Mało kto wie, że gostyńska Święta Góra jest jednym z najważniejszych miejsc kultu maryjnego w Polsce! Równie niewielu wie, że Święta Góra w Gostyniu a dokładniej w położonym tuż obok Gostynia – Głogówku, skrywa jeden z najpiękniejszych barokowych kościołów w kraju, który zyskał sobie nie tylko miano barokowej perły Wielkopolski a również najznakomitszego przykładu eksportu weneckiego baroku w Polsce. To w murach świętogórskiego klasztoru tworzył “polski Mozart” a opiekujący się tym miejscem księża filipini, po przybyciu do Gostynia pozostają tutaj dosłownie na wieczność. Poznajcie zatem 34. obiekt wpisany na listę najcenniejszych polskich zabytków – Pomników historii – wyjątkowo piękną i równie fascynującą gostyńską Świętą Górę!
Podstawowe informacje – Gostyńska Święta Góra
Okazała i wyróżniająca się barokową architekturą świątynia na Świętej Górze k. Gostynia to jedno z najważniejszych sanktuariów maryjnych w Polsce. Wzniesiona została na przełomie XVII i XVIII wieku na niewielkim wzniesieniu morenowym – Świętej Górze, znajdującym się ok. 1,5 kilometra na wschód od centrum Gostynia ale już poza granicami miasta. Mimo to, zabudowania klasztorne wraz z sanktuarium zwyczajowo nazywa się gostyńską Święto Górą lub Świętą Górą w Gostyniu.
Ze względu na swoją wyjątkowość, architektoniczne piękno, ciekawą historię i znaczący wkład do kultury i świadomości narodu, kompleks świętogórski w 2008 roku decyzją Prezydenta RP został wpisany na listę Pomników historii. Poznajcie zatem jego historię i najbardziej praktyczne informacje, które ułatwią Wam odwiedzenie tego miejsca.
Historia gostyńskiej Świętej Góry
Święta Góra od tysiącleci jest miejscem kultu. Pierwotnie swój cmentarz ciałopalny mieli na Świętej Górze poganie a później, m. in. za sprawą osiadłych w pobliskim Lubiniu benedyktynów (o opactwie w Lubiniu możecie przeczytać we wpisie: Opactwo Benedyktynów w Lubiniu. Historia zapisana w murach!) miejsce to zaczęło przyciągać chrześcijan. Prawdopodobnie to właśnie zakonnicy z Lubinia ochrzcili to miejsce i zapoczątkowali tutaj kult maryjny. Z tego powodu gostyńska Święta Góra była już w średniowieczu miejscem szczególnym, w którym kult maryjny rósł z każdym dziesięcioleciem. Szczególny rozgłos przynosiły Świętej Górze uzdrowienia i nadzwyczajne łaski, których doświadczali pielgrzymi.
W połowie XV wieku wzniesiono tutaj z fundacji Piotra Borka Gostyńskiego pierwszą drewnianą kaplicę z rzeźbami Piety i Krucyfiksu. Niedługo potem, w 1495 roku doszło tutaj do jednego z najgłośniejszych cudów – uzdrowienia sparaliżowanego od 3 lat niejakiego Krzyżanowskiego. Sława gostyńskiej Świętej Góry nie umknęła uwadze biskupowi poznańskiemu – Janowi Lubrańskiemu, który to w 1512 roku wydał zgodę specjalnym dekretem na budowę niewielkiego kościoła. Około połowy XVI wieku nieznany artysta namalował obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, który od razu otoczono czcią, jednocześnie również przypisując mu wiele łask i uzdrowień.
