Dzielnica Cesarska w Poznaniu jest szczególnym miejscem na mapie centrum miasta. To “pamiątka” po dawnym zaborcy, który postanowił z ówczesnego Pozen zrobić prawdziwe niemieckie miasto, realizując tutaj monumentalne założenie architektoniczne z Zamkiem Cesarskim dla ostatniego niemieckiego cesarza Wilhelma II Hohenzollerna w centrum. Jednak Dzielnica Cesarska w Poznaniu, skrywa znacznie więcej ciekawych miejsc z niezwykłą historią, często pełną skrajności. Poznajcie ją z moim wpisem.
Dzielnica Cesarska w Poznaniu – historia
Twierdza Poznań i Brama Berlińska
Poznań w XIX wieku przypominał twierdzę a to za sprawą otaczającego go pierścienia umocnień, fortów oraz fortyfikacji. Był to jeden z największych systemów fortyfikacyjnych w ówczesnej Europie! Festung Pozen, bo tak po niemiecku nazywano te system umocnień, składał się z dwóch rejonów umocnionych:
- twierdzy poligonalnej – okalającej ścisłe centrum miasta,
- twierdzy fortowej – złożonej z 18 fortów głównych oraz dodatkowych obiektów wspomagających, rozlokowanych na obrzeżach miasta, tworząc ring o obwodzie około 30 km (średnica ringu ok. 9,5 km),
Otoczone fortyfikacjami miasto, podobnie jak w czasach średniowiecza (o czym pisałem we wpisie: Poznań za murami, czyli Stare Miasto w Poznaniu) nie mogło się dalej rozbudowywać, przez co spowalniało swój rozwój. Dlatego też w 1902 roku cesarz pruski Wilhelm II, postanowił rozebrać wewnętrzny (poligonalny) pierścień umocnień na lewym brzegu Warty i tym samym otworzył drogę do rozbudowy miasta i dał urbanistom kawał przestrzeni do zagospodarowania. Szczególnie upatrzyli sobie okolice dawnej Bramy Berlińskiej…
Elita architektów
Zagospodarowanie i rozbudowę miasta zlecono wybitnemu pruskiemu urbaniście – Josephowi Stübbenowi, dokładnie temu samemu który zaprojektował m. in. poznańską dzielnicę willową na Sołaczu. Możecie ją poznać w poniższym wpisie:
Stübben został kierownikiem Królewskiej Komisji Rozbudowy Urbanistycznej Miasta Poznania i tym samym odpowiadał za stworzenie układ urbanistycznego Dzielnicy Cesarskiej. Osią zamierzenia, była biegnąca do śladzie dawnych fortyfikacji szeroka arteria, wzdłuż której rozlokowano wolnostojące budynki a na pozostałej przestrzeni stworzono tereny zielone. Obecnie tzw. Ring Stübbena biegnie wzdłuż ulic: Aleja Niepodległości, Królowej Jadwigi, Krakowskiej i Kazimierza Wielkiego.
Najbardziej okazałym miejscem na ringu miała zostać nowoprojektowana Dzielnica Cesarska, której sercem miało być tzw. Forum Cesarskie, zlokalizowane na w okolicach dawnej Bramy Berlińskiej.
Za projekty budynków, które miały zostać wzniesione w przyszłej dzielnicy reprezentacyjnej miasta nie odpowiadał już bezpośrednio Stübben, który bardziej skupiał się na urbanistyce i planowaniu przestrzeni. Znakomitych architektów, którzy dołożyli swoją cegiełkę Dzielnicy Cesarskiej w Poznaniu było wielu a szczególnie warto wspomnieć o Maxie Littmannie (Teatr Wielki) oraz Franzie Schwechtenie (Zamek Cesarski, budynek Ziemiaństwa Kredytowego i Dyrekcji Poczty).
Pruskie marzenie o niemieckim Poznaniu
Niestety Dzielnica Cesarka w Poznaniu nie miała być jedynie reprezentacyjną dzielnicą miasta oraz początkiem rozbudowy i rozwoju miasta. Jej powstanie wiązało się z pragnieniem podkreślenia potęgi Cesarstwa Prus oraz stworzeniem z Poznania, który jest przecież kolebką polskości, miasta niemieckiego a nawet stolicy germańskiego wschodu…
Monumentalność założenia urbanistycznego oraz architektura wznoszonych budynków miała w swoim zamyśle podkreślać pruską ideologię, światłość Narodu Niemieckiego i podnośić poziom miasta na wyższy, zgodnie z pruską ideą Podniesienia (Der Hebung).
Niestety niewielu z podziwiających obecnie Dzielnicę Cesarską wie o tym, że wzniosła ją “obca” ręka, nie wspominając nawet o tym jakie to założenie planistyczne miało mieć wymowę i znaczenie. Niegdyś dzielnica która przekuwała w rzeczywistość niemieckie sny władzy i potędze, dzisiaj jest unikalnym zabytkiem i chętnie odwiedzanym zakątkiem przez licznych turystów, zwiedzających miasto.
