Opactwo Benedyktynów w Lubiniu. Historia zapisana w murach!

Opactwo Benedyktynów w Lubiniu to unikatowy zabytek, położony wśród malowniczych pól i łąk wielkopolskiej wsi, którego historia liczy sobie blisko 1000 lat! O wyjątkowości lubińskiego opactwa niech świadczy również fakt, że zostało ono wpisane na listę pomników historii, czyli najcenniejszych zabytków w kraju! W tym wpisie przybliżę Wam zespół zabudowań opactwa, przybliżę jego historię oraz podpowiem jak dotrzeć do bram opactwa.

Opactwo Benedyktynów w Lubiniu. Podstawowe informacje

Opactwo Benedyktynów w Lubiniu to perła, skrywająca się na rozległych wielkopolskich nizinach. Na opactwo składa się imponujący kościół klasztorny, zabudowania oraz ogrody klasztorne, niewielki kościółek św. Leonarda a także wiele innych budynków i obiektów, które swoim ogromem dominują nad okolicą. Poznajcie historię tego miejsca, jego najciekawsze zakątki oraz to co możecie zobaczyć, przybywając w to miejsce.

Historia opactwa w pigułce

Klasztor benedyktynów w Lubiniu sięga swoją historią 1070 roku, kiedy to za sprawą króla Bolesława II Szczodrego założono tutejszy klasztor. Jego misją od początku było przede wszystkim krzewienie chrześcijaństwa w okolicy. Wtedy to wzniesiono w Lubiniu pierwszą świątynię – romański kościół, który miał być największą świątynią ówczesnej Polski, jednak nie udało dokończyć się jego budowy. Dopiero w czasach Bolesława Krzywoustego na początku XII wieku, udało dokończyć się kościół. W 1145 roku poświęcono ołtarz w kościele klasztornym pw. Narodzenia NNP, o czym wiemy z rocznika lubińskiego, największego zabytku polskiej historiografii. Zresztą będąc przy źródłach pisanych, nie wypada nie wspomnieć o jednej z lubińskich ciekawostek. Bardzo możliwe, że największy polski kronikarz średniowiecza Gall Anonim, był mnichem m. in. lubińskiego opactwa.

W XIII wieku wzniesiono kościół pw. św. Leonarda, który miał pełnić role świątyni parafialnej. W tym samym czasie przebudowano również kościół klasztorny. Imponująca i doskonale widoczna do dzisiaj rozbudowa świątyni w stylu gotyckim, przypadła na XV wiek. To jej zawdzięczamy gotycki szczyt od strony wschodniej kościoła.

Opactwo w Lubiniu wielokrotnie padło ofiarą grabieży i również wiele razy było niszczone, głównie z powodu położenia w pobliżu granicy ze Śląskiem. Najmroczniejszymi okresami w historii opactwa był m. in. najazd Tatarów (XIII w.), wojna trzydziestoletnia (XVII w.) czy potop szwedzki (XVII w.). Mimo to, opactwo z racji, że było znaczącym ośrodkiem religijnym, wbrew losowi dalej się rozbudowywało. Ostatnia znacząca przebudowa nastąpiła na przełomie XVII-XVIII wieku i nadała świątyni barokowy styl, który możemy podziwiać do dzisiaj!

Opactwo Benedyktynów w Lubiniu to również, niemal od samego powstania, ważny ośrodek kultury i nauki. Benedyktyni przepisywali w Lubiniu księgi, tworzyli roczniki i kroniki, dokonywali przekładów Pisma Świętego czy prowadzili szkoły w okolicy. W berlińskim muzeum znajduje się do dzisiaj XIII-wieczny fragment rękopisu rocznika lubińskiego.

Od XVII wieku lubińskie opactwo systematycznie pozbawiane było swoich przywilejów, traciło suwerenność a przez to również znaczenie. Doprowadziło to w efekcie do kasaty klasztoru w 1836 roku. Benedyktyni wrócili do Lubinia dopiero 1924 roku i są obecni w opactwie do dnia dzisiejszego. Jedynie w okresie II wojny światowej (1940-1945), klasztor przejęli naziści, lokalizując tutaj m. in. obóz internowania czy dom starców.

Jeżeli ciekawi Was bardziej szczegółowo historia i dzieje benedyktynów w Lubiniu, zachęcam do zapoznania się ze stroną internetową opactwa.

Opactwo Benedyktynów w Lubiniu – lokalizacja

Opactwo Benedyktynów w Lubiniu położone jest około 50 km na południe od Poznania – stolicy Wielkopolski oraz około 90 km na północ od Wrocławia, największego miasta Dolnego Śląska.