Swoje modlitwy i prośby do matki Boskiej ze Świętej Góry w Gostyniu zanosił również Adam Konarzewski, miejscowy szlachcic, który chcąc się odwdzięczyć za uzdrowienie z ciężkiej choroby w dzieciństwie postanowił wznieść na Świętej Górze majestatyczną świątynię jako wotum za swoje uzdrowienie. Zaczyna jednak od wykupienia od gostyńskiego dziedzica Andrzeja Gostyńskiego starego kościoła na górze wraz z otaczającym go terenem. Następnie przekazuje je w opiekę sprowadzonym przez siebie do Gostynia filipinom, którzy zakładają tutaj pierwszą w Polsce Kongregację Oratorium Świętego Filipa Neri (1668), którą organizował i ufundował ks. Stanisław Grudowicz, profesor Akademii Lubrańskiego w Poznaniu i zarazem proboszcz parafii św. Małgorzaty na Śródce.
Następnie Konarzewski podjął się realizacji nowej świętogórskiej świątyni, która pierwotnie miała być wzorowana na kościele św. Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie. Wmurowanie kamienia węgielnego miało miejsce 8 września 1675 roku, siedem lat po sprowadzeniu filipinów. Budowa kościoła rusza natychmiastowo a Konarzewski codziennie osobiście jej doglądał. Rok po rozpoczęciu budowy niespodziewanie Konarzewski umiera w wieku zaledwie 36 lat a budowa świątyni staje pod znakiem zapytania.
Kontynuacji budowy świątyni podejmuje się żona Konarzewskiego – Zofia z Opalińskich. Zmienia ona jednak projekt, oczekując zaprojektowania kościoła na wzór bazyliki Santa Maria della Salute stojącej we włoskiej Wenecji. W tym celu zatrudnia ona architekta z Włoch – Baltazara Longhena a dodatkowo do kierowania budową najmuje braci Jerzego i Jana Catenazzi. Konarzewska wiedziała, że nie doczeka definitywnego zakończenia budowy dlatego poleciała aby częściowo wykończony i jedynie z prowizorycznym dachem w miejscu kopuły kościół został konsekrowany za jej życia. Poświęcenie kościoła i przeniesienie do niego cudownego obrazu Matki Boskiej miało miejsce w 1698 roku. Krótko po tym fundatorka umiera a budowa zatrzymuje się na blisko 20 lat.
Mimo, że mecenat nad budową przejęła pasierbica Zofii Konarzewskiej – Teofilia z Leszczyńskich, dalsze prace wstrzymała Wojna Północna i zaraza. Po ich ustaniu zlecono cenionemu rzymskiemu architektowi Pompeo Ferrariemu zaprojektowanie i wzniesienie kopuły wieńczącej świątynie. Jej budowa trwała aż 13 lat (1718 – 1731). To właśnie 1731 rok uznaje się za datę zakończenia budowy świątyni, mimo że dopiero w 1756 roku kopułę pokryto miedziana blachą ufundowaną przez Weronikę z Konarzewskich, stąd jej inicjały na czasze kopuły. Po zakończeniu prac nad kopułą Pompeo Ferrari zaprojektował i wzniósł w latach 1732-1748 również przylegający do świątyni budynek klasztorny, utrzymany w podobnym stylu architektonicznym.
Niestety w czasach zaborów, dokładnie w 1876 roku filipini zostają wygnani przez władze pruskie z Gostynia a majątek klasztorny skasowany. Dopiero po I wojnie światowej, w 1919 roku filipini mogli powrócić na gostyńską Świętą Górę by kontynuować swoją działalność duszpasterską i opiekować się jedną z najpiękniejszych polskich świątyń, co trwa do dnia dzisiejszego. W 2012 roku Święta Góra otrzymała od papieża Benedykta XVI najwyższe odznaczenie papieskie przewidziane dla miejsc kultu, czyli Złotą Różę. Tym samym gostyńska Święta Góra stała się 3 miejscem w Polsce, po Częstochowie i Kalwarii Zebrzydowskiej, wyróżnionym w ten sposób. Obecnie to najważniejsze miejsce kultu maryjnego w Wielkopolsce i jeden z najcenniejszych zabytków w kraju, wpisany na listę Pomników historii.
Gostyńska Święta Góra na mapie
Gostyń to niewielkie miasto, położone na południu centralnej części Wielkopolski, mniej więcej w jednakowej odległości pomiędzy Jarocinem i Lesznem.
