusza na taras widokowy, na szczycie wieży konieczne jest pokonanie 120 schodów. Schody są szerokie i wygodne, dzięki czemu wejdą po nich nawet najmniejsze dzieci. Dodatkowo po kilkunastu stopniach wchodzimy na poszczególne kondygnacje wieży ratuszowej, na których znajduje się dalsza część ekspozycji.
Multimedialna ekspozycja
Jak już wspomniałem multimedialna ekspozycja w kaliskim ratuszu składa się z dwóch części. Pierwsza to część znajdująca się w ratuszowych piwnicach a druga to jej kontynuacja na trzecim piętrze i w samej wieży ratuszowej. Ratuszowa ekspozycja nie miała być z założenia wystawą muzealną a nowocześnie zaprojektowaną formą prezentacji historii i wyjątkowości Kalisza, którą opowiedziano łącząc tradycyjne, statyczne elementy wystawiennicze z technikami multimedialnymi, materiałami audiowizualnymi i niepowtarzalnym urokiem i klimatem miejsca. Ma ona pełnić niejako bramę oraz impuls do odkrywania miasta i poznania jego najciekawszych miejsc, które bez problemu dostrzec można z tarasu widokowego, kończącego ścieżkę zwiedzania ekspozycji.
Ratuszowe piwnice
Ścieżka multimedialnej ekspozycji poświęconej dziedzictwu historyczno-kulturowemu Kalisza, rozpoczyna się w ratuszowych piwnicach. Ta część ekspozycji składa się z pięciu sal tematycznych, przybliżających nam najodleglejsze dzieje miasta. Będziecie mogli zobaczyć tutaj m. in. replikę rzymskiego wozu kupieckiego – carrucy kaliskiej, w którym będziecie mogli wirtualne przemierzyć trasę Szlaku Bursztynowego. W kolejnych pomieszczeniach będziecie mieli okazję zajrzeć do skryptorium, poznać historię Statutu kaliskiego czy spróbować swoich sił w średniowiecznej kaligrafii.
W tej części znajduje się również kącik dla najmłodszych , gdzie znajdują się wirtualne przymierzalnie strojów, magiczny dywan oraz kilka kolejnych atrakcji dla dzieci. Ostatnie pomieszczenie w tej części ekspozycji jest tak bardzo wyjątkowe i niepowtarzalne, że zasługuje na specjalne wyróżnienie – dlatego wspomnę i opowiem Wam o nim w dalszej części wpisu.
Idąc na górę wieży
Wieża ratuszowa w Kaliszu wraz z trzecim piętrem magistratu skrywa dalszą część ekspozycji, do której możemy dotrzeć przeszkloną windą lub schodami. W pierwszej kolejności dotrzecie do multimedialnego zakątka na ostatnim pietrze ratusza, gdzie na ośmiu ekranach będziecie mogli zobaczyć zarówno panoramę miasta jak i animacje oraz filmy, opowiadające o losach Kalisza od średniowiecza aż po czasy obecne. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na makietę średniowiecznego kaliskiego ratusza oraz multimedialny stół z interaktywną mapą Aglomeracji Kalisko-Ostrowskiej.
Następnie droga prowadzi schodami na szczyt ratuszowej wieży, w której dodatkowo na trzech poziomach umieszczono kolejne elementy ekspozycji, umożliwiające prześledzenie rozwój Kalisza na przestrzeni wieków, jego klęsk i tragicznych okresów ale również wielkie odrodzenie i obecne życie miasta. Po drodze miniecie trzy bloki tematyczne:
- Kalisz książęcy, Kalisz królewski – losy miasta do 1792 roku,
- Kalisz – miasto otwarte – część poświęcona mieszkańcom miasta ze szczególnym podkreśleniem wielokulturowości i rozwoju społeczności lokalnej na przestrzeni XIX i 1. poł. XX – wieku,
- Kalisz – architektura i współczesność – blok przybliżający wygląd dawnego Kalisza (przed 1914 rokiem) oraz jego powstawanie z ruin w okresie międzywojennym a także dalszy rozwój aż po czasy współczesne.
Na poszczególnych kondygnacjach wieży będziecie mogli zobaczyć m. in. makiety istniejących i zburzonych, charakterystycznych kaliskich budowli, replikę pruskiej armaty z jakie ostrzeliwano i rujnowano miasto w 1914 roku czy kopię statuetki nagrody Grammy, którą w 2014 roku otrzymał pianista jazzowy Włodzimierz Pawlik za album Night in Calisia, nagrany wspólnie z Randym Breckerem oraz Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Kaliskiej.
Najważniejszy kaliski zegar
Przedostatnim, czwartym poziomem ratuszowej wieży jest robiące ogromne wrażenie pomieszczenie mechanizmu zegarowego. Na każdej z czterech ścian znajdują się ogromne, około 3-metrowe tarcze ratuszowego zegara a pośrodku, w niewielkiej drewnianej i częściowo przeszklonej szafie mieści się serce zegara, czyli doskonale zachowany mechanizm zegarowy, liczący sobie już blisko 100 lat!
Zegar na kaliskim ratuszu ufundowali mieszkańcy miasta, o czym przypomina pamiątkowa tabliczka “Ufundowany przez prezydenta Mieczysława Szarrasa i ławnika Zygmunta Grossa ze składek mieszkańców Kalisza“. Zainstalował go natomiast wybitny zegarmistrz R. W. Stilter, o czym również przypomina mosiężna tabliczka zamontowana na mechanizmie. Na dodatkowych ekranach dotykowych ustawionych przy drewnianej szafie możecie zgłębić historię kaliskich zegarów oraz bliżej poznać kaliski ród zegarmistrzowski, czyli rodzinę Stilterów, od pokoleń zajmujących się zegarmistrzostwem.