Najważniejsze obiekty reprezentacyjnej dzielnicy miasta możecie zobaczyć na trójwymiarowej makiecie, która obecnie znajduje się na Placu Adama Mickiewicza. Oczywiście poznacie je wszystkie również w dalszej części wpisu i przekonacie się sami, że z pierwotnych pruskich założeń i idei niewiele zostało a w wielu przypadkach początkowe plany, skrajnie się zmieniły.
Dzielnica Cesarska w Poznaniu – lokalizacja
Ponad 100 lat temu, gdy Dzielnica Cesarska w Poznaniu powstawała, jej lokalizacja na mapie miasta podobnie jak teraz przypadła na obrzeża ścisłego centrum miasta. Oczywiście wtedy Dzielnica Cesarska była położona znacznie bliżej granic miasta, które było znacznie mniejsze niż jest obecnie.
Obecnie Dzielnica Cesarska w Poznaniu znajduje się w zachodniej części dzielnicy Stare Miasto a swoją kumulację (czyli tzw. Forum Cesarskie) ma w obrębie skrzyżowania ulicy Święty Marcin i Aleje Niepodległości.
Dojazd i komunikacja
Dzielnica Cesarska w Poznaniu położona jest na ważnych szlakach komunikacji miejskiej oraz niemal w bezpośrednim sąsiedztwie dworca kolejowego i autobusowego. Dodatkowo obecna Aleja Niepodległości, biegnąca po śladzie dawnych fortyfikacji jest jedną z najważniejszych ulic centrum miasta.
Przez obszar Dzielnicy Cesarskiej przebiegają liczne trasy tramwajowe a w jej obrębie lub bezpośrednim sąsiedztwie, znajdują się ważne przystanki i węzły komunikacyjne m. in. Fredy, Św. Marcin, Rondo Kaponiera, Most Teatralny, Zamek czy Wierzbięcice. Dodatkowo na wielu tych przystankach lub w ich pobliżu, zatrzymują się również miejskie autobusy. Więcej szczegółów znajdziecie na stronach Zarządu Transportu Miejskiego w Poznaniu.
W sezonie letnim możecie dotrzeć a nawet zwiedzić Dzielnicę Cesarską korzystając z roweru miejskiego lub systemu hulajnóg elektrycznych.
Dla przyjeżdżających z poza Poznania, najlepszym wyborem będzie pociąg lub autobus. Poznań Główny, czyli najważniejszy dworzec w mieście znajduje się zaledwie kilkaset metrów od centralnego placu dzielnicy. Bez problemu dotrzecie z niego pieszo:)
Przyjeżdżającym samochodem sugeruję by zostawić auto na przedmieściach i zlokalizowanych tam parkingach Park&Ride a następnie poruszać się komunikacją miejską. W ostateczności można dojechać do centrum miasta i pozostawić samochód na jednym z dostępnych parkingów w okolicy, np. pod Rondem Kaponiera. Wspomnę jedynie, że w części Dzielnicy Cesarskiej utworzono strefę uspokojonego ruchu z ograniczoną prędkością oraz organizacją ruchu przyjazną rowerzystom i pieszym. Dodatkowo znajduje się tutaj strefa płatnego parkowania, dlatego nie polecam szukać miejsca parkingowego w okolicznych uliczkach.
Dzielnica Cesarska w Poznaniu. Najciekawsze budowle
Czas przejść do meritum:) Poznajcie najważniejsze i najciekawsze budowle oraz miejsca, które znajdziecie w poznańskiej Dzielnicy Cesarskiej.
Dawny Zamek Cesarski
Obecnie Centrum Kultury Zamek
Prawdopodobnie nie byłoby Dzielnicy Cesarskiej, gdyby nie wzniesiono tutaj Zamku Cesarskiego, który osobiście w znacznym zakresie zaplanował sam cesarz Wilhelm II Hohenzollern, choć architektem zamku był wspomniany wcześniej Franz Schwechten. Jego budowę rozpoczęto w 1905 roku i zakończono ją 5 lat później.
Styl neoromański w którym wzniesiono rezydencję nie był przypadkowy. Cesarz Wilhelm II uważał go za najbardziej germański oraz oddający wielkość i światłość Pierwszej Rzeszy Niemieckiej. Swoim stylem, monumentalnością i znaczeniem miał przypieczętować przynależność Poznania i całej Wielkopolski do Rzeszy.
We wnętrzach zamku znajdowały się liczne pomieszczenia mieszkalne, w tym również dla samego cesarza oraz wiele sal reprezentacyjnych, w tym najokazalsza z nich – Sala Tronowa.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Zamek Cesarski przeszedł na własność Skarbu Państwa. W okresie międzywojennym mieścił on w swoich murach Ministerstwo dawnej Dzielnicy Pruskiej (które dążyło do zjednoczenia Wielkopolski z dawnymi ziemiami polskimi) oraz niektóre zakłady Uniwersytetu Poznańskiego i redakcje lokalnej prasy.