Sama Bazylika Świętogórska nie znajduje się jednak w samym Gostyniu! Wznosi się na wschód od miasta, tuż za jego granicami w malutkiej wsi Głogówko, należącej do gminy Piaski.
Gostyńska Święta Góra – komunikacja i dojazd
Przez Gostyń lub w jego pobliżu przebiegają jedynie szlaki drogowe o znaczeniu regionalnym. Linia kolejowa nr 360 która kończy się w Gostyniu od 2012 roku nie jest użytkowana; obecnie planuje się jej rewitalizację.
W pobliżu gostyńskiej Świętej Góry przebiegają dwie ważne trasy drogowe: DK12 (odcinek Jarocin – Leszno) i DW434 (odcinek Śrem – Miejska Górka). Dodatkowo ok. 30 kilometrów na zachód od świątyni przebiega droga ekspresowa S5 (odcinek Poznań – Wrocław). Taka sytuacja sprawia, że do Gostynia możecie dotrzeć m. in. komunikacją autobusową którą obsługuje przede wszystkim Milla Spółdzielnia w Lesznie oraz PKS Poznań S.A., oferując wiele połączeń w różnych kierunkach.
Równie komfortowo dojedziecie do świętogórskiej bazyliki własnym samochodem.
Parking
Pod murami świętogórskich zabudowań, przy drodze dojazdowej znajdują się dwa duże parkingi, na których nie tylko zaparkują samochody osobowe ale również autokary. Dodatkowy parking dla samochodów osobowych znajduje się już za murami klasztoru filipinów, do którego wjeżdżamy główną bramą prowadzącą do klasztoru. Parkowanie niezależnie od wybranego przez Was parkingu zawsze jest bezpłatne.
Zwiedzanie i zaplecze turystyczno-pielgrzymkowe
Gostyńska Święta Góra łączy w sobie zarówno miejsce kultu do którego zmierzają pielgrzymi oraz zaszczyt bycia Pomnikiem historii, do którego przybywają coraz liczniej turyści. Chcąc każdemu dać możliwość poznać, odkryć i uszanować to miejsce filipini stworzyli szeroką ofertę skierowaną zarówno do pielgrzymów (eucharystie, rekolekcje, święcenie dewocjonaliów itp.) jak i turystów (zwiedzanie, sklepik z pamiątkami, elementy informacji turystycznej itd.).
Dodatkowo w kawiarni “PELLEGRINO” znajdującej się tuż obok zabudowań klasztornych można napić się kawy, przekąsić coś słodkiego czy nawet zjeść obiad (wymagane wcześniejsze zgłoszenie). Po wcześniejszym uzgodnieniu istnieje nawet możliwość przenocowania, skorzystania z sal konferencyjnych czy miejsca do grillowania w ogrodach klasztornych. Po więcej szczegółów odsyłam do strony internetowej Sanktuarium Maryjnego Święta Góra.
Zwiedzanie bazyliki i klasztoru
Jeżeli chcecie zwiedzić świętogórską świątynię najlepiej skorzystać z opcji zwiedzania z przewodnikiem, który przeprowadzi Was przez wszystkie najciekawsze zakątki Świętej Góry (m. in. bazylika z podziemiami, klasztor, ogrody) i dodatkowo wiele Wam o nich opowie. Zwiedzanie z przewodnikiem, należenie czy indywidualne (jako osoby prywatne) czy grupowe należy wcześniej zgłosić i umówić. Za oprowadzanie nie ma odgórnej opłaty, można złożyć dobrowolną ofiarę.
Czas zwiedzania z przewodnikiem to około 60-75 minut.
Tylko na kierunkowo.pl!
Wyjątkowy e-book “MIKROPODRÓŻE” już dostępny! Ponad 700 podróżniczych inspiracji z Wielkopolski, Pomorza i Dolnego Śląska, blisko 260 kolorowych zdjęć, 5 gotowych planów mikropodróży, setki praktycznych porad i wskazówek tworzących najobszerniejszy poradnik, poświęcony krótkim formom podróżowania, liczący aż 294 strony!Poznajcie Świętą Górę w Gostyniu!