Obecnie Lubiń położony jest w województwie wielkopolskim, na pograniczu centralnej i południowej Wielkopolski.

Komunikacja, dojazd, parking – Opactwo Benedyktynów w Lubiniu

Opactwo Benedyktynów w Lubiniu położone jest na uboczu w cichym, wiejskim terenie, z dala od głównych miast czy ciągów komunikacyjnych.

Przez Lubiń przebiega droga wojewódzka nr 308, którą dotrzemy do Kościana w pobliżu którego przebiega trasa S5 lub Kunowa (k. Gostynia), gdzie niedaleko swoja trasę ma droga krajowa nr 12 (odcinek Jarocin – Leszno).

Najwygodniejszym sposobem jest oczywiście dojazd samochodem. Dla kierowców przygotowano pod murami opactwa bezpłatny i utwardzony parking. Do Lubinia można dojechać również komunikacją autobusową, którą obsługuje firma Milla z Leszna.

Przez Lubiń przebiega również europejski szlak rowerowy Eurovelo R9 oraz Wielkopolska Droga św. Jakuba, biegnąca m. in. przez Poznań, Gniezno, Owińska o których możecie przeczytać w poniższych wpisach:

• Poznań za murami, czyli Stare Miasto w Poznaniu
• Owińska Was zaskoczą! Poznajcie najciekawsze miejsca!
• Dziewicza Góra. Więcej niż tylko punkt widokowy!

Zwiedzanie i bilety

Opactwo Benedyktynów w Lubiniu możecie zwiedzać indywidualne jak i bratem zakonnym – przewodnikiem po opactwie. W ramach zwiedzania indywidualnego możecie zwiedzać przestrzenie ogólnodostępne: kościół klasztorny, plac przed kościołem wkoło kasztanowca, ogród francuski, plac pielgrzymkowy za kościołem oraz kościół pw. św. Leonarda. Należy jednak pamiętać, by zwiedzając indywidualnie nie wchodzić do kościoła w trakcie nabożeństw i mszy oraz samodzielnie nie wchodzić do prezbiterom oraz klasztornego ogrodu.

Dla zwiedzających przygotowano tablice i elementy informacyjne, które przybliżają to wyjątkowe miejsce.

By zobaczyć i dowiedzieć się jeszcze więcej o opactwie u Lubiniu, zachęcam do skorzystania z opcji zwiedzania z bratem zakonnym – przewodnikiem. Zwiedzanie z przewodnikiem jest możliwe po wcześniejszym umówieniu o określonych godzinach w każdy dzień oprócz niedziel. Więcej informacji znajdziecie na stronach internetowych opactwa.

Czas zwiedzania to około 60 minut. Zwiedzanie nie jest płatne (brak biletów), po jego zakończeniu możliwe jest złożenie dowolnej ofiary lub zakupie pamiątek lub wyrobów w klasztornym sklepiku.

Pozostała działalność opactwa

Benedyktyni w lubińskim opactwie prowadzą również Dom Gości, do którego może przybyć każdy szukający modlitwy, wyciszenia czy medytacji. Pełną informację o możliwości pobytu w lubińskim opactwie znajdziecie w zakładce Dom Gości na stornie internetowej opactwa.

Poza tym bracia zakonni prowadzą także szwalnię, publikują i wydają książki, prowadzą miejscową parafię oraz wytwarzają benedyktyńskie nalewki, czyli tzw. Benedyktynkę.

Poznajcie Opactwo Benedyktynów w Lubiniu!

Czas przejść do najważniejszego rozdziału wpisu, z którego poznacie niezwykłe Opactwo Benedyktynów w Lubiniu dokładnie tak, jak mi zostało ono zaprezentowane. Miałem to szczęście, że zwiedzałem to miejsce wraz z bratem zakonnym, który oprócz standardowej trasy zwiedzania opactwa, przygotował również dla mnie i dla Was coś extra!

Opactwo Benedyktynów w Lubiniu jako Pomnik Historii!

O tym jak niezwykle cenne jest lubińskie opactwo niech świadczy fakt, że w 2009 roku zostało ono wpisane na listę pomników historii, czyli najcenniejszych zabytków historii w skali kraju! To elitarne grono obiektów, które liczy zaledwie ponad 100 pozycji, choć z roku na rok ich przybywa.

