Zamek w Kórniku to jeden z najbardziej znanych zamków Wielkopolski, który dobrze znany jest również w pozostałej części kraju, głównie za sprawą kórnickiej Białej Damy, jednego z najsławniejszych duchów w Polsce. W tej przepięknej rezydencji obecnie mieści się bogata biblioteka, pełna bezcennych starodruków a także muzeum, eksponujące zbiory zbierane przez gospodarzy tego miejsca, na przestrzeni kilku wieków. Wyjątkowość i atrakcyjność kórnickiego zamku podkreśla fakt wpisania zamku na elitarną listę pomników historii oraz przyznania mu przez Wielkopolską Organizację Turystyczną tytułu Najlepszego Produktu Turystycznego 2023 roku! Nie przedłużajmy tego wstępu, po prostu poznajcie Zamek w Kórniku!
Zamek w Kórniku – podstawowe informacje
Dawna romantyczna siedziba możnowładcza a jeszcze wcześniej zamek obronny, obecnie jest jednym z najcenniejszych skarbców dóbr kultury na terenie Wielkopolski, którymi dysponuje Biblioteka Kórnicka kontynuująca dzieło dawnych właścicieli tego miejsca: Działyńskich i Zamoyskich. W swoich murach przechowuje i eksponuje setki zgromadzonych przez stulecia zbiorów, pamiątek, dzieł sztuki i mebli, w wielu przypadkach będących przykładem wysokiego kunsztu lokalnych rzemieślników.
Obok przestrzeni muzealnych w zamku znajduje się również jedna z najbogatszych i najcenniejszych bibliotek w kraju, przechowującą dziesiątki tysięcy bezcennych rękopisów, starodruków i innych skarbów kultury. Zamek swoją sławę zawdzięcza również nietypowej, neogotyckiej architekturze, w którą wpleciono elementy nawiązujące do mauretańskich budowli, co nadaje mu niepowtarzalnego charakteru i piękna. Nim przybliżę Wam to wszystko co skrywa w swoich wnętrzach, poznajcie jego historię oraz praktyczne informacje, ułatwiające dotarcie i zwiedzanie tej wielkopolskiej rezydencji.
Historia romantycznej posiadłości
Historia zamku w Kórniku sięga średniowiecza, prawdopodobnie XIV wieku – nie ma jednak źródeł, które by to jednoznacznie potwierdziły. Pierwsze źródła pisane dotyczące zamku, pochodzą z XV stulecia kiedy to Mikołaj Górka – kanonik gnieźnieński i kanclerz kapituły poznańskiej zlecił prace ciesielskie na kórnickim zamku. Była to dwuskrzydłowa warownia obronna otoczona fosą i bagnami, do której prowadził zwodzony most. Z tego okresu, kiedy zamek w Kórniku był rezydencją rodu Górków do dziś zachowały się fragmenty murów i piwnice.
W 1565 roku Stanisław Górka przebudował gotycki zamek tworząc z niego renesansową rezydencję i reprezentacyjną siedzibę całego rodu Górków, będących ówcześnie jednym z najpotężniejszych rodów magnackich w Wielkopolsce. Pod koniec XVI wieku zamek w Kórniku przechodzi w ręce rodu Czarnkowskich, następnie Grudzińskich i ostatecznie w 1676 roku pod władanie Działyńskich.
Złoty okres Białej Damy
Od 1732 roku, przez kolejne niemal 60 lat kórnicka rezydencja przeszła w ręce Teofili Działyńskiej, znanej lepiej jako Biała Dama. Teofila Działyńska poświęciła swoje życie Kórnikowi, dążąc do jego rozwoju kulturalnego i gospodarczego oraz znacząco zmieniając oblicze magnackiej rezydencji. W tym czasie zamek przebudowano na barokowy pałac, zlikwidowano bramę i most zwodzony zastępując go murowaną przeprawą. Rewolucja miała miejsce również w otaczającym zamek ogrodzie, który to przeobrażono na ogród w stylu francuskim, przy którym założono szkółki drzew, zwierzyniec a także wybudowano dwie murowane altany: oranżerię i figarnię.
Czasy Tytusa Działyńskiego
W 1826 roku właścicielem Kórnika został Tytus Działyński – działacz polityczny, arystokrata i mecenas sztuki, który ponownie przeobraził rezydencję tworząc z niej nie tylko prywatną rezydencję ale również bibliotekę i muzeum. Przeprowadził kolejną przebudowę zamku w latach 1843-1861, opierając się na projektach Antonia Corazziego, Henryka Marconiego i przede wszystkim Karla-Friedricha Schinkla, które Działyński samodzielnie zmodyfikował nadając ostatecznie rezydencji styl neogotyku angielskiego, który zachował się do dzisiaj. Przeobraził on również w dużym stopniu przylegający do zamku ogród francuski w romantyczny park, znany dzisiaj jako Arboretum Kórnickie.