Czas zabrać Was do niezwykłego świętogórskiego sanktuarium i w niewielkim stopniu przybliżyć Wam jego wyjątkowość i piękno, zachęcając do jego odwiedzenia niezależnie czy jako turysta czy pielgrzym.
Sam miałem przyjemność odwiedzić to miejsce we wrześniu 2023 roku, kiedy to w towarzystwie przewodnika – kleryka z Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri, mogłem poznać to miejsce. Oto niewielki przedsmak tego, co będziecie mogli zobaczyć przybywając na Świętą Górę k. Gostynia.
Bazylika Świętogórska
Główną budowlą i zdecydowaną dominantą całego świętogórskiego kompleksu jest kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP i św. Filipa Neri, który jest perłą polskiego baroku – doskonałym przykładem importu architektury włoskiego, weneckiego baroku.
Świątynie wzniesiono na planie centralnym o oktagonalnym korpusie z przyległym od wschodu prezbiterium. Dookoła nawy głównej nakrytej kopułą rozlokowano symetrycznie sześć kaplic a od zachodniej strony usytuowano kruchtę z chórem, która dopełnia ośmioboczny plan świątyni. Od 1971 roku świętogórska świątynia nosi tytuł Bazyliki Mniejszej, nadany przez papieża Pawła VI.
Wnętrze świątyni
Świętogórska bazylika zachwyca swoim wnętrzem równie mocno jak zewnętrzną architekturą. Najbardziej okazale prezentują się późnobarokowe ołtarze, będące dziełami Ignacego Provisore i Jana Siegwitza. Najpiękniejszy z nich jest oczywiście ołtarz główny, który został umiejscowiony w osi głównej świątyni na wprost wejścia do kościoła i bramy w murze okalającym kompleks zabudowań na Świętej Górze.
Poza obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem o którym za chwilę w ołtarzu głównym warto zwrócić uwagę na bogato zdobione tabernakulum, wykonane przez mistrzów złotniczych: Tobiasza Plakwitza z Wrocławia i Johanna Hagemaira z Augsburga. W jednym z ołtarzy bocznych znajduje się otoczona kultem gotycko-renesansowa Pieta. Inne ołtarze w bocznych kaplicach zdobią m. in. drewniany krucyfiks czy XIX-wieczny obraz św. Filipa Neri. Na chórze muzycznym znajdują się organy z lat 1766–1768.
Wyposażenie kościoła w tym również zakrystii dowodzi wyjątkowego kunsztu zatrudnionych przez fundatorów stolarzy. Wnętrze świątyni zdobią również liczne wota, które ofiarowali pielgrzymi w podzięce za otrzymane łaski czy uzdrowienia. Wśród nich m. in. wisząca na lewym filarze przy wejściu do prezbiterium krukiew, przypisywana uzdrowionemu tutaj Krzyżanowskiemu. Swój medalion na jednej z kolumn ma również bł. Edmund Bojanowski – działacz społeczny, twórca ochronek wiejskich, który szczególnie upodobał sobie Świętą Górę k. Gostynia.
Obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem i kwiatem róży w dłoni
Najważniejszy we wnętrzu świętogórskiego kościoła jest jednak obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1540 roku, stanowiący od stuleci obiekt kultu, słynący z wielu łask. Obraz został namalowany przez nieznanego autora na desce, ma wymiary 148 x 108 cm i znajduje się ołtarzu głównym bazyliki. Przedstawia zasiadającą na tronie lub balkonie Matkę Boską z Dzieciątkiem na ręku i różą w drugiej dłoni, która ma symbolizować czystość i wierność. W tle obrazu widoczny jest dawny kościół na gostyńskiej Świętej Górze oraz panorama Gostynia z charakterystyczną wieżą kościoła farnego.
