Przez wiele lat poznański ratusz pozostawał zamknięty i dostępny tylko dla nielicznych. Wszystko zmieniło się na początku 2024 roku, kiedy to ponownie otwarto dla zwiedzających cześć jego wnętrz, będących przestrzenią kolejnego poznańskiego muzeum o nazwie Ratusz – Muzeum Poznania. To nie tylko kolejna okazja do poznania historii miasta, zobaczenia jego skarbów, bezcennych zabytków i wielu historycznych przedmiotów i detali ale również możliwość zobaczenia wnętrz samego ratusza, będącego perłą architektury, potrafiącą zachwycić swoją konstrukcją nie tylko z zewnątrz! Poznajcie zatem muzeum w poznańskim ratuszu z mojego wpisu!
Ratusz – Muzeum Poznania. Podstawowe informacje
Poznański ratusz nosi miano najpiękniejszego renesansowego ratusza na północ od Alp i bez wątpienia jest jedną z najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych budowli stolicy Wielkopolski. Zachwyca jednak nie tylko swoim zewnętrznym pięknem i urokiem ale również tym, co skrywa w swoich wnętrzach, od niedawna ponownie dostępnych dla zwiedzających.
W historycznej siedzibie władz miejskich, która była świadkiem wielu ważnych wydarzeń z życia miasta znajduje się muzeum jego historii, które nosi nazwę Ratusz – Muzeum Poznania.
Historia muzeum w ratuszu
Historia muzeum w poznańskim ratuszu sięga 1954 roku, kiedy to ponownie otwarto ratusz po odbudowie ze zniszczeń drugowojennych (runęła wtedy wieża, spłonęło drugie i trzecie piętro gmachu). Wielkie otwarcie ratusza po II wojnie światowej miało miejsce 22 lipca 1954 roku, kiedy to swoją działalność w tym miejscu zapoczątkowało Muzeum Historii Miasta Poznania, będące kontynuatorem działalności Muzeum Miejskiego założonego w 1930 roku. Od 1954 roku Muzeum Historii Miasta Poznania zostało również oddziałem Muzeum Narodowego.
W 2019 roku ze względu na planowany od dawna remont muzeum zostało tymczasowo zamknięte. Dodatkowo, w 2020 roku muzeum zmieniło swoją nazwę na Ratusz – Muzeum Poznania. Po trwającym ponad cztery lata remoncie, 1 marca 2024 roku muzeum ponownie otworzyło część swojej ekspozycji dla zwiedzających. Mimo, że jeszcze nie wszystkie prace dobiegły końca udało się udostępnić do zwiedzania znaczna część wystawy, która to mieści się w piwnicach i na parterze ratusza. Docelowo po remoncie wnętrz na I i II pietrze ratusza ekspozycja zostanie powiększona.
Lokalizacja
Ratusz – Muzeum Poznania mieści się w samym sercu stolicy Wielkopolski, w gmachu poznańskiego ratusza stojącego na Starym Rynku, centralnym placu Starego Miasta w Poznaniu.
Muzeum jest niezwykle atrakcyjnie położone na mapie miasta; znajduje się na Starym Rynku, ok. 200 metrów od Placu Kolegiackiego i ok. 1000 metrów od poznańskiej katedry na Ostrowie Tumskim.
Poznański ratusz
Ratusz – Muzeum Poznania mieści się w miejskim ratuszu, jednym z najcenniejszych zabytków miasta i niewątpliwą perłą architektury renesansu w Polsce. Jego historia sięga początków XIV wieku, kiedy to wniesiono w tym miejscu murowana siedzibę władz miejskich. Początkowo był to niewielki, jednopiętrowy budynek na planie kwadratu, który wielokrotnie był przebudowywany i odbudowywany m. in. po pożarach, powodziach czy wojnach.
W połowie XVI wieku władze miejskie zleciły jego przebudowę wybitnemu włoskiemu architektowi, Janowi Baptyście Quadro z Lugano. To on przeobraził gotycki ratusz w renesansową siedzibę miejskich władz. Podwyższył i powiększył on budynek a całość prac zajęła 10 lat. Z tego okresu pochodzi właśnie reprezentacyjna fasada z trójkondygnacyjną arkadową loggią nad którą stoją trzy wieżyczki. W XVI wieku w środkowej z nich umieszczono “mechaniczne urządzenie błazeńskie”, wykonane przez Bartłomieja Wolffa z Gubina, które dzisiaj znamy jako poznańskie koziołki. Ratusz mimo różnych losów dotrwał bez większych zmian do okresu II wojny światowej, pod koniec której w wyniku działań wojennych mocno ucierpiał (runęła wieża i pożar strawił najwyższe piętra). Odbudowa ratusza po wojnie trwała do 1954 roku, wtedy to w jego murach otwarto miejskie muzeum. Dzisiejszy wygląd ratusz zawdzięcza pracom konserwatorskim, które zakończono w grudniu 2000 roku. Obecnie nie jest już siedzibą miejskich władz (funkcje urzędu miasta przejęło pobliskie kolegium pojezuickie przy Placu Kolegiackim) ale nadal jest miejscem ważnych wydarzeń, spotkań i uroczystości a przede wszystkim muzeum.