Niespodziewana śmierć Tytusa Działyńskiego w 1861 roku, spowodowała że wizję ojca musiał dokończyć jego syn – Jan Kanty Działyński. Kontynuował on rozpoczęte przez ojca prace, zaopiekował się również zebranymi przez niego zbiorami m. in. rękopisami czy starodrukami, ostatecznie tworząc bibliotekę i muzeum, o których marzył jego ojciec. Jan Działyński traktował Kórnik jednak drugoplanowo, bardziej interesując się rozbudową rezydencji swojej żony Izabeli Czartoryskiej w Gołuchowie (przeczytać możecie o niej w innym moim wpisie: Gołuchów jest jak z bajki! Poznajcie jego atrakcje!).
Władysław Zamoyski – ostatni włodarz Kórnika
Śmierć Jana Działyńskiego w 1880 roku, bez pozostawienia po sobie potomstwa spowodowała, że kórnicka rezydencja trafiła pod władanie jego siostrzeńca Władysława Zamoyskiego. Zamoyski ze względu na politykę zaborcy musiał opuścić Kórnik w 1885 roku, do którego powrócił dopiero w 1920 roku. Jego wkład w rozwój kórnickiej rezydencji nie był tak znaczący jak poprzednich właścicieli, jednak swoją decyzją o przekazaniu dóbr kórnickich narodowi polskiemu zapisał się w szczególny sposób w historii Kórnika. Wraz z Władysławem Zamoyskim w Kórniku swój ślad pozostawiła jego matka – Jadwiga Zamoyska, która w 1882 roku założyła Szkołę Domowej Pracy Kobiet. W 1924 roku, bezdzietny Władysław Zamoyski tuż przed swoją śmiercią utworzył Fundację “Zakłady Kórnickie”, której przekazał swoje dobra w tym majątek kórnicki, zakopiański, dzieła sztuki czy liczne zbiory bibliofilskie. W okresie II wojny światowej zamek w Kórniku miał wiele szczęścia i choć poniósł pewne straty w swoich zbiorach, były one niewielkie w porównaniu z większością rezydencji ziemiańskich i arystokratycznych w Polsce. Po wojnie, w 1953 roku fundacja została zlikwidowana a ocalałe dobra znacjonalizowane. Fundacja “Zakłady Kórnickie” została reaktywowana dopiero w 2001 roku i od tego czasu kontynuuje misje krzewienia idei pracy organicznej, które były starannie pielęgnowane przez jej Fundatorów i ich rody, będąc wsparciem dla placówek Polskiej Akademii Nauk: Biblioteki Kórnickiej i Instytutu Dendrologii, które zarządzają obecnie majątkiem kórnickim. Dzisiaj w murach zamku w Kórniku mieści się jedna z najbogatszych bibliotek w Polsce oraz ekspozycja, udostępniona do zwiedzania gościom i turystom.
Zamek w Kórniku na mapie
Kórnik to niewielkie miasto w środkowej Wielkopolsce, położone około 20 kilometrów na południowy-wschód od stolicy Wielkopolski – Poznania.
Sam zamek w Kórniku zlokalizowany jest w południowo-wschodniej części miasta, około 300 metrów od kórnickiego rynku (Placu Niepodległości) i zaledwie 50 metrów od brzegu Jeziora Kórnickiego.
Komunikacja i dojazd do Zamku w Kórniku
Kórnik dzięki temu, że położony jest w okolicy stolicy regionu, może pochwalić się bardzo dobrym skomunikowaniem. Mimo tego, nie każdy środek transportu zapewnia komfortowy i szybki sposób dotarcia do miasta i samego zamku. Najgorzej pod tym względem wygląda kolej, ponieważ stacja kolejowa Kórnik znajduje się w odległości ok. 4 km od centrum miasta w pobliskiej miejscowości – Szczodrzykowo. Swoje połączenia oferują tutaj Koleje Wielkopolskie i POLREGIO. Nieco korzystniej prezentuje się komunikacja autobusowa, którą obsługują zarówno połączenia PKS Poznań jak i autobusy Kórnickiego Przedsiębiorstwa Autobusowego KOMBUS, obsługujące również połączenia podmiejskie zarządzane przez Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu.
Oprócz transportu zbiorowego, do Kórnika możemy też w komfortowy sposób dotrzeć własnym samochodem. Przebiegająca w pobliżu miasta gęsta sieć dróg krajowych, wojewódzkich i autostrad (m. in. A2, S11, S5, DW434, DW431) pozwala dotrzeć do Kórnika szybko, bezpiecznie i komfortowo.