Obraz w 1726 roku uznano za cudowny a w 1928 roku ukoronowano go koronami papieskimi, które nałożył ówczesny Prymas Polski – kardynał August Hlond. Dodatkowo w 2012 roku przyozdobiono go Złota Różą papieską, ofiarowana przez papieża Benedykta XVI, przez co sanktuarium Świętogórskiej Róży Duchownej stało się trzecim miejscem kultu w Polsce, wyróżnionym tym papieskim odznaczeniem.
Imponująca kopuła
Będąc w świętogórskiej bazylice a dokładniej stojąc w centralnej nawie koniecznie musicie podnieść wzrok do góry! Nawa ta została nakryta ośmiodzielną kopułą zwieńczona smukłą latarnią, która jest największą murowaną kopułą w Polsce, liczącą 17 metrów średnicy i aż 50 metrów wysokości! Wieńcząca ją niepozornie wyglądająca latarnia liczy sobie 10 metrów wysokości i waży aż 80 ton.
Od wewnątrz kopuła została udekorowana malowidłami autorstwa śląskiego malarza Jerzego Wilhelma Neunhertza, które przedstawiają sceny z życia św. Filipa Neri. To nie tylko świadectwo wyjątkowego kunsztu artysty ale również ukazanie historii założyciela oratorium filipinów, którzy są nierozerwalnie związani ze Świętą Górą k. Gostynia. Z zewnątrz kopuła nakryta została miedzianym dachem, który na skutek utleniania spatynował i zyskał charakterystyczny zielony kolor.
Krypty grobowe
Najbardziej przejmującym i cichym miejscem świątyni są na pewno krypy grobowe, rozciągające się pod jej posadzką. Zbudowano je dokładnie na tym samym, ośmiobocznym kształcie i układzie co samą świątynię oraz nakryto spłaszczoną kopułą, tworząc półeliptyczne sklepienie.
Wejście do nich znajduje się od zewnątrz świątyni, przez niepozorne drzwi na prawo od wejścia głównego. Po wejściu do krypt, dotrzemy do miejsca wiecznego spoczynku nie tylko fundatorów świątyni z rodzin Konarzewskich, Opalińskich i Mycielskich ale również członków Kongregacji Oratorium Św. Filipa Neri, który związali ze Święta Górą nie tylko swoje ziemskie życie ale również to wieczne.
W kryptach panuje przyjemny chłód oraz delikatny przeciąg, co tworzy specyficzne warunki w których ciała zmarłych i pochowanych w kryptach zasuszają się. Można przekonać się o tym na własne oczy, ponieważ jedna z trumien została otwarta (spoczywa w niej jeden z filipinów). W szczególny sposób została natomiast wyeksponowana trumną Sługi Bożego ks. Wawrzyńca Kuśniaka – filipina związanego z gostyńską Świętą Górą, kandydata na ołtarze.
Krypty otwarte są 15 sierpnia oraz od 1 do 8 listopada. Poza tymi dniami można je zwiedzać w obecności przewodnika lub samodzielnie (wcześniej pobierając klucz z furty klasztornej).
Garść ciekawostek
Gostyńska Święta Góra poza tym wszystkim co widać już na pierwszy rzut oka i tym wszystkim, czego dowiecie się podczas jej poznawania skrywa znacznie więcej ciekawostek. Nad jednym z bocznych wejść znajdziecie wmurowaną w ścianę bazyliki armatnia kulę, która jest pamiątką po bitwie (1761) stoczonej podczas Wojny Siedmioletniej, która… wcale nie miała miejsca na Świętej Górze a w okolicach Gostynia (kościół i klasztor wtedy nie ucierpiały). Również w okresie wojen napoleońskich, Święta Góra napisała ciekawą historię. Przebywał tutaj Hieronim Bonaparte, brat cesarza Francji – Napoleona Bonaparte. którego ponoć planowano porwać i podmienić sobowtórem, którym miał być tutejszy filipin – ks. Stefan Błażejewski. Wątek ten rozwinął w swojej powieści historycznej “Szachista” Waldemar Łysiak.