Po przejęciu w 1939 roku zamku przez nazistów, niemal od razu zdecydowano o jego przebudowie i utworzeniu w nim kwatery Hitlera oraz siedzibę Namiestnika Kraju Warty – zbrodniarza Artura Greisera. Na skutek tej decyzji zamek znacznie przebudowano, choć przebudowa została przerwana decyzją Hitlera w 1943 roku.
W latach powojennych rozważano jego rozebranie, ponieważ (nie ma się co dziwić) nie cieszył się sympatią mieszkańców miasta. Ze względów ekonomicznych, pomysł ten odrzucono a z zamku usunięto jedynie nazistowskie symbole i przebudowano dwie sale. Od 1948 roku pełnił funkcję Nowego Ratusza a później, od 1962 do czasów obecnych jest siedzibą instytucji kulturalnych (obecnie Centrum Kultury Zamek).
Więcej o Zamku Cesarskim w Poznaniu przeczytacie w opisie tego miejsca, który przygotowałem dla Was w kategorii tu byłem: Dawna rezydencja cesarska w Poznaniu.
Ogród zamkowy
Dawniej były to prywatne ogrody rezydencji cesarskiej, zlokalizowane po północnej stronie Zamku Cesarskiego. Niegdyś z oczywistych względów ogród był zamknięty i niedostępny dla osób z zewnątrz. To właśnie wejście północne, skierowane ku ogrodom było dawnej wejściem głównym do zamku.
Ogród w czasach powojennych został poważnie zaniedbany. Dopiero w latach dwutysięcznych doczekał się rewitalizacji, która przywróciła mu dawny reprezentacyjny charakter. Od 2014 roku nosi imię Ofiar Katynia i Sybiru a w jego centralnej części znajduje się Pomnik Katyński.
Częścią Ogrodu Zamkowego był również Ogród Różany, odgrodzony od głównego ogrodu kutym płotem. Ogród Różany, zwany też Dziedzińcem Różanym położony jest po wschodniej stronie ogrodu. Najbardziej wyróżnia się na nim Fontanna Lwów, która razem z całym dziedzińcem stylizowana jest na Dziedziniec Lwów pałacu w Alhambrze.
Dawna Akademia Królewska
Obecnie Collegium Minus mieszczące aulę uniwersytecką i rektorat UAM
Zespół budynków wzniesionych w latach 1905 – 1909, który pierwotnie był siedzibą Akademii Królewskiej, kształcącej niemiecką młodzież. Choć akademia nie miała statusu uniwersytetu, pruski zaborca widział w nim element wzmacniający swoją obecność w Wielkopolsce oraz pogłębić prowadzoną wśród Polaków germanizację.
Mimo wszystko Polacy nie ulegli tej presji i niemiecka akademia kształciła głównie Niemców z Poznania i okolic oraz zniemczonych Żydów poznańskich. Nowo powstałe budynki Akademii Królewskiej oddano “żakom” w 1910 roku.
Budynki zaprojektował Eduard Fürstenau a reprezentują one styl neorenesansowy. Obecnie budynki są własnością Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, który zlokalizował w nich swój rektorat.
Collegium Minus, bo taką nazwę te budynki posiadają obecnie, najbardziej znane jest z mieszczącej się w nich auli. Aula uniwersytecka to miejsce gdzie studenci odbierają swoje absolutoria ale z racji swojej doskonałej akustyki, jest gospodarzem najbardziej prestiżowych koncertów w mieście.
Dawny Teatr Miejski
Obecnie pełni tę samą funkcję, zmienił nazwę na Teatr Wielki
Kolejnym, niezwykle charakterystycznym budynkiem Dzielnicy Cesarskiej jest gmach dawnego Teatru Miejskiego. Wzniesiony w latach 1908 – 1909 teatr, przejął od budynku Arkadii na dzisiejszym Placu Wolności, tytuł Teatru Miejskiego. Wyróżnia go monumentalna, klasycystyczna bryła z okazałym portykiem frontowym z 6 okazałymi kolumnami jońskimi.
Portyk wieńczy figura Pegaza, a pod kolumnami stoją dodatkowo dwie pokaźnych rozmiarów rzeźby, umieszczone obok wejść do wnętrza teatru. Nim jednak do nich dojdziemy, musimy pokonać szerokie kamienne schody.
Po I wojnie światowej i odzyskaniu niepodległości przez Polskę, teatr stał się jedną z najważniejszych scen w kraju. Już w okresie międzywojennym nazwano go Teatr Wielki, choć później przez wiele lat PRL-u, nosił nazwę Opery. Od 1979 roku ponownie wrócił do swojej pierwotnej, polskiej nazwy a dodatkowo kilka lat wcześniej partonem teatru w Poznaniu został Stanisław Moniuszko.
Wartym odnotowania faktem z historii Teatru Wielkiego w Poznaniu, jest rozpoczęcie działalności teatralnej i operowej już w niecały miesiąc po zakończeniu II wojny światowej. Był to pierwszy teatr, który po wojnie otworzył swoją scenę dla publiczności.