Opactwo Benedyktów w Lubiniu zostało uznane za pomnik historii ze względu na wartości historyczne, przestrzenne, architektoniczne oraz wartości niematerialne, jednego z najstarszych ośrodków monastycznych, miejsca związanego z ważnymi postaciami dla kultury i dziejów Polski (cytat z Rozp. Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 9 grudnia 2009 r.).

Opactwo Benedyktów w Lubiniu to kilka budynków i obiektów, które wchodzą w skład zespołu opactwa benedyktynów. W całości tworzą kompleks opactwa, będący pomnikiem historii. Oto one!

Kościół klasztorny Narodzenia NMP

Bez wątpienia najważniejszą, najokazalszą i najcenniejszą budowlą opactwa jest kościół klasztorny pw. Narodzenia NMP. To on góruje nad okolicą i wokół niego rozlokowane się pozostałe obiekty opactwa.

Świątynia sięga historią XII wieku, z którego pochodzą kamienne fragmenty romańskich murów świątyni, doskonale widoczne na zewnątrz oraz wyeksponowane w środku. Zresztą cała świątynia to dosłownie otwarta księga stylów architektonicznych, które na przestrzeni wieków nadały jej ostateczny, unikatowy wygląd i kształt.

Wnętrze kościoła utrzymane jest w stylu barokowym, który trzeba przyznać, że robi duże wrażenie. Poznajcie zatem jego najciekawsze zakątki i wyposażenie.

Romańskie relikty

Wchodząc wejściem głównym od zachodu, niemal po przejściu progu kościoła staniemy w najstarszej części świątyni. Wyeksponowano w niej relikty wzniesionych z kamienia murów, pierwotnie stojącej w tym miejscu romańskiej świątyni, którą niemal 1000 lat temu wznieśli benedyktyni.

To dzięki nim wiemy jak świątynia wyglądała wieki temu a dodatkowo, możemy poznać charakterystyczne elementy stylu romańskiego.

Unikatowy nagrobek

W tej części kościoła warto zwrócić uwagę na późnorenesansowe nagrobki z XVI i XVII wieku.

Jeden z nich zasługuje na szczególną uwagę. Mowa o nagrobku opata lubińskiego o. Pawła Chojnackiego z XVI wieku, który znajdziecie w południowej ścianie nawy głównej. Znajdziecie na nim m. in. dawny herb opactwa benedyktynów w Lubiniu, który wyrzeźbiono u jego stóp.

Dodatkowym “smaczkiem” są polskie inskrypcje na nagrobku opata, które w tamtych czasach wcale nie były taką normalnością:) Dominowała oczywiście łacina, choć jak widać były od tego wyjątki.

Kipiące przepychem wnętrza

Pierwsze metry kościoła klasztornego to dopiero preludium przed tym wszystkim co w dalszych częściach świątyni. Stoją jednak wśród romańskich reliktów warto podnieść swój wzrok ku górze, gdzie ujrzymy pierwsze imponujące malowidło na sklepieniu! Polichromia w tej części świątyni w szczególny sposób nawiązują do benedyktynów.

Idąc dalej, dojdziemy do transeptu czyli nawy poprzecznej, w której po obu stronach znajdują się równie bogate w swojej formie boczne ołtarze. Sklepienie na skrzyżowaniu nawy i transeptu udekorowano kolejnym malowidłem, przedstawiającym sześć cnót Maryi.

Warto zwrócić uwagę na niewielką kaplicę po prawej stronie nawy głównej. Znajduje się w niej sarkofag Sługi Bożego Bernarda z Wąbrzeźna, który jest szczególnie czczony przez lubińskich benedyktynów. W tej kaplicy znajduje się również płyta nagrobna księcia Władysława Laskonogiego, który być może został pochowany w lubińskim kościele.

Zdecydowanie większość dekoracji i wyposażenia, które nas otacza to barok i rokoko w czystej postaci. Ilość zdobień, malowideł czy rzeźb jest po prostu nie do ogarnięcia! A najbogatsza i najokazalsza część świątyni, dopiero przed nami.

Zapierające dech prezbiterium

Prezbiterium lubińskiego kościoła klasztornego to barokowe arcydzieło! Ilość elementów z których składa się cała, stworzona w tym miejscu kościoła kompozycja jest po prostu nie do zliczenia…

Najbardziej efektownym wyposażeniem prezbiterium są bogato zdobione stalle oraz ołtarz główny, który zamyka całość kompozycji wystroju świątyni.