Ogromna kopuła świętogórskiej bazyliki to nie jedyna konstrukcja tego typu w okolicy. Podobny kształt nadano… silosowi cukrowni w Gostyniu. Dla wielu to zestawienie jest bardzo kontrowersyjne (silos znajduje się w osi świątyni) a dla innych jest to ciekawe połączenie dawnej świątyni z nowoczesną architekturą przemysłową. Być może zauważycie, że w niektórych drzwiach do bazyliki brakuje klamek – nie zapomnijcie zapytać o to przewodnika, jeżeli będziecie zwiedzać świątynie w jego towarzystwie:)
Święta Góra przepełniona muzyką
Już w 2. połowie XVIII wieku gostyńska Święta Góra była jednym z największych ówczesnych ośrodków muzycznych w Polsce. To właśnie wtedy do świetogórskiego klasztoru filipinów przybył już wtedy znany i ceniony kompozytor – Józef Zeidler, który spędził tutaj ostatnie swoje 30 lat życia.
Józef Zeidler – polski muzyk i kompozytor, uznawany za najwybitniejszego kompozytora polskiego klasycyzmu i nazywany nawet “polskim Mozartem“. Był członkiem działającej przy świętogórskim klasztorze kapeli oraz korzystał z mieszkania i utrzymania klasztornego. Skomponował kilkadziesiąt utworów, m. in. mszy, litanii, ofertorii czy pastorałek. Żył w latach 1744 – 1806.
Przy świętogórskim klasztorze nauczano muzyki i prowadzono kapelę klasztorną ale również prowadzono bibliotekę utworów muzycznych, której zbiory liczyły przeszło 900 utworów najwybitniejszych twórców epoki z całej Europy. Obecnie pamięć o muzycznych tradycjach gostyńskiej Świętej Góry oraz samym Józefie Zeidlerze podtrzymuje się poprzez coroczny Festiwal Muzyki Oratoryjnej MUSICA SACROMONTANA, organizowany przez powołane w 2006 roku Stowarzyszenie Miłośników Muzyki Świętogórskiej im. Józefa Zeidlera.
Klasztor filipinów na Świętej Górze w Gostyniu
W sąsiedztwie świętogórskiej perły, czyli okazałej bazyliki wzniesiony został krótko po jej ukończeniu budynek klasztorny dla Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri. Zaprojektowano go jako budynek trzykondygnacyjny na rzucie czworoboku z kwadratowym wirydarzem pośrodku, połączonym ze świątynią dwupoziomowym łącznikiem. Na zachodnim skrzydle nabudowana została kwadratowa wieżyczka zwieńczona podobnie jak wieżyczki świątyni blaszanym hełmem z prześwitem. Na jej szczycie umieszczono oko Opatrzności, czuwające nad mieszkańcami klasztoru i pielgrzymami.
We wnętrzach budynku mieści się nie tylko sień, furta klasztorna, refektarz, kuchnia klasztorna, pokoje mieszkalne i gościnne czy biuro parafialne ale również archiwum, w którym przechowywane są dokumenty, starodruki czy niezwykle cenne zapisy nutowe utworów i kompozycji Józefa Zeidlera.
Wirydarz ze studnią
Najbardziej ustronnym i nastrajającym do chwili kontemplacji zakątkiem klasztoru jest wewnętrzny dziedziniec, czyli wirydarz. To swego rodzaju niewielki park, otoczony z czterech stron murami klasztoru w którym nie zabrakło kilku ławek, by móc usiąść tutaj na chwile dłużej.
Dokładnie na środku wirydarza znajduje się XVIII-wieczna studnia, na której wzniesiono stylową drewnianą altanę.
Filipini na Świętej Górze
Jak już wiecie gospodarzami tego wyjątkowego zabytku na Świętej Górze k. Gostynia i jednocześnie najważniejszego w Wielkopolsce sanktuarium maryjnego są od samego początku księża filipini. Adamowi Konarzewskiemu – fundatorowi świętogórskiej świątyni zależało na tym, aby Świętą Górą opiekowali się kapłani, którzy na stałe zwiążą się z tym miejscem i nie będą przenoszeni do innych klasztorów czy świątyń. Dlatego po wielu zawirowaniach ostatecznie zaprosił do Gostynia księży filipinów, którzy sprowadzeni tutaj w 1668 roku utworzyli pierwszą w Polsce Kongregację Oratorium Świętego Filipa Neri.