Scena Teatru Wielkiego w Poznaniu, przez dziesiątki lat gościła i nadal gości wiele znaczących wydarzeń oraz osobistości świata teatru i opery. Dodatkowo Poznań pamięta o swoich artystach sprzed lat, których upamiętnia w wyjątkowy sposób, jak np. Antoninę Kawecką, której imię nadano sąsiadującemu z teatrem skwerowi. Szczególnie chwytające za serce są świeże kwiaty wplecione w pamiątkową tabliczkę….
Obecnie to najważniejsza scena w mieście oraz jedna z najbardziej charakterystycznych budowli w mieście, która często wraz z fontanną w Parku Mickiewicza, rozciągającym się przez gmachem teatru, jest jedną z głównych “widokówek” miasta!
Dawna Komisja Kolonizacyjna
Obecnie Collegium Minus UAM
Kolejną monumentalną i pokaźnych rozmiarów budowlą Dzielnicy Cesarskiej jest gmach dawnej Komisji Kolonizacyjnej. Była to instytucja, której Wielkopolanie nie wspominają zbyt dobrze… Jej zadaniem było nabywanie ziem od polskiej szlachty i chłopów a następnie osadzanie na nich niemieckich osadników. Często na nabytych ziemiach tworzono całe wsie niemieckie.
Komisja mimo ogromnych funduszy i możliwości, nie osiągnęła spektakularnego sukcesu (i dobrze), głównie za sprawą niechęci wielu Niemców do przeprowadzki na dawne polskie ziemie. Szacuje się, że udało jej się pozyskać zaledwie 8% ziem Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego i przesiedlić na nie ok. 20 tysięcy rodzin.
“Największym” sukcesem Komisji Kolonizacyjnej był zatem gmach, który został dla niej wzniesiony w latach 1908 – 1910. Za projekt tej neobarokowej z elementami stylu neoklasycystycznego budowli odpowiadał radca budowlany Delius. Wzniesiona została pod drugiej stronie ulicy, na przeciwko Ogrodów Zamkowych.
Po przejęciu budynku przez Polaków, w jej wnętrzach mieścił się Uniwersytet Poznański i jego Collegium Medicum. Podczas okupacji niemieckiej był siedzibą policji. Po wojnie ponownie trafił w ręce poznańskiego Uniwersytetu, który do dzisiaj wykorzystuje go do celów dydaktycznych i administracyjnych. Collegium Maius, bo tak brzmi dzisiaj jego nazwa jest siedzibą władz poznańskiego Uniwersytetu Medycznego oraz mieści bibliotekę uniwersytecką.
Dawne Ziemiaństwo Kredytowe i Dyrekcja Poczty
Obecnie biuro Filharmonii Poznańskiej oraz gmach Poczty Polskiej
Dwa kolejne budynki to położone na przeciwko Zamku Cesarskiego, dopełniające architektoniczny zamysł założenia zamkowego. Zostały zaprojektowane podobnie jak Zamek Cesarski przez Franza Schwechtena, który postanowił nadam im styl podobny do rezydencji cesarskiej. Budowle również reprezentują styl neoromański i zostały oddane do użytkowania podobnie jak zamek w 1910 roku.
Pierwotnie mieściły w swoich wnętrzach biura Ziemiaństwa Kredytowego oraz Dyrekcji Poczty. Obecnie gmach pocztowy nadal pełni swoje pierwotne funkcje, natomiast dawne pomieszczenia dawnego Ziemiaństwa Kredytowego zajmują obecnie biura Filharmonii Poznańskiej oraz jedna z Katedr Uniwersytetu Ekonomicznego.
Na dachu obecnej Filharmonii znajduje się charakterystyczny neon poznańskiego chóru chłopięcego “Poznańskie Słowiki“.
Plac Centralny
Obecny Plac Adama Mickiewicza
Położony centralnie, niemal dosłownie w samym sercu Dzielnicy Cesarskiej niewielki plac od początku swojego powstania był miejscem licznych wydarzeń oraz uroczystości. Pierwotnie na placu znajdował się pomnik Ottona von Bismarcka, który nie ciszył się szacunkiem mieszkańców miasta, dlatego też po odzyskaniu niepodległości, w pierwszej kolejności “zrzucili” kanclerza z cokołu.
Obecnie plac pozostał na swoim miejscu w niemal niezmienionej wielkości. Po II wojnie światowej, Polacy zaczęli “urządzać” plac po swojemu. Przy nim powstały pomniki ważne dla Wielkopolan a sam plac stał się miejscem ważnych wydarzeń historycznych i nie tylko.
Poznajcie zatem dwa najważniejsze pomniki dzisiejszego Placu Adama Mickiewicza.