Zabytkowe stalle

Stojące po obu stronach prezbiterium drewniane stalle zostały wykonane w latach 30. XVIII wieku przez rzeźbiarza Jana Jerzego Urbańskiego, znanego m. in. z rzeźb i dekoracji wrocławskiej katedry oraz licznych rzeźb św. Jana Nepomucena.

Ich budowa trwała aż 8 lat, co wcale nie dziwi gdy stoi się przed nimi. Udekorowane są ponad 50 rzeźbami przedstawiającymi m. in. anioły, świętych Kościoła czy postacie biblijne.

Ciekawostką w lubińskich stallach są… podnoszone siedziska:) Dzięki temu nietypowemu rozwiązaniu, bracia zakonni podczas modlitw mogą skorzystać z podłokietników i nieco ułatwić sobie wytrwanie w odmawianej na stojąco modlitwie.

Ołtarz główny

Całość wystroju prezbiterium dopełnia ołtarz główny z centralnie wyeksponowanym obrazem pędzla Paula Trogera, przedstawiającym narodzenie Najświętszej Marii Panny. Obraz otoczony jest wieloma zdobieniami, obustronną kolumnadą i licznymi rzeźbami.

Podobnie jak stalle, ołtarz główny również powstał w latach 1730-1738 i za jego autora przyjmuje się również Jana Jerzego Urbańskiego. Całość ołtarza wieńczy u jego szczytu kompozycja rzeźbiarska, przedstawiająca Trójcę Świętą.

Zakrystia

Przez zabytkowe, żelazne gotyckie drzwi z XV wieku, które znajdziecie pomiędzy stallami po lewej stronie prezbiterium, możemy przejść do zakrystii.

W niej znajdziecie efektowne i zabytkowe meble, które od setek lat służą kapłanom oraz osobom posługującym w lubińskiej świątyni.

Organy

Ostatnim elementem kościelnego wyposażenia są organy. Znajdują się one standardowo nad wejściem głównym w zachodniej części głównej nawy.

Prospekt organowy nie wyróżnia się szczególnie swoją formą na tle innego wyposażenia świątyni ale jak to zwykle bywa, balkon organowy to doskonałe miejsce do podziwiania wnętrza świątyni.

Coś extra!

Między innymi dzięki temu, że skontaktowałem się wcześniej i uzgodniłem termin przyjazdu oraz zwiedzania lubińskiego przybytku, miałem szczęście i okazję zobaczyć “coś więcej”, niż tylko standardową trasę zwiedzania benedyktyńskiego opactwa. Dzięki temu, mogę Wam pokazać zakątki i widoki, które z różnych względów zarezerwowane są niestety tylko dla wybranych…

Widoki z wieży kościelnej

Pierwszym miejscem, do które Wam przybliżę, będzie kościelna wieża. Ze względu na jej zabytkowy charakter i konstrukcję, może na nią wejść jednocześnie zaledwie kilka osób…

Po pokonaniu kilkuset, w większości drewnianych schodów, można wyjrzeć przez znajdujące się około 25 metrów nad terenem okna i podziwiać przepiękne krajobrazy najbliższej okolicy. Wprawne oko wypatrzy z nich okazały kościół i klasztor filipinów w Gostyniu czy pobliski Krzywiń.

Pod samym dachem kościoła!

A tak właściwie to na sklepieniu kościoła:) To drugie, dostępne dla wybranych miejsce, do którego miałem okazję wejść. Pokonanie gąszczu zabytkowej konstrukcji kościelnego dachu, prowadziło do wyjątkowego miejsca…

Było nim niewielkie okienko we wschodniej, gotyckiej fasadzie kościoła, z którego rozpościerał się kolejny wyjątkowy widok na okolice i zakonne ogrody. Ostatni raz, kiedy miałem okazję spacerować po sklepieniu zabytkowego kościoła miał miejsce w 2006 roku, w moim rodzinnym Choczu… To tylko dowodzi, jak wyjątkowa była to atrakcja!

Ale będąc już przy okienku – chyba nie ma lepszego miejsca w całym opactwie, z którego można podziwiać piękne klasztorne ogrody z niezwykłym, zielonym labiryntem oraz malowniczą okolicę, na wschód od zabudowań zakonnych!

Opactwo i klasztor benedyktynów

Opactwo Benedyktynów w Lubiniu to jednak nie tylko sam kościół klasztorny pw. Narodzenia NMP ale zespół budynków, w skład którego wchodzi m. in. budynek z XVII wieku (tzw. Stary Dom), obecny klasztor z lat 20. XX wieku (tzw. Nowy Dom) a także zabudowania folwarczne.