Domy klasztorne filipinów są autonomiczne i nie mają one żadnego przełożonego generalnego. Dodatkowo filipini cechują się stałością miejsca (w przypadku Świętej Góry są tutaj nawet chowani po śmierci) i tym, że nie składają żadnych ślubów zakonnych. Ich strojem jest zwyczajna czarna sutanna bez ozdób i do tego zwykła koloratka lub bardziej charakterystyczny biały kołnierzyk. W swojej pracy duszpasterskiej skupiają się na młodzieży i osobach starszych, pielgrzymach i rekolektantach udowadniając, że można jednocześnie być wesołym, życzliwym i głęboko wierzącym.
Otoczenie świątyni i klasztoru
Cały świętogórski zespół klasztorny otoczony jest ceglanym murem. W jego obrębie znajduje się nie tylko bazylika czy klasztor ale również inne budynki, zaplecze gospodarcze, ogrody klasztorne czy ołtarz polowy. Z racji, że gostyńska Święta Góra jest również miejscem rekolekcji, nie zabrakło na niej również domu rekolekcyjnego czy miejsc do wspólnego spędzania czasu na wolnym powietrzu jak np. miejsce do grillowania w ogrodach.
Będąc w tych stronach warto wstąpić również do Lubinia, który dla wprawnego i spostrzegawczego oka skrywa się gdzieś na horyzoncie. Opactwo w Lubiniu oddalone jest w linii prostej od gostyńskiej Świętej Góry o ok. 13 kilometrów, dlatego warto odwiedzić je podróżując po tej okolicy. Więcej o lubinskim Pomniku historii przeczytać możecie w moim wpisie: Opactwo Benedyktynów w Lubiniu. Historia zapisana w murach!
Wykaz źródeł
- oficjalna strona internetowa Centralnego Sanktuarium Maryjnego Archidiecezji Poznańskiej i Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri w Gostyniu – www.filipini.gostyn.pl, link, dostęp z dn. 02.11.2023,
- wpis BAZYLIKA NA ŚWIĘTEJ GÓRZE – KRYPTY GROBOWE na stronie polska.travel, link, dostęp z dn. 01.11.2023,
- wpis Zespół klasztorny Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri, Gostyń – Głogówko na stronie www.zabytek.pl, link, dostęp z dn. 01.11.2023,
- dokument pt. Miasta – Gostyń, Święta Góra dostępny w serwisie www.cyfrowa.tvp.pl, link, dostęp z dn. 02.11.2023,
- artykuł Święta Góra na liście pomników historii w serwisie www.rp.pl, link, dostęp z dn. 01.11.2023,
- wpis Bazylika na Świętej Górze w Gostyniu w serwisie wielkopolska.travel, link, dostęp z dn. 01.11.2023,
- film z serii Klasztory polskie pt. Film o Świętej Górze z 1993 roku dostępny na kanale Klasztor Filipinów w Gostyniu w serwisie YouTube, link, dostęp z dn. 03.11.2023,
- film pt. ŚWIĘTA GÓRA k. Gostynia | Film o Świętej Górze z roku 1997 dostępny na kanale Klasztor Filipinów w Gostyniu w serwisie YouTube, link, dostęp z dn. 03.11.2023,
- wpis Józef Zeidler na stronie www.jozefzeidler.eu, link, dostęp z dn. 04.11.2023,
- artykuł Święta Góra pod Gostyniem – legendy i tajemnice w serwisie www.podroze.onet.pl, link, dostęp z dn. 04.11.2023,
- wpis Bazylika na Świętej Górze w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 01.11.2023,
- wpis Adam Konarzewski w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 01.11.2023,
- wpis Edmund Bojanowski w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 04.11.2023,
- wpis Głogówko (województwo wielkopolskie) w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 04.11.2023,
- wpis Filipini w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 04.11.2023,