Dwa Krzyże – Pomnik Poznańskiego Czerwca 1956
Plac Adama Mickiewicza w pamiętnym dla mieszkańców Poznania roku 1956 był jednym z miejsc, gdzie robotnicy po raz pierwszy masowo strajkowali przeciwko komunistycznej władzy. Demonstracje uliczne, który wybuchły 28 czerwca 1956 roku w tzw. czarny czwartek, zostały krwawo stłumione przez milicję i oddziały wojskowe. Zginęło podczas nich 57 osób. Wydarzenia te upamiętnia mieszczące się w podziemiach Zamku Cesarskiego Muzeum Powstania Poznańskiego – Czerwiec 1956.
Tragiczne wydarzenia Czerwca ’56 oraz późniejsze wystąpienia przeciwko władzy PRL, upamiętnia stojący przy północno-wschodnim wierzchołku placu Pomnik Ofiar Poznańskiego Czerwca 1956, czyli charakterystyczne Dwa Krzyże.
Pomnik odsłonięto w 25 rocznicę wydarzeń czerwcowych, czyli 28 czerwca 1981 roku. Autorem projektu pomnika jest Włodzimierz Wojciechowski oraz rzeźbiarza Adama Graczyka. W jego powstanie zaangażowanych było wiele poznańskich oraz regionalnych fabryk oraz zakładów, które prefabrykowany elementy pomnika. Następnie przewieziono je na miejsce i zmontowano zaledwie w kilka godzin.
Uroczyste odsłonięcie pomnika na miejscu obserwowało około 200 000 osób! Pod pomnikiem w 1997 roku modlił się również papież Jan Paweł II, gromadząc również ogromne tłumy wiernych.
Więcej o Pomniku Poznańskiego Czerwca 1956 przeczytacie w opisie tego miejsca w kategorii tu byłem: Poznańskie Krzyże. Pomnik Ofiar Czerwca 1956
Pomnik Adama Mickiewicza
Historia pomnika polskiego wieszcza narodowego w Poznaniu ma znacznie dłuższą historię, niż ta, którą skrywa pomnik Adama Mickiewicza na poznańskiej Dzielnicy Cesarskiej. Inicjatywa jego powstania narodziła się w latach 50. XX wieku a jego odsłonięcie odbyło się w 1960 roku. Pomnik ma 6 metrów wysokości i znajdziecie go po na lewo od Poznańskich Krzyży.
Pozostałe miejsca i budowle
Choć najważniejsze budowle Dzielnicy Cesarskiej w Poznaniu już za nami, zostało jeszcze kilka “smaczków”, które okażą się równie ciekawe. Oto one!
Park publiczny Dzielnicy Cesarskiej
Obecnie Park Adama Mickiewicza
Obecny Park Adama Mickiewicza to jeden z najokazalszych parków w mieście, zabytkowy i pełen pomnikowych drzew a do tego położony w centrum Dzielnicy Cesarskiej. Od początku idei stworzenia reprezentacyjnej dzielnicy z Zamkiem Cesarskim, w głowie jej architekta – Josepha Stübbena było utworzenie wielu zielonych parków, które miały wypełniać przestrzeń oraz zapewniać miejsce do spacerów i odpoczynku.
Składa się on z trzech głównych stref: części północnej z łagodnymi i stylowymi schodami prowadzącymi pod gmach teatru, niewielkiej sadzawki z fontanną oraz części południowej, która łączy park z Placem Adama Mickiewicza.
W Poznaniu miejsce to dla wielu jest wręcz kultowe! Często zobaczycie parkową fontannę na tle Teatru Wielkiego na pocztówkach ale jeszcze częściej zobaczycie odpoczywających tutaj na różne sposoby mieszkańców miasta. Niech nie zdziwi Was w tym miejscu widok osób aktywnie spędzających czas na fitnessie czy jodze pod gołym niebem, czytających książkę lub zakochanych na być może pierwszej randce!
Dawny Bank Spółek Raiffeisena
Obecnie Collegium Iuridicum UAM
Zlokalizowany na “tyłach” Collegium Minus budynek dawnego Banku Spółek Raiffesena to kolejny gmach Dzielnicy Cesarskiej. Wzniesiony w 1907 roku, był pierwotnie kompleksową siedzibą banku, która mieściła w swoich murach również mieszkania pracownicze. W jego przyziemiu dodatkowo znajdowała się piwiarnia i winiarnia.
Obecnie siedziba Wydziału Prawa i Administracji UAM.
Tylko na kierunkowo.pl!
Wyjątkowy e-book “MIKROPODRÓŻE” już dostępny! Ponad 700 podróżniczych inspiracji z Wielkopolski, Pomorza i Dolnego Śląska, blisko 260 kolorowych zdjęć, 5 gotowych planów mikropodróży, setki praktycznych porad i wskazówek tworzących najobszerniejszy poradnik, poświęcony krótkim formom podróżowania, liczący aż 294 strony!Dawny Dom Ewangelicki
Obecnie Akademia Muzyczna
Kolejny gmach to położony po drugiej stronie ulicy Święty Marcin względem Collegium Iuridicum, budynek dawnego Domu Ewangelickiego. Wzniesiono go w latach 1907-1908 według projektu Johannesa z Charlottenburga. Architekturą wpisuje się w otaczające go budowle Dzielnicy Cesarskiej. Od 1920 roku jest siedzibą obecnej Akademii Muzycznej w Poznaniu a po jego wschodniej stronie znajduje się nowe skrzydło gmachu wraz z salą koncertową Aula Nova.