Parking
Chcąc zaparkować samochód najbliżej zamku w Kórniku, sugeruje kierować się ku parkingowi na pobliskim Prowencie (bezpłatny, wjazd od ul. Zamkowej, ok. 300 metrów o zamku), parkingu na zamkowym dziedzińcu (płatny, wjazd od ul. Zamkowej) czy parkingu na kórnickim rynku, czyli Placu Niepodległości (płatny, ok. 400 metrów od zamku).
Zamek w Kórniku – zwiedzanie, bilety i dostępność
Muzeum w kórnickim zamku otwarte jest przez cały rok od wtorku do niedzieli z wyłączeniem dni wolnych od pracy. Zwiedzanie muzeum mieszczącego się w murach zamku jest możliwe po zakupie biletów. Oprócz biletów normalnych, dostępne w sprzedaży są również bilety ulgowe i grupowe; można je kupić w kasie biletowej znajdującej się zaraz po wejściu do zamku w sieni. Szczegółowy cennik i aktualne godziny otwarcia muzeum dostępne są na stronie internetowej Biblioteki Kórnickiej.
Zamek w Kórniku można zwiedzać żarówo indywidualnie jak i grupowo. Grupy zorganizowane mogą skorzystać z opcji zwiedzania z przewodnikiem (opcja dodatkowo płatna, należy się zgłosić przynajmniej z tygodniowym wyprzedzeniem). Dla zwiedzających indywidualnie przygotowano wiele elementów informacyjnych, przybliżających każde z wnętrz i wybrane eksponaty, które rozmieszczono na ekspozycji.
Audioprzewodnik
Dla zwiedzających indywidualnie przygotowano również audioprzewodnik, który jest najwygodniejszym sposobem poznania zamku w Kórniku. Możecie go wypożyczyć wraz ze słuchawkami za dodatkową opłatą w kasie biletowej lub uruchomić go z bezpłatnej aplikacji mobilnej Zamek w Kórniku na swoich telefonach. Pamiętajcie, że musicie mieć słuchawki aby nie przeszkadzać innym zwiedzającym!
Dostępność
Zamek w Kórniku ze względu na swoją architekturę oraz walory zabytkowe posiada pewne ograniczenia, wpływające na dostępność obiektu dla gości. Muzeum w całości dostępne jest dla osób niepełnosprawnych, które mogą również poprosić obsługę o dodatkową pomoc. Od 2020 roku wnętrz zamku nie zwiedza się już w filcowych kapciach, które zastąpiono dywanami, chroniącymi zabytkowe podłogi. Niestety z tego powodu wprowadzono ograniczenia w maksymalnej liczbie osób w salach do 15 (maksymalnie 20 w przypadku grup). Po zamku nie można poruszać się również wózkami dziecięcymi.
Zwiedzanie Arboretum
Uwaga! Arboretum Kórnickie znajduje się pod zarządem Instytutu Dendrologii Polskiej Akademii Nauk (odrębna instytucja), przez co za wstęp na teren parku obowiązują odrębne bilety wstępu, cennik i godziny otwarcia.
Szczegóły dotyczące samego arboretum oraz możliwości jego zwiedzania możecie poznać z mojego osobnego wpisu – Arboretum w Kórniku. Jeden z najpiękniejszych parków w kraju! – serdecznie zachęcam do przeczytania. Tym bardziej, że moim zdaniem będąc w Kórniku koniecznie trzeba zwiedzić nie tylko zamek, ale i przylegający do niego przepiękny park – arboretum!
Tylko na kierunkowo.pl!
Wyjątkowy e-book “MIKROPODRÓŻE” już dostępny! Ponad 700 podróżniczych inspiracji z Wielkopolski, Pomorza i Dolnego Śląska, blisko 260 kolorowych zdjęć, 5 gotowych planów mikropodróży, setki praktycznych porad i wskazówek tworzących najobszerniejszy poradnik, poświęcony krótkim formom podróżowania, liczący aż 294 strony!Poznajcie romantyczny Zamek w Kórniku!
Zamek w Kórniku jeszcze 100 lat temu był jedną z najpiękniejszych i najbardziej znanych rezydencji magnackich w Polsce, obecnie to atrakcja turystyczna, perła architektury, wyjątkowe muzeum i niezwykle bogata biblioteka, kontynuująca tradycje i idee dawnych właścicieli. O jego randze i znaczeniu dla kultury i dziedzictwa narodowego świadczy wpisanie kórnickiego zespołu pałacowego w 2011 roku na elitarną listę pomników historii.
Kórnicki zespół pałacowo-parkowy miał wiele szczęścia podczas ostatniej wojny, ponieważ jako jeden z nielicznych obiektów o takiej historii w kraju, uniknął zdewastowania i zniszczenia, dzięki czemu dzisiaj możemy podziwiać jego dawne, niemal niezmienione piękno. Podczas moich odwiedzin w tym miejscu jesienią 2023 roku miałem przyjemność odkrywać je i poznawać w towarzystwie kustoszki biblioteki i muzeum – Pani Małgorzaty, bez której ten wpis nie byłby tak obszerny, ciekawy i rzetelny.