Komunikacja i dojazd
Poznań, w którego ścisłym sercu znajduje się Ratusz – Muzeum Poznania, jest jednym z największych polskich miast, doskonale skomunikowanym z resztą kraju. Stolica Wielkopolski jest jednym z największych węzłów kolejowych w kraju, dzięki czemu dotrzecie do niej z większości największych polskich miast. Najwygodniej wysiąść na stacji – Poznań Główny, choć najbliżej muzeum znajduje się stacja Poznań Garbary. Aktualny rozkład jazdy pociągów znajdziecie na stronach Portalu Pasażera PKP a do Poznania dotrzecie zarówno składami PKP Intercity, POLREGIO jak i m. in. regionalnymi Kolejami Wielkopolskimi. Stacja kolejowa Poznań Główny, to zintegrowany węzeł transportowy w którym mieści się również dworzec autobusowy. Swoje połączenia autobusowe do Poznania realizują m. in. PKS Poznań S.A. (połączenia regionalne) czy FlixBus (połączenia dalekobieżne).
Po mieście najwygodniej poruszać się charakterystycznymi zielono-żółtymi autobusami i tramwajami poznańskiej komunikacji miejskiej. Szczegółowy rozkład jazdy i siatka połączeń znajduje się na stronie Zarządu Transportu Miejskiego w Poznaniu. Do Poznania i okolic ratusza możecie dojechać również własnym samochodem. Umożliwia to gęsta sieć dróg krajowych, ekspresowych oraz autostrada, przebiegające przez miasto. Sam dojazd do miasta jest bardzo komfortowy, jednak poruszanie się po samym Poznaniu autem nie należy do przyjemności, dlatego zachęcam do pozostawienia samochodu na parkingu i poruszaniu się dalej komunikacją miejską.
Parking
Dla przybywających do miasta przygotowano położone na obrzeżach parkingi Park&Ride, na których można bezpiecznie zaparkować i ruszyć dalej do centrum komunikacją zbiorową. Dla chcących podjechać samochodem jak najbliżej, sugeruje kierować się ku parkingowi pod Placem Wolności (ok. 370 m od muzeum) oraz parkingu podziemnemu przy ulicy Za Bramką (ok. 380 m od muzeum). Na wszystkich tych parkingach parkowanie jest płatne a dodatkowo w mieście funkcjonuje również Strefa Płatnego Parkowania, przez co raczej nie znajdziecie bezpłatnego parkingu w okolicach muzeum.
Cennik i bilety – Ratusz – Muzeum Poznania
Zwiedzanie ekspozycji muzeum w poznańskim ratuszu jest możliwe po uprzednim zakupie biletów. Możecie nabyć je zarówno w kasie biletowej jak i online w serwisie tobilet.pl. W sprzedaży dostępne są bilety normalne i ulgowe. Dzieci do 7 lat wchodzą na ekspozycję bezpłatnie a dla młodzieży i studentów do 26. roku życia przygotowano specjalne bilety za 1 zł.
Muzeum otwarte jest przez cały rok od wtorku do niedzieli (za wyjątkiem pojedynczych dni). Każdy wtorek jest dniem bezpłatnego wstępu dla każdego.
Dostępność
Zwiedzanie wymaga poruszania się po schodach a we wnętrzach ratusza nie ma windy. Muzeum umożliwia skorzystanie ze schodołazu gąsienicowego, dzięki któremu osoby poruszające się na wózkach mogą zwiedzić ekspozycje na wysokim parterze. W muzeum znajduje się toaleta (nieprzystosowana do osób niepełnosprawnych).
Tylko na kierunkowo.pl!
Wyjątkowy e-book “MIKROPODRÓŻE” już dostępny! Ponad 700 podróżniczych inspiracji z Wielkopolski, Pomorza i Dolnego Śląska, blisko 260 kolorowych zdjęć, 5 gotowych planów mikropodróży, setki praktycznych porad i wskazówek tworzących najobszerniejszy poradnik, poświęcony krótkim formom podróżowania, liczący aż 294 strony!Poznajcie poznański ratusz i Muzeum Poznania!