Dawny Pruski Instytut Higieny
Obecnie mieści jedną z Katedr miejscowego Uniwersytetu Medycznego
Dzielnica Cesarska w Poznaniu to nie tylko monumentalne i okazałe budowle oraz wypełniające je zielone parki. Pierwszy z mniejszych gmachów reprezentacyjnych znajdziecie na północ od Collegium Minus. Odznacza się nie tylko rozmiarem ale również odmiennym stylem architektonicznym. Wzniesiono go w 1912 roku i od początku mieścił w swoich murach Instytut Higieny, najpierw oczywiście pruski. Obecnie znajduje się w nim jedna z Katedr UM w Poznaniu.
Willa Adolfa Landsberga
Obecnie siedziba Wydawnictwa Poznańskiego
Kolejnym małym gmachem reprezentacyjnym jest dawna willa, wzniesiona w 1912 roku dla zamożnego adwokata – Adolfa Landsberga. Ciekawostką jest fakt, że mieściły się w nim swego czasu konsulaty Stanów Zjednoczonych a później ZSRR, oczywiście nie jednocześnie:) Obecnie willa jest siedzibą Wydawnictwa Poznańskiego.
Dawny Niemiecki Bank Listów Zastawnych
Obecnie siedziba poznańskiego oddziału ZETO
Po sąsiedzku z willą Landsberga, bardziej na zachód znajduje się kolejna okazała willa. To wzniesiona na potrzeby Niemieckiego Banku Listów Zastawnych budowla, której budowa przypadła na lata 1912-1914. Stylem nawiązywała do pobliskich willi, jednak wyróżnia ją położenie tuż nad torowiskiem kolejowym.
Po II wojnie światowej mieści się w niej regionalny oddział ZETO (Zakładu Elektronicznej Techniki Obliczeniowej), czyli jednego z pierwszych przedsiębiorstw informatycznych w Polsce.
Dawny Park Schillera
Obecny Park im. Karola Marcinkowskiego
Zaprojektowany i założony w latach 1905-1906 był kolejnym, obok parku przez Teatrem Wielkim, dużym terenem zielonym na obszarze Dzielnicy Cesarskiej w Poznaniu. Powstał w miejscu dawnego Bastionu Colomb, czyli jednej z fortyfikacji poligonalnej Twierdzy Poznań. Pierwotnie nie był tak rozległy jak jest dzisiaj, zajmował wtedy zaledwie 3 hektary a został poszerzony w latach po II wojnie światowej. Obecnie liczy sobie ponad 9 hektarów a na jego terenie znajduje się wiele cennych przyrodniczo okazów drzew, niewielki staw oraz jedna z nielicznych pozostałości po poligonalnych fortyfikacjach miasta – blokhauz Bastion Colomb, w którym znajduje się obecnie pub.
Gmach Pruskiej Dyrekcji Kolei
Obecnie mieszczą się w nim jednostki Polskich Kolei Państwowych
Jeden z ostatnich budynków Dzielnicy Cesarskiej, położony na południe od Zamku Cesarskiego. Niezwykle potężny, rozmiarem dorównujących samemu Zamkowi Cesarskiemu i utrzymany w stylu neobarokowym, nawiązującym do pozostałych zabudowań dzielnicy reprezentacyjnej. Wznoszony w latach 1910-1915, od początku zajmowany przez Kolejarzy początkowo oczywiście pruskich a następnie polskich (z przerwą w czasach okupacji hitlerowskiej, kiedy to budynek zajęli kolejarze niemieccy).
Kolejne miejsca i budowle warte uwagi powstały już za czasów Rzeczypospolitej, podobnie jak wymienione wcześniej obiekty, które znajdziecie na Placu Adama Mickiewicza. Tamte, ze względu na swoje znaczenie wymieniłem wcześniej, dlatego teraz przedstawię Wam pozostałe z nich, mniej znane ale również warte uwagi.
Gmach Uniwersytetu Ekonomicznego
Wzniesiony w latach 1929 – 1932 według projektu polskiego architekta Adama Ballensteda gmach główny Uniwersytetu Ekonomicznego, to kolejna z monumentalnych budowli, które mieści na swoim terenie Dzielnica Cesarska w Poznaniu. Znajduje się w nim Rektorat uczelni oraz aula główna.
Budynek znajduje się pomiędzy budynkiem dawnego Ziemiaństwa Kredytowego oraz również wzniesionego w czasach pruskich gmachu Dyrekcji Kolei.
Makieta (Dzielnica Cesarska w Poznaniu)
Przed budynkiem Collegium Minus w południowo-zachodnim wierzchołku Placu Adama Mickiewicza stanęła, charakterystyczna dla Poznania i jego okolic, trójwymiarowa makieta Dzielnicy Cesarskiej. Warto ją zobaczyć i przekonać się “z lotu ptaka” jak prezentuje się Dzielnica Cesarska w Poznaniu!