Wnętrza zamku
Choć zamek w Kórniku najbardziej kojarzony jest ze swojego zewnętrznego, bardzo charakterystycznego wyglądu, przyjrzyjmy się najpierw jego wnętrzom, które skrywają znacznie więcej skarbów. Zamkowe wnętrza zostały ostatecznie zaaranżowane w latach 40-50. XX wieku z myślą o dostosowaniu ich do potrzeb muzealnych. Starano się jednak w możliwie dużym stopniu zachować ich dawny wygląd i układ, czym chciano wytworzyć wrażenie u współczesnego zwiedzającego, jakby właściciele tego miejsca dosłownie chwile temu wyszli i za moment mieli do nich wrócić.
Wrażenie to potęgują przepiękne meble pamiętające czasy Działyńskich, niezwykłe elementy wyposażenia oraz rodzinne obrazy i pamiątki, których nie brakuje w zamkowych wnętrzach. Niemal każdy z tych przedmiotów skrywa w sobie unikalną historię, związaną z dawnymi gospodarzami zamku. Poznajcie kilka z najważniejszych sal i przestrzeni, które najlepiej oddają ducha tego magicznego miejsca.
Salon
Mimo, że zamkowy salon nie jest największym pomieszczeniem kórnickiego pałacu, bez wątpienia jest jednym z najbardziej reprezentacyjnych wnętrz. Niemal każdy detal i element wyposażenia salonu urzeka swoim urokiem. Na suficie mienią się złocone sztukaterie, dostojności dodaje marmurowy kominek, wejścia obudowane zostały drewnianymi portalami, ściany zdobią portrety rodzinne pod którymi stoją wyjątkowej urody meble z centralnie ustawionym masywnym, okrągłym stołem obrotowym udekorowanym mozaiką z 16 gatunków drzew.
Większość wyposażenia salonu to XIX-wieczne skarby, często wykonane przez miejscowych – poznańskich i kórnickich rzemieślników. Warto zwrócić uwagę na stojący przy oknie fortepian wiedeński, na którym miał grywać sam Fryderyk Chopin, podczas swoich odwiedzin u Klaudyny Potockiej (siostry Tytusa Działyńskiego) mieszkającej wtedy w Dreźnie. Dawny gospodarz zamku – Władysław Zamoyski, nazywał salon salą skazańców, z racji wiszących na ścianach portretów poprzednich właścicieli, mających często na swoim koncie rożne wyroki, głównie za działalność patriotyczną.
Jadalnia
Kolejną z przepięknych kórnickich sal jest zamkowa Jadalnia, która zachwyca swoim drewnianym kasetonowym stropem, na którym znajduje się 71 herbów polskiego rycerstwa, wykonanych na podstawie herbiarza Jana Długosza – polskiego, XV-wiecznego kronikarza. Centralne miejsce zajmuje oczywiście długi, drewniany stół z kilkunastoma, neobarokowymi krzesłami z XIX wieku.
Z inicjatywy Jana Działyńskiego na ścianach sali jadalnej powieszono portrety rodzinne z XVII i XVIII wieku. Jednak to sprowadzony do Kórnika przez Tytusa Działyńskiego w XIX wieku obraz Teofili z Działyńskich Szołdrskiej – Potulickiej, zwanej Białą Damą jest bez wątpienia najbardziej znanym malowidłem tej sali, jak i całego zamku w Kórniku.
Biała Dama
Portret Białej Damy autorstwa nieznanego artysty, został namalowany około 1754 roku, czyli kilka lat po rozwodzie z Aleksandrem Hilarym Potulickim. Przedstawiona ona została na nim w długiej, białej sukni, której to zawdzięcza swój przydomek oraz powstałe w XIX wieku legendy o Białej Damie, obecnie jednym z najsłynniejszych duchów w polskich zamkach.
Jak to bywa z legendami, również i w przypadku kórnickiego ducha istnieje kilka jej wersji, które dodatkowo kontrastują ze sobą, raz prezentując Biała Damę jako ducha opiekuńczego, innym razem jako przynoszącego nieszczęście tym, którzy ją zobaczą. Niemniej według najbardziej zakorzenionej i znanej legendy, Biała Dama krótko przed północą ożywa, wychodzi z obrazu i udaje się najpierw na obejście zamkowych komnat a później przechodzi do parku, w którym czeka na nią czarny jeździec na koniu. Z nim przemierza parkowe aleje i znika wraz z pierwszymi promieniami słońca. I tak ponoć każdego dnia…
Pokój Władysława Zamoyskiego
Kolejnym wyjątkowym pomieszczeniem, które znajduje się na parterze rezydencji jest pokój właścicieli zamku – Tytusa i Jana Działyńskich jak i również ostatniego gospodarza – Władysława Zamoyskiego, od którego otrzymał on obecną nazwę. Stojąc u jego progu koniecznie trzeba skierować wzrok ku podłodze, która przez wielu uznawana jest za najpiękniejszą w całym zamku i celowo nie została przysłonięta dywanami, jak ma to miejsce w innych pomieszczeniach.