Wieża Ratuszowa w Kaliszu – najlepszy punkt widokowy w mieście!
Ostatnim poziomem i jednocześnie rozdziałem ekspozycji, którą skrywa wieża ratuszowa w Kaliszu jest taras widokowy, znajdujący się ponad 40 metrów nad powierzchnią kaliskiego Głównego Rynku. Jest to bez wątpienia najlepszy punkt widokowy w mieście a dodatkowo moim zdaniem również jeden z najlepszych miejskich punktów widokowych kraju!
Na poziomie tarasu widokowego znajdziecie cztery duże okna, skierowane na każdą ze stron świata a także lunety, dzięki którym podziwianie miasta z góry będzie łatwiejsze i dokładniejsze. A jest co oglądać! Kalisz to miasto bardzo kompaktowe i o zwartej zabudowie, dzięki czemu, spoglądając z ratuszowej wieży dosłownie jak na dłoni mamy wszystkie najciekawsze miejsca i budynki miasta. Umiejscowienie ratusza niemal dokładnie w środku miasta jak i kaliskiej Starówki sprawia, że widok jest obszerny, ciekawy i na pewno wyjątkowy. Kaliskie Stare Miasto roztacza się od ratusza w promieniu maksymalnie 330 metrów a pozostałe najciekawsze dzielnice i budynki, zlokalizowane są w promieniu maksymalnie 2,5 kilometrów, przez co be problemu dostrzeżecie wszystko z czego drugie co do wielkości miasto Wielkopolski.
Niektóre z charakterystycznych budowli, m. in. kaliska katedra św. Mikołaja czy kościół św. Józefa wydają się być tak blisko, że wystarczy wyciągnąć rękę aby dotknąć szczytu ich hełmów. Widok, który serwuje nam wieża ratuszowa w Kaliszu na pewno zapada w pamięci ale również intryguje i zachęca do lepszego poznania Kalisza!
Pozostałe zakątki ratusza
Na koniec zostawiłem jeszcze dwa smakołyki, skrywające się w kaliskim ratuszu. Pierwsze z nich to miejsce nieoczywiste i zaskakujące a drugie sprawia wrażenie niesłusznie niedocenianego.
Skład butelek
W piwnicznej części ekspozycji, poza salami przybliżającymi odległe lata historii Kalisza znajdziecie jeszcze pomieszczenie będące nieco tajemniczym i bardzo nieoczywistym składem butelek. Pierwsza myśl – piwniczka na wino! Tylko po co wino urzędnikom? Rozwiązanie zagadki jest dużo prostsze, bardziej oczywiste i prawdopodobnie przez to również bardzo zaskakujące.
Otóż ten charakterystyczny skład butelek to magazyn atramentu! Powstał on podczas odbudowy ratusza (lata 20. XX-wieku), kiedy to urzędnicy posługiwali się głównie kałamarzami i piórami ze stalówkami. To właśnie dla nich stworzono to wyjątkowe pomieszczenie, bardzo ciekawie umiejscowione w ścieżce zwiedzania kaliskiego ratusza.
Dziedziniec
Ratusz w Kaliszu zbudowany jest na planie kwadratu, w środku którego znajduje się prostokątny dziedziniec, często pomijany podczas zwiedzania ratusza. A to właśnie na nim możecie na nim zobaczyć posąg Flory – kaliskiej kwiaciarki, który był jedną z sześciu rzeźb ustawionych w kaliskim parku pod koniec XIX wieku.
Niestety pomnik stojący w parku często był niszczony, dlatego postanowiono oryginał rzeźby przenieść właśnie na dziedziniec ratusza a w parku zastąpić oryginał wierną kopią. Obok rzeźby znajdziecie ławeczkę i doskonały do pamiątkowego zdjęcia napis “I love Kalisz”. Ratuszowe patio skrywa jeszcze jedną, bardzo dyskretną ciekawostkę – na samej górze zamontowano niemal niewidoczną siatkę, dzięki czemu ani Flora ani Wy nie powinniście zostać zbombardowani przez kaliskie gołębie, których na Głównym Rynku nie brakuje!
Bibliografia
- wpis Ratusz na oficjalnej stronie internetowej Miasta Kalisz – www.kalisz.pl, link, dostęp z dn. 13.07.2023,
- wpis Wieża ratusza – Ekspozycja multimedialna na oficjalnej stronie internetowej Miasta Kalisz – www.kalisz.pl, link, dostęp z dn. 13.07.2023,
- wpis Ratusz w Kaliszu na stronie www.szczypiorno.info, link, dostep z dn. 13.07.2023,
- wpis Ratusz w Kaliszu na stronie polska.travel, link, dostęp z dn. 13.07.2023,
- artykuł Kalisz: Adaptacja pomieszczeń zabytkowego ratusza na ekspozycję historyczną w serwisie www.samorzad.pap.pl, link, dostęp z dn. 13.07.2023,
- artykuł Zmieniamy Wielkopolskę: Można już zwiedzać ratusz w Kaliszu w serwisie www.kalisz.naszemiasto.pl, link, dostęp 13.07.2023,
- wpis Ratusz na stronie www.kalisz.info, link, dostęp z dn. 13.07.2023,
- wpis Park Miejski w serwisie www.wkaliszu.pl, link, dostęp z dn. 13.07.2023,
- wpis Kalisz wieża ratuszowa w serwisie www.regionwielkopolska.pl, link, dostęp z dn. 13.07.2023,
- wpis Ratusz w Kaliszu w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 13.07.2023,
- wpis Sylwester Pajzderski w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 13.07.2023,
- wpis Night in Calisia w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 13.07.2023,