Wszystkie one znajdują po północnej stronie kościoła a Stary Dom i Nowy Dom, są z nim bezpośrednio połączone. W krużgankach Starego Domu, można oglądać wyeksponowane romańskie i gotyckie elementy znalezione podczas prac archeologicznych i remontowych.

Oczywiście nie wszystkie pomieszczenia czy budynki są dostępne do zwiedzania, ponieważ w zabudowaniach opactwa swoje cele mają klasztorne benedyktyni a na drugim piętrze Starego Domu mieści się tzw. Dom Gości, w którym możecie wziąć udział w modlitwach i medytacjach prowadzonych przez Ośrodek Medytacji Chrześcijańskiej.

Ogrody klasztorne

W skład opactwa wchodzą również klasztorne ogrody, rozciągające się na wschód od głównych zabudowań opactwa. Ogród klasztorny mimo rożnych losów lubińskiego opactwa zachował swój układ z XVIII wieku.

Oprócz okazałych, wręcz pomnikowych drzew znajdziecie tutaj efektownie uformowane grusze, nienagannie przystrzyżone żywopłoty, które tworzą nawet efektownie wyglądający labirynt.

Klasztorne ogrody to również najbardziej zielony zakątek całego założenia klasztornego, ostoja spokoju i miejsce pracy zamieszkujących lubiński klasztor zakonników.

Pozostałe obiekty i zakątki zespołu opactwa

Choć wiele obiektów już za nami, to nadal nie koniec wszystkiego co wchodzi w skład zespołu zabudowań całego opactwa, będącego jednocześnie pomnikiem historii. Poznajcie kilka kolejnych z nich!

Najstarszy w Polsce kasztanowiec!

Opactwo Benedyktynów w Lubiniu to nie tylko wyjątkowe zabytki ale również niezwykły pomnik przyrody. Przed kościołem klasztornym od ponad 300 lat rośnie kasztanowiec biały o imieniu Benedykt. Jest to najprawdopodobniej najstarszy kasztanowiec w Polsce, który dodatkowo jest tak ogromny (obwód ok. 540 cm, rozpiętość korony ok. 20 m, wysokość drzewa ok. 25 m), że ciężko mu zrobić zdjęcie:) Oczywiście widać go częściowo na zdjęciach kościoła klasztornego, które widzieliście już w tym wpisie.

Kościół pw. św. Leonadra

Na niewielkim pagórku, położonym naprzeciwko kościoła klasztornego znajduje się jeszcze jedna świątynia lubińskiego opactwa – kościół pw. św. Leonarda.

Kościół pw. św. Leonarda to jeden z najcenniejszych zabytków architektury romańskiej w Wielkopolsce, który wzniesiono z inicjatywy zakonu benedyktynów w XIII wieku. Właśnie z tego okresu pochodzą romańskie mury i rotunda, będąca obecnie częścią prezbiterium kościoła. Więcej o nim przeczytacie w moim opisie tego miejsca: Kościół świętego Leonarda w Lubiniu

A to nadal nie wszystko…

Sklepik

Ostatnim punktem zwiedzania jest klasztorny sklepik, w którym będziecie mogli kupić unikatowe pamiątki z lubińskiego opactwa, legendarną “Benedyktynkę” czy regionalne wyroby i produkty, np. miody z okolicznych pasiek.

Do kupienia są również produkty z klasztornej szwalni, m. in. torby na zakupy, poduszki czy fartuchy. W sprzedaży jest również wiele książek i publikacji katolickich.

Sławną “Benedyktynkę” możecie zamówić również przez internet! Wystarczy wejść na benedyktynka.pl i złożyć zamówienie:)

Poznajcie więcej ciekawych atrakcji w Wielkopolsce!

Cała Wielkopolska warta jest odkrycia! Może zaskoczę wielu z Was, ale dosłownie każdy jej zakątek skrywa w sobie coś ciekawego. Odnajdźcie kilka mikropodróżniczych inspiracji z moich wpisów, właśnie z Wielkopolski!

Po więcej wpisów z całej Wielkopolski zapraszam Was do kategorii zwiedzam Polskę i tagu #województwo wielkopolskie.

Poznajcie niezwykłe miejsca w Wielkopolsce!

Opisy setek miejsc z całej Wielkopolski znajdziecie na mapie atrakcji turystycznych oraz w kategorii tu byłem! Oto kilka z nich:

Po więcej zapraszam do praktycznych opisów w kategorii tu byłem, które przypisałem do do regionu: Wielkopolska!