Podłogę wykonali miejscowi stolarze, wykorzystując do ułożenia tej niezwykłej mozaiki trzy gatunki drewna: brzozę, orzecha i mahoń. Efekt jest zachwycający, sprawiający wrażenie fantazyjnego dywanu na którym rozstawiono równie piękne, drewniane meble, których używał Zamoyski, kiedy już osiadł w Kórniku.
Władysław Zamoyski – polski hrabia, działacz społeczny i zarządca ziemski. Uznawany za niezwykle charyzmatycznego i kontrowersyjnego w swoich działaniach i decyzjach człowieka. W ogromnym stopniu zasłużył się Polsce, m. in. swoją działalnością na rzecz polskości Tatr i Morskiego Oka, założeniem towarzystwa gimnastycznego “Sokół” w Krakowie i zainicjowaniu działalności Zakładów Kórnickich, przekazując tym samym rodzinny majątek państwu polskiemu. Żył w latach 1853-1924.
Wiąże się z nim wiele opowieści, często bardzo zaskakujących. Podobno mimo dużego majątku podróżował koleją najniższej klasy, jadał proste, często nienależycie przygotowane jedzenie a w kórnickim zamku sypiał… na biurku z grubą księgą pod głową. W zbiorach kórnickiego muzeum znajduje się znacznie więcej pamiątek po Władysławie Zamoyskim, niż tylko te, które zgromadzono i zaprezentowano w tej komacie. Spośród nich, szczególnie warto zwrócić uwagę na zbiory wystawione w niewielkim zakątku myśliwskim, pod zamkową wieżą.
Zakątek myśliwski
W ośmiobocznym pomieszczeniu w parterowej części zamkowej baszty znajdziecie liczne trofea myśliwskie, głównie poroża w tym wyjątkowe jelenie rogi, znalezione w 1915 roku w kórnickich lasach.
Oprócz myśliwskich pamiątek prezentowane są w tym miejscu również zbiory przyrodnicze i etnograficzne, które są kolekcją zgromadzoną przez Zamoyskiego podczas jego podróży w latach 1879-1881 do takich odległych zakątków globu jak m. in. Australia, Melanezja, Nowa Kaledonia czy Nowa Zelandia. Najciekawsze zbiory są jednak nadal przed nami!
Sala Mauretańska
Przenieśmy się na piętro, do najbardziej znanej sali zamku w Kórniku, która jednocześnie jest sercem kórnickiego muzeum. Poznajcie wyjątkowo zdobną, pełną eksponatów i po prostu piękną Salę Mauretańską, która jest jednocześnie największą salą zamku w Kórniku. Swoją nazwę zawdzięcza wyjątkowej architekturze i dekoracjom, wzorowanym na Dziedzińcu Lwów i Dziedzińcu Mirtów Alhambry z arabskich pałaców w hiszpańskiej Grenadzie.
Początkowo Sala Mauretańska przeznaczona została przez Tytusa Działyńskiego na bibliotekę, później jego syn Jan urządził w niej salę muzealną. Swoją funkcję zachowała do dnia dzisiejszego, będąc głównym miejscem eksponowania zgromadzonych przez Działyńskich zbiorów, wśród których znajdują się pamiątki rodzinne i narodowe, m. in. militaria, obrazy, srebra, ceramika, rzeźby czy numizmatyczne skarby. Gromadzone one były przez dziesiątki lat, wpisując się w romantyczny nurt dziewiętnastowiecznego muzealnictwa.
Pośród zbiorów tej wyjątkowej skarbnicy polskiej kultury i historii, warto wyróżnić niezwykle rzadką pełną zbroję husarską z XVII wieku z zachowanym skrzydłem oraz unikalny srebrny ołtarz w formie tryptyku z 16 płycinami, który został użyty podczas mszy i przysięgi wojsk Powstania Wielkopolskiego w dniu 26 stycznia 1919 roku na Placu Wolności w Poznaniu.
Znajdujące się w narożniku sali kręcone schody prowadzą na antresolę, wspartą na żeliwnych kolumnach zakończonych mauretańskimi portykami, która mieści szafy i regały pełne zbiorów bibliotecznych, które są jedynie niewielką częścią zbiorów Biblioteki Kórnickiej. Reszta zbiorów przechowywana jest w przylegających do niej pomieszczeniach, do których, podobnie jak na antresolę, nie mają wstępu zwiedzający muzeum.