Od marca 2024 roku ponownie możemy zwiedzać Ratusz – Muzeum Poznania, które przybliża historię miasta oraz samego ratusza, poznańskiej perły renesansowej architektury. Wcześniej w tych murach podejmowano władców, wręczano odznaczenia czy udzielano ślubów, a obecnie możemy się o tym wszystkim dowiedzieć i co dla wielu będzie największym przeżyciem – zobaczyć z bliska jeden z symboli miasta – poznańskie koziołki.
Obecnie udostępnione zostały nam gotyckie piwnice oraz odnowiony parter budynku, choć docelowo ekspozycja zostanie jeszcze powiększona po zakończeniu remontu wyższych pięter gmachu. Ale skupmy się na tym, co już można zobaczyć odwiedzając Ratusz – Muzeum Poznania, bo ciekawostek i eksponatów nie brakuje.
Zwiedzanie
Ekspozycję muzeum w ratuszu zwiedzamy podążając zgodnie z oznaczonym kierunkiem zwiedzania. Czas jaki potrzebujecie aby zwiedzić ekspozycję znajdującą się w piwnicach i na parterze ratusza to około 45-60 minut. Wystawę zwiedza się indywidualnie a aby sobie je ułatwić i urozmaicić warto wypożyczyć (odpłatnie) audioprzewodnik, przygotowany zarówno dla dorosłych, dzieci jak i obcokrajowców (dostępny autoprzewodnik w wersji angielskiej). Przemierzając ekspozycje bez niego również macie możliwość poznania wszystkiego co zostało zaprezentowane na wystawie. Pomagają w tym opisy eksponatów, tablice multimedialne oraz pulpity informacyjne.
Oprócz działalności wystawienniczej, realizowanej przez swoją ekspozycję udostępnioną do zwiedzania, muzeum oferuje również inne formy działalności m. in. lekcje muzealne czy cykle edukacyjne, które pozwalają poznać ekspozycje w inny, bardziej angażujący i ciekawy sposób. Większość z nas, najbardziej ciekawi jednak możliwość indywidualnego zwiedzania muzealnej ekspozycji, dlatego czas by ją nieco przybliżyć i poznać.
Ekspozycja Muzeum Poznania w ratuszu
Ekspozycja, którą będziecie mogli zobaczyć odwiedzając poznański Ratusz – Muzeum Poznania dzieli się na dwie zasadnicze części, znajdujące się na dwóch różnych kondygnacjach. Patrząc całościowo ekspozycja muzeum w ratuszu prezentuje historię miasta i gmachu magistratu od X wieku aż do czasów współczesnych.
Ścieżka zwiedzania prowadzi przez gotyckie piwnice gdzie zlokalizowana została stała wystawa Poznań przed Quadro oraz wybrane sale na parterze gmachu, w których poznajemy Poznań i ratusz z okresu XIX-XX wieku. Poznajcie je bardziej szczegółowo!
Ekspozycja na parterze ratusza
Ścieżka zwiedzania zaczyna się i kończy na poziomie parteru, dlatego właśnie od tej kondygnacji rozpocznę jej przybliżanie. Pierwszą salą ekspozycyjną jest Sala Historii, ukazująca nam sam gmach ratusza jako ważne miejsce w historii miasta. Oprócz multimedialnych prezentacji zobaczycie tutaj m. in. poznański ratusz z porcelany czy czapkę i trąbkę hejnalisty. Z tej sali ścieżka zwiedzania prowadzi dalej do piwnic, które przybliżę Wam za chwilę.
Tymczasem poznajmy kolejne ekspozycje na ratuszowym parterze. Po powrocie z piwnic dotrzecie do Magazynu Studyjnego, czyli wystawy tylko części zgromadzonych przez muzeum różnorodnych zbiorów i kolekcji, związanych z bardziej współczesnymi losami miasta oraz życiem jego mieszkańców. Jest ona swego rodzaju zapowiedzią tego, co będzie można zobaczyć w ekspozycji, która zostanie udostępniona po zakończeniu remontu wyższych kondygnacji ratusza. Będzie ona kontynuowała opowieść o mieście, zaczynając od czasów przybycia Quadry do Poznania aż do 1954 roku, kiedy ratusz przestał być siedzibą władz miejskich, a stał się muzeum.