Ławeczki Profesorów
Na obszarze całej Dzielnicy Cesarskiej możecie trafić na bardzo stylowe i niezwykle popularne w ostatnich latach pomniki – ławeczki z ważnymi osobistościami. W Poznaniu są to profesorowie, którzy przyczynili się do utworzenia w Poznaniu Uniwersytetu. Na terenie Dzielnicy Cesarskiej znajdują się dwie pomniko-ławeczki, poświęcone Helidorowi Święcickiemu (przed Collegium Minus) oraz Stanisława Kozierowskiego (pod Collegium Maius). Dwóch innych wybitnych uczonych zostało uhonorowanych swoimi “ławeczkami”, które znajdują się w innych dzielnicach miasta.
Pomnik Kryptologów
Poznański Zamek Cesarski to nie tylko historia związana z rezydencją cesarską czy kwaterą Hitlera ale również miejscowym Uniwersytetem, którego studenci dokonali nie lada rzeczy! Trójka studentów matematyki na poznańskim Uniwersytecie: Marian Rejewski, Jerzy Różyczki i Henryk Zygalski złamali w 1932 roku szyfr niemieckiej maszyny szyfrującej ENIGMA. To właśnie w murach poznańskiego Zamku Cesarskiego kształcili się i zgłębiali swoją wiedzę matematyczną.
Fakt ten postanowiono upamiętnić poprzez postawienie w 2007 przed wejściem głównym do Centrum Kultury Zamek Pomnika Kryptologów. To obelisk o podstawie trójkąta, na ścianach którego wśród nieregularnie zapisanych liczb, umieszczono nazwiska matematyków z poznańskiego Uniwersytetu, którzy złamali kod Enigmy.
Będąc w tym miejscu warto zrobić kilka kroków dalej na wschód, gdzie w sąsiadującym przez ulicę Kościuszki z Zamkiem budynkiem, znajduje się multimedialne Centrum Szyfrów ENIGMA, otwarte w 2021 roku i przybliżające nam historię szyfrów oraz złamania Enigmy.
Serdecznie zachęcam Was do odwiedzenia tego unikatowego miejsca, które dla mnie jest wyjątkowo szczególne ponieważ w ramach współpracy kierunkowo.pl i Poznańskiego Centrum Dziedzictwa udało się stworzyć niesamowity wpis oraz wydarzenia, o czym przeczytacie we wpisie: Odkryj ukryte! Poznajcie unikalne Centrum Szyfrów ENIGMA!
Dom Technika (Gmach NOT)
W miejscu dwóch wcześniej stojących tutaj reprezentacyjnych willi, które zostały zniszczone w 1945 roku, po wojnie wzniesiono Dom Technika. To modernistyczny, wzniesiony w latach 1960-1963 budynek, który swoją architekturą wyróżnia się na tle innych zabudowań Dzielnicy Cesarskiej.
Na tyłach budynku, od strony torów kolejowych znajduje się, również modernistyczny ogród.
Okoliczne wille
Okazałych willi w samej Dzielnicy Cesarskiej jak i jej okolicy jest znacznie więcej! Najwięcej i to tych najbardziej okazałych znajdziecie na Ringu Stübbena na północ od serca Dzielnicy Cesarskiej. Polecam przespacerować się ulicami: Libelta, Noskowskiego lub Chopina.
Nastawnia PoC
Ostatnim miejscem, które chciałbym Wam przedstawić jest nietypowa restauracja. Co prawda nie jest ona bezpośrednio związana z historią Dzielnicy Cesarskiej ale jest niezwykle ciekawym miejscem, położonym na jej terenie.
W dawnym budynku nastawni “Poznań C” (stąd skrót PoC), opuszczonym przez kolejarzy z racji przebudowy systemu sterowania ruchem, urządzono jedyną w swoim rodzaju restaurację w mieście. Możemy w niej smacznie zjeść ale również poczuć nieco kolejowego klimatu, który bardzo pielęgnują gospodarze tego miejsca.
Dzielnica Cesarska w Poznaniu – ciekawostki
Dzielnica Cesarska w Poznaniu choć odkrywał już przed Wami swoje największe skarby i najokazalsze miejsca, nadal skrywa wiele ciekawych detali, historii i miejsc, które nie zawsze są widoczne na pierwszy rzut oka. Oto kilka z nich!
Pamiątkowe tablice w chodniku
Spacerując po Dzielnicy Cesarskiej a szczególnie okolicach Zamku Cesarskiego warto patrzeć pod nogi! Dlaczego? W chodniku przed zamkiem, czyli w miejscu gdzie zebrał się tłum protestujących, wmontowano z okazji 60 rocznicy Poznańskiego Czerwca kilkanaście brązowych tabliczek, które przybliżają nam tamte wydarzenia.