Biblioteka Kórnicka
W ramach zwiedzania zamku nie odwiedzimy pomieszczeń, gdzie przechowywane są tysiące księgozbiorów, tworzących tym samym jedną z najstarszych i najcenniejszych bibliotek w kraju. Kórnicka książnica powstała z inicjatywy Tytusa Działyńskiego, którą współtworzył z nim pierwszy bibliotekarz w Kórniku – Kajetan Wincenty Kielisiński. Historia była łaskawa dla Biblioteki Kórnickiej, która mimo zaborów i wojen nie uległa znaczącemu rozproszeniu. Dzięki temu w swoich zbiorach obecnie posiada około 400 000 jednostek inwentarzowych, w tym około 30 000 starodruków i 15 000 rękopisów.
Jedyną okazją do zobaczenia z bliska nielicznych skarbów biblioteki kórnickiej jest wizyta w sali, gdzie odbywają się warsztaty i lekcje muzealne, w których możecie wziąć udział po wcześniejszym umówieniu. Dzięki gościnności kustosz, która oprowadzała mnie po jego wnętrzach zamku w Kórniku ja również mogłem odwiedzić to pomieszczenie i zobaczyć największy rękopis z kórnickich zbiorów, który muszę przyznać robi wrażenie!
Jest to XVII-wieczny graduał, czyli księga zawierająca rękopisy pieśni i ważąca 25 kilogramów! Do zamku w Kórniku sprowadził ją Tytus Działyński.
Graduał mimo, że robi wrażenie i jest największym ze zbiorów Biblioteki Kórnickiej, nie jest wcale najcenniejszym z nich. Trudno wymienić wszystkie niezwykle cenne skarby kórnickiego zamku, ale wypada wymienić takie wyjątkowe zbiory jak np. rękopis 3 części Dziadów czy rękopis poematu Pani Twardowska autorstwa Adama Mickiewicza, Psałterz Dawidów Jana Kochanowskiego, rękopisy Napoleona Bonaparte, pierwsze wydanie De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich) Mikołaja Kopernika czy rękopis Hymnu o zachodzie słońca na morzu Juliusza Słowackiego.
Pozostałe pomieszczenia i galeria zdjęć
Chcąc poznać kolejne pomieszczenia zamku w Kórniku, musicie po prostu przyjechać już tutaj osobiście. Czekają na Was jeszcze m. in. pokój Marii Zamoyskiej, Salonik, Czarna Sala, tzw. Pokój Generałowej czy Buduarek. To oczywiście nadal nie wszystkie piękne pomieszczenia i zakątki zamku, przepełnione detalami architektonicznymi i pełnymi uroku elementami wyposażenia. Wśród nich m. in. obraz Wojciecha Kossaka, obraz flamandzkiego malarza z kręgu samego Rubensa, przepiękne portale drzwi stworzone przez lokalnych mistrzów stolarstwa i snycerstwa a także dziesiątki mebli, głównie z XVIII i XIX wieku. Niektóre z tych zakątków i skarbów możecie zobaczyć w poniższej galerii.
Każdy z nich skrywa w sobie jakąś historię a wiele z nich również zamkowe ciekawostki.
Zamkowe ciekawostki
Zamek w Kórniku skrywa setki ciekawostek, a wysłuchanie większości z nich zajęło by Wam wiele godzin. O niektórych z nich na pewno usłyszycie podczas zwiedzania jego wnętrza, ja przybliżę Wam kilka tych najbardziej znanych. Niewielu z Was zauważy, że w pięknej Sali Jadalnej na kasetonowym suficie brakuje herbu w jednym z “okienek”. Związana z tym jest ciekawa historia, według której Tytus Działyński przyjmujący w tej sali swoich gości, wielu z nich obiecywał, że to miejsce przeznaczone zostanie właśnie na ich rodowy herb, nierzadko zjednując ich tym oświadczeniem ku sobie lub nieco sobie z nich żartując… Dzięki temu, że nie ma tam żadnych śladów po gwoździach, jednego możemy być pewni – nigdy nie wisiał tam żaden herb.
Szukając ciekawych historii kórnickiego zamku warto zatrzymać się przy marmurowym kominku w zamkowym salonie. Według zamkowej legendy we wnęce kominka, obok paleniska schował się podczas powstania listopadowego Tytus Działyński, ukrywający się przed pruskimi żołdakami. Dzisiaj wiemy już, że jest to legenda w najczystszej postaci, bo w rzeczywistości Działyńskiego nie było w tym czasie na zamku. Zrodziła się jednak po to, aby podkreślić jego patriotyczne zaangażowanie. W salonie możecie poszukać jeszcze jednej kryjówki, w której podobno skryli się powstańcy styczniowi – jestem ciekaw czy ją odnajdziecie. Na zamek przybywali też inni goście, niekoniecznie chcący się ukryć w jego murach a raczej skorzystać z gościnności gospodarzy. Jednym z takich gości był na przykład Henryk Walezy – król-elekt, przejeżdżający przez Kórnik w drodze do Krakowa na swoją koronacje.
