Baszta Dorotka i dawne mury miejskie w Kaliszu

Baszta Dorotka i dawne mury miejskie w Kaliszu to jeden z dzisiejszych symboli miasta oraz ważne miejsce na turystycznej mapie Kalisza. Mimo pozornie niewielkich rozmiarów, skrywa w sobie ciekawą historię oraz wiele lokalnych ciekawostek.

Średniowieczny Kalisz za panowania ostatniego króla z rodu Piastów – Kazimierza III Wielkiego, przeżywał jeden z najwspanialszych okresów w swoich dziejach. Król Kazimierz Wielki w szczególny sposób upodobał obie Kalisz, gdzie nie tylko wzniósł swój zamek, podpisał traktat pokojowy z krzyżakami, zaakceptował Statut kaliski ale również nakazał ufortyfikowanie miasta i budowę murów obronnych. Ich budowę rozpoczęto w 2. poł. XIV wieku a zakończono, kiedy zamknięto pierścień murów dookoła ówczesnego miasta, liczący ostatecznie około 1600 metrów długości. Poza wysokimi nawet na 9 metrów i grubymi nawet na 1,5 metra murami, w fortyfikacjach ulokowano od 18 do nawet 23 baszt oraz 4 bramy miejskie. Przebieg murów ustalała Prosna i jej kanały, które dodatkowo pełniły rolę fosy obronnej. Mury miejskie z upływem wieków traciły swoje znaczenie militarne, niszczały i ograniczały rozwój miasta przez co na przełomie XVIII i XIX wieku zdecydowano o ich znacznej rozbiórce, przy okazji której cegły wykorzystano ponownie jako budulec do wznoszenia innych budynków.

Do dzisiaj przetrwało około 300 metrów dawnych murów miejskich, które można odnaleźć w różnych miejscach kaliskiego Starego Miasta. Najdłuższy fragment znajduje się przy ulicy Parczewskiego, niedaleko kaliskiej katedry (dł. ok. 150 metrów) natomiast najbardziej znany ich fragment, znajduje się na tyłach sanktuarium św. Józefa – liczy ok. 50 metrów długości ale zawiera w sobie jedyną zachowaną średniowieczną basztę (druga z ocalałych baszt – baszta artyleryjska, pochodzi z XVII wieku i obecnie mieści się w niej restauracja, potocznie baszta nazywana jest Wanatówką). Na niektórych ulicach centrum miasta (np. Śródmiejskiej) zaznaczono przebieg nieistniejących już murów miejskich, układając w miejscu zinwentaryzowanych fundamentów nawierzchnię innego koloru.

Średniowieczna baszta Dorotka i dawne mury miejskie w Kaliszu, które możecie znaleźć w pobliżu sanktuarium św. Józefa i w północnej części Parku Miejskiego to obecnie jeden z najcenniejszych zabytków i jednocześnie jedna z najbardziej charakterystycznych budowli miasta. Średniowieczna, charakterystyczna ceglana baszta została wzniesiona najprawdopodobniej na przełomie XIV i XV wieku, pierwotnie na rzucie prostokąta. Około połowy XVI wieku w trakcie odbudowy miasta po ogromnym pożarze (1537) basztę przebudowano i nadano jej wyoblony kształt od strony frontowej, który możemy podziwiać do dzisiaj. Jest budowlą dwukondygnacyjną, nakrytą pół stożkowatym daszkiem pokrytym gontem oraz liczy sobie blisko 9,5 metra wysokości oraz około 5,3 metrów szerokości. Dzisiejszy kształt i wygląd baszty oraz murów jest również efektem remontu, który przeprowadzono w latach 60. XX wieku, kiedy to nadbudowano mury tworząc krenelaż (prostokątne występy z prześwitami) oraz wykonano drewniany ganek od dawnego wnętrza umocnień. Podczas swojej kilkusetletniej historii pełniła zarówno funkcje obronne, magazynowe jak również była więzieniem dla nieobyczajnych kobiet, nazywanych Dorotkami, skąd być może wzięła się jej nazwa. Niestety nie ma pewności co do pochodzenia imienia baszty, dlatego przyjęto, że baszta Dorotka swoje imię zawdzięcza córce starosty kaliskiego, który według kaliskiej legendy kazał zamurować swoją córkę w baszcie, po tym jak dowiedział się o tym, że owa Dorotka zakochała się w ubogim szewczyku Marcinku zamiast w bardziej majętnym kandydacie na męża. Legenda bardzo przyjęła się wśród mieszkańców miasta, czego dowodzi rzeźba szewczyka Marcinka autorstwa Jolanty Wdowczyk, stojąca pod basztą. Obecnie w niewielkich wnętrzach baszty mieści się Centrum Baśni i Legend Kaliskich oraz Lokacji Miasta, które przybliża zarówno legendę o Dorotce jak i inne kaliskie legend, opowieści oraz historię miasta – więcej o tym miejscu przeczytacie w opisie tego miejsca: już wkrótce.

Dzięki temu że baszta Dorotka i dawne mury miejskie w Kaliszu swoją historią sięgają do czasów panowania Piastów, znalazła się na najstarszym szlaku turystycznym w Polsce – Szlaku Piastowskim!