Tabliczki godzina po godzinie relacjonują wydarzenia tamtych dni, dzięki czemu łatwiej będzie nam poznać ich historię.
Klimatyczna budka telefoniczna
Nawiązująca wyglądem do lat 50. i 60. XX wieku budka telefoniczna stojąca na Placu Adama Mickiewicza, w pobliżu Poznańskich Krzyży to w rzeczywistości infokiosk, który pomoże nam poznać wydarzenia Czerwca 1956.
Obecna budka została zamontowana w 2021 roku i zastąpiła wcześniejszą, znacznie już dotkniętą upływem czasu i … wandalizmem. Świetne miejsce na pamiątkowe zdjęcie oraz liźnięcie odrobiny poznańskiej historii.
Pan Peryskop
Dzielnica Cesarska w Poznaniu nie uchowała się od znanego w całym mieście malowideł Pana Peryskopa, znanego również jako Watchera. Jest to forma sytuacyjnego grafitti autorstwa poznańskiego twórcy Noriakiego.
Jedną z grafik odnalazłem na tyłach Teatru Wielkiego, ale na pewno jest ich więcej. Pan Peryskop w ostatnich latach stał się jednym z symboli miasta i dodatkową atrakcją, którą nietrudno znaleźć na poznańskich ulicach.
Tablica Poznańskiego Czarnego Czwartku
Odsłonięcie pomnika Poznańskiego Czerwca w 1981 roku choć było dla Poznania wielkim wydarzeniem, ze względów politycznych miało raczej charakter lokalny. Dopiero późniejsze wydarzenia (m. in. w Stoczni Gdańskiej), będące poniekąd kontynuacją poznańskiego powstania, doprowadziły do upadku Żelaznej Kurtyny i wyzwolenia się z rosyjskiego “uścisku”.
Dopiero w Wolnej Polsce, możliwe było godne, międzynarodowe uczczenie pamięci o wydarzeniach i ofiarach Poznańskiego Czerwca 1956 przez przywódców krajów zachodu. Wydarzenie, które odbyło się w 50 rocznicę strajków robotniczych w Poznaniu upamiętnia tablica znajdująca się po wschodniej stronie Dwóch Krzyży.
Schron pod pomnikiem
Niewielu z Was nie, ale to co widzimy patrząc na Pomnik Poznańskiego Czerwca 1956 roku to zaledwie 1/3 całej konstrukcji. Pozostała jej część znajduje się pod ziemią!
Pod samym pomnikiem znajdują się pomieszczenia techniczne o powierzchni blisko 150 metrów kwadratowych a następnie łączą się one z długą na około 100 metrów szczeliną przeciwlotniczą. Schron nie jest dostępny do zwiedzania, choć Poznańska Grupa Eksploatacyjna organizuje okazjonalne wejścia do podziemi najbardziej znanego pomnika w mieście. Więcej o pomniku i jego podziemiach przeczytacie w opisie miejsca w kategorii tu byłem: Poznańskie Krzyże. Pomnik Ofiar Czerwca 1956.
Dzielnica Cesarska w Poznaniu obecnie
Dzielnica Cesarska w Poznaniu, mająca być w zamyśle z jednej strony reprezentacyjną dzielnicą z rezydencją Cesarza a z drugiej elementem utrwalenia w Poznaniu i Wielkopolsce idei germańskich, na przestrzeni wieków diametralnie zmieniła swoje znaczenie. Miejsce w którym powstały budowle, gdzie swoje siedziby miały m. in. urząd przejmujący polskie ziemie, akademia pogłębiająca proces germanizacji czy Dom Ewangelicki głoszący protestantyzm, stało się centrum polskiej kultury, sztuki, edukacji i pielęgnowania polskiej historii.
Choć celowo dobrana “germańska” architektura nadal rzuca się nam wszystkim w oczy na pierwszym miejscu, obecne funkcje budynków zatarły ich pierwotne przeznaczenie. Dzisiaj w Poznaniu największym zaszczytem dla absolwenta Uniwersytetu jest odebranie dyplomu właśnie w Auli Uniwersyteckiej, na deskach Teatru Wielkiego grają najznakomitsi artyści z całej Polski a w Centrum Kultury Zamek, możemy podziwiać liczne wystawy, ekspozycje i instalacje, które krzewią kulturę i sztukę z Polski i całego świata. Odbywają się tutaj również liczne wydarzenia społeczne, koncerty, wiece oraz wystawy czy ekspozycje pod gołym niebem.
Dodatkowo wydarzenia Czerwca 1956, które w dużym stopniu rozgrywały się właśnie na terenie Dzielnicy Cesarskiej, napisały dla niej nową historię, która na zawsze odmieniła to miejsce w oczach Polaków. Do dzisiaj pamięć o wydarzeniach i ofiarach Powstania Poznańskiego 1956 jest podtrzymywana i kultywowana.
Wszystkie najważniejsze zabytki, muzea, parki, atrakcje, dzielnice i instamiejsca warte zobaczenia, zebrane w jednym miejscu!