Szafy gdańskie – wielka słabość Daszyńskich
Największą ciekawostką dla mnie i jednocześnie odkryciem, była słabość właścicieli kórnickiego zamku do szaf gdańskich, których w zamku znajdziecie kilka. W większości pochodzą z XVIII wieku a pierwsza z nich ukarze się waszym oczom już w zamkowej sieni, tuż przy kasie. Kolejne z nich znajdziecie rozstawione po zamkowych komatach. Charakteryzują się przepięknymi snycerskimi zdobieniami, które nadają im wyjątkowego wyglądu i wdzięku. Niesamowicie drobiazgowo i szczegółowo wykonane zdobienia skrywają w sobie ukryte na pierwszy rzut oka zamki i klamki, przez co otwarcie szaf wcale nie jest takie proste. Zadania nie ułatwiają również zdobienia czy elementy imitujące szuflady, które jak się często okazuje szufladami nie są…
Kolekcja szaf gdańskich we wnętrzach zamku w Kórniku uznawana jest za jedną największych kolekcji tych mebli w Polsce. Fascynacja tymi konkretnymi szafami i chęć ich posiadania u Działyńskich była tak duża, że w 1871 roku kupili w Berlinie szafę… która okazała się sprytnie wykonaną podróbką. Jak się później okazało piękna szafa, posiadająca nawet upragniony polski napis (prawdopodobnie wykonany przez sprzedawcę) była szafą hamburską, a nie jak uznał pierwotnie Jan Działyński, szafą gdańską. Na tych pięknych meblach zakończę przybliżanie Wam tego, co skrywa zamek w Kórniku w swoich murach.
Wygląd zewnętrzny zamku
Czas przyjrzeć się tej pięknej, romantycznej budowli również z zewnątrz. Zamek w Kórniku stoi na wyspie otoczonej fosą, co jest pamiątką po czasach, kiedy zamek był średniowieczną warownią obronną. Dawniej prowadził do niego most zwodzony, który zastąpiono stałym mostem, po którym po dziś dzień docieramy do jego bram. Elewacja frontowa skierowana ku północy, gdzie przed zamkiem znajduje się dawny dziedziniec (obecnie parking i trawnik), przy którym stoją dwie zamkowe oficyny.
Od wschodu i południa zamek otacza wyjątkowy park – Arboretum Kórnickie, przez co rezydencja tonie w zieleni. Od wschodu do głównej bryły zamku dostawiono wieżę, w której znajduje się znany Wam już Zakątek Myśliwski oraz kręcona klatka schodowa. Na tle pozostałych ścian zamku wyróżnia się ona nie tylko swoją formą architektoniczną ale również surowością swoich murów, które nie zostały otynkowane.
Najbardziej znana i fotogeniczna jest bez wątpienia elewacja południowa, której charakterystycznym elementem jest portyk w kształcie arabskiego łuku. Ta strona zamku zachwyca również wielkimi oknami, podobnie jak portyk zakończonymi arabskimi łukami. Najlepiej podziwiać zamek od tej strony, stojąc pod sławnymi kórnickimi magnoliami, rosnącymi niemal nad brzegiem zamkowej fosy. To też doskonałe miejsce na pamiątkowe zdjęcie!
Zespół pałacowo-parkowy w Kórniku
Zamek w Kórniku na pewno jest centralnym punktem możnowładczej rezydencji, położonej nieopodal Poznania. Otaczają go jednak inne zabudowania i miejsca, które wspólnie tworzą zespół parkowo-pałacowy, wpisany w całości przez Prezydenta Bronisława Komorowskiego w 2011 na elitarną listę pomników historii. W jej skład wchodzą poza zamkiem również oficyny (nazywane “Australią” i “Klaudiówką”), dawna stajnia, powozownia, zabudowania gospodarcze, pobliski kościół parafialny oraz park-arboretum.
Arboretum
Pisząc o Kórniku i jego okazałym zamku, nie można pominąć wyjątkowego arboretum, niezwykle cennego parku zarówno z punktu widzenia estetycznego jak i przyrodniczego oraz naukowego. Zresztą, żeby zobaczyć zamek w Kórniku w pełnej krasie musimy wejść do kórnickiej oazy zieleni, która sama w sobie jest równie ciekawa.
Arboretum Kórnickie to blisko 40-hektarowy park z niezwykłym bogactwem nasadzeń z całego świata, który możecie poznać z mojego osobnego wpisu – Arboretum w Kórniku. Jeden z najpiękniejszych parków w kraju! Serdecznie zachęcam Was do przeczytania i odwiedzenia zarówno zamku jak i kórnickiego parku (pamiętajcie, że wstęp do Arboretum jest możliwy po zakupieniu osobnych biletów – więcej szczegółów w pierwszym rozdziale wpisu).
Kościół pw. Wszystkich Świętych
Mijany często niezauważenie w drodze do kórnickiego zamku kościół Wszystkich Świętych, położony zaledwie kilkaset metrów od serca pałacowo-parkowej rezydencji to również bardzo ważna budowla dla historii miasta oraz jego dawnych właścicieli, którzy zapisali się w niej złotymi literami. Dla wielu z nich obecna świątynia parafialna stała się miejscem wiecznego spoczynku, stając się przy tym nekropolią właścicieli Kórnika.
Kościół ufundował w XV wieku Mikołaj Górka, założyciel Kórnika. W XVIII wieku świątynię przebudowali Teofila z Działyńskich wraz z mężem Stefanem Maciejem Szołdrskim, jednak krótko później kościół strawił częściowo pożar, niszcząc dach, sklepienie i sygnaturkę. Kościół odbudowano dzięki staraniom Tytusa Działyńskiego w latach 30. XIX wieku, według projektu Franciszka Marii Lanciego. Wtedy to kościół przybrał formę, którą możemy podziwiać do dzisiaj. Ciekawym rozwiązaniem architektonicznym są stojące po bokach kościoła dwie, czworoboczne dzwonnice, nadające świątyni nieco zamkowego charakteru.
kierunkowo.pl dziękuje za miły kontakt, przyjęcie, możliwość przygotowania materiałów do wpisu oraz pomoc merytoryczną w jego przygotowaniu
Wykaz źródeł
- oficjalna strona internetowa Biblioteki Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk, link, dostęp z dn. 19.12.2023,
- oficjalna strona internetowa Fundacji Zakłady Kórnickie, link, dostęp z dn. 19.12.2023,
- wpis Wnętrza Zamku w Kórniku na Platformie Cyfrowej Biblioteki Kórnickiej, link, dostęp z dn. 19.12.2023,
- Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej, wyd. 1988, PL ISSN 0551-3790, dostępny w cyfrowych zasobach Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej, link, dostęp z dn. 21.12.2023,
- wpis Zamek w Kórniku na stronie kornik.travel, link, dostęp z dn. 19.12.2023,
- wpis Zespół zamkowo-parkowy w Kórniku pomnikiem historii na oficjalnej stronie internetowej Prezydenta RP, link, dostęp z dn. 19.12.2023,
- wpis zamek, ob. Muzeum Państwowej Akademii Nauk na stronie www.zabytek.pl, link, dostęp z dn. 17.12.2023,
- wpis Władysław Zamoyski na stronie internetowej Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, link, dostęp z dn. 21.12.2023,
- strona Historia Kościół pw. Wszystkich Świętych w Kórniku na stronie internetowej parafii pw. Wszystkich Świętych w Kórniku, link, dostęp z dn. 21.12.2023,
- wpis Kórnik – zamek na stronie www.medievalheritage.eu, link, dostęp z dn. 21.12.2023,
- wpis Przysięga Wojsk Wielkopolskich w Poznaniu na stronie www.27grudnia.pl, link, dostęp z dn. 21.12.2023,
- film Pomniki Historii odc. 20 – Kórnik na kanale Narodowego Instytutu Dziedzictwa | TV NID w serwisie YouTube, link, dostęp z dn. 19.12.2023,
- film ZAMEK PEŁEN POEZJI – odc. 2 na kanale Teatru Muzycznego w Poznaniu w serwisie YouTube, link, dostęp z dn. 19.12.2023,
- filmy Nocne Zwiedzanie Zamku w Kórniku, cz. 1-3 na kanale Legion Stowarzyszenie w serwisie YouTube, link1, link2, link3, dostęp z dn. 19.12.2023,
- film Podróże po Wielkopolsce odcinek nr 12 Kórnik na kanale Podróże po Wielkopolsce w serwisie YouTube, link, dostęp z dn. 19.12.2023,
- artykuł Kórnik tajemnic na stronie www.wielkopolskie.naszemiasto.pl, link, dostęp z dn. 21.12.2023,
- wpis KÓRNIK neogotycki zamek Działyńskich na stronie www.zamkipolskie.com, link, dostęp z dn. 21.12.2023,
- wpis Spacerem po Kórniku – 10 – zamek wnętrza cd na stronie www.poznanskiefyrtle.pl, link, dostęp z dn. 21.12.2023,
- wpis Zamek w Kórniku w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 17.12.2023,
- wpis Teofila Działyńska w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 18.12.2023,
- wpis Tytus Działyński w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 18.12.2023,
- wpis Jan Kanty Działyński w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 18.12.2023,
- wpis Władysław Zamoyski (1853–1924) w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 21.12.2023,
- wpis Jadwiga Zamoyska w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 19.12.2023,