Co ciekawe w zbiorach muzealnych znajduje się aż ponad 40 000 eksponatów, więc na pewno nie zabraknie ich aby w niezwykle ciekawy sposób zaaranżować dalszą cześć wystawy. Obecnie możecie zobaczyć w tej części wystawy m. in. koronę Cesarstwa Niemieckiego znad orła na ratuszowej wieży, sprzęty gospodarstwa domowego, dzieła sztuki czy przedmioty codziennego użytku. Kolejnymi salami są Sala Krat a w niej kawiarenka (wspomnę o niej później) oraz najważniejsze od stuleci pomieszczenie ratusza – Sień Gotycką. Dawniej urzędowała w niej rada miejska a za jej ścianą znajdowała się miejska kasa, obecnie prezentowana jest w niej kolekcja malarstwa artystów związanych z Poznaniem i obrazy z widokami miasta oraz powojenne projekty i przedmioty wyposażenia ratusza. Ostatnią przestrzenią parteru, które zasługuje na chwilę uwagi jest malutkie pomieszczeniem przy wyjściu z ratusza gdzie prezentowany jest tzw. skarb z Kramarskiej, czyli gliniane naczynie z 8000 srebrnych monet, odkryte w 1975 roku.
Gotyckie piwnice i skarby miasta
Najciekawsze wnętrza znajdziecie jednak w ratuszowych piwnicach, które po ponad 27 latach ponownie zostały udostępnione dla zwiedzających. Są one najstarszą częścią ratusza, które początkowo pełniły funkcję handlową i tętniły życiem, ale po koniec XV wieku zostały zamienione w więzienie. Nawiązanie do tych czasów znajduje się już podczas zejścia do nich, gdzie warto zatrzymać się w dawnej loży sądowej (wcześniej nieudostępnianej) z której obserwowano prawidłowe wykonywanie tortur w widocznej przez otwór okienny izbie, nazwanej obecnie Izbą Tortur. Stoi w niej oryginalny pręgierz z figurą kata, który stanął na poznańskim rynku w 1535 roku oraz rożne narzędzia katowskie.
W kolejnych salach historię miasta będą opowiadać nie tylko najstarsze prezentowane eksponaty ale również architektura wnętrz budynku. Nad naszymi głowami rozciągają się gotyckie sklepienie krzyżowo-żebrowe (na jednym z nich zachował się zwornik z herbem Przemyślidów) a na otaczających ścianach widać ślady zmian i przebudów ratusza na przestrzeni wieków. Ich ponowne udostępnienie było możliwe dzięki pracom remontowym, trwającym kilka lat i toczącym się równolegle z przebudową całego Starego Rynku.
Wróćmy jednak do ekspozycji Ratusz – Muzeum Poznania! W kolejnej sali znajduje się wystawa Gród na Ostrowie Tumskim, gdzie sięgamy do najodleglejszych czasów z historii miasta i poznajemy wyjątkowe skarby archeologiczne, m. in. srebrne denary z mennicy Bolesława Chrobrego, biżuterię, naczynia czy fragmenty narzędzi z tamtych czasów. Kolejny fragment ekspozycji poświęcony został pierwszemu polskiemu biskupstwu, gdzie prezentowane są przedmioty związane z poznańskimi biskupami, m. in. kielichy, pateny czy pierścienie.
W kolejnym pomieszczeniu znajduje się wystawa pn. Miasto na lewym brzegu Warty, która opowiada o lokacji miasta na drugim brzegu rzeki w 1253 roku i wydarzeniach poprzedzających ten ważny w historii miasta moment. Prezentowane są tutaj elementy kamieniarki, dokumenty oraz najstarsza miejska pieczęć z herbem Poznania.
Giovanni Battista di Quadro – włosko-polski architekt. Pochodził z okolic Lugano, uznawany za jednego z najwybitniejszych tesyńskich architektów renesansu z okolic Como w Europie Środkowej. Od 1552 roku architekt miejski w Poznaniu, autor m.in. przebudowy poznańskiego ratusza i budynku Wagi Miejskiej w Poznaniu. Od 1999 roku w Poznaniu jest przyznawana nagroda architektoniczna jego imienia. Żył w latach (data urodzenia nieznana) – 1590.
Ostatnią przestrzeń piwnic poświęcono mieszczanom i życiu w rozwijającym się średniowiecznym mieście. Oprócz misternie wykonanych krat, kafli z mieszczańskich domów znajdziecie tutaj również gotyckie figury Madonn czy kopie wyjątkowej urody relikwiarzy wysadzanych klejnotami. W ten sposób kończy się stała wystawa Poznań przed Quadro, zlokalizowana w dużej mierze w gotyckich piwnicach ratusza.
Poznańskie Koziołki z bliska!
Nie kończy się jednak ekspozycja w muzeum Ratusz – Muzeum Poznania! Miejsce, które u wielu będzie powodowało szybsze bicie serca dopiero przed nami. Poznańskie Koziołki można oglądać codziennie na ratuszowej wieży o godzinie 12.00 (od niedawna również o 15.00). Trykają się one jednak kilkadziesiąt metrów nad ziemią, przez co możemy oglądać je tylko z pewnej odległości. Ratusz – Muzeum Poznania daje nam możliwość zobaczenia ich z najbliższego bliska jakie można sobie tylko wyobrazić!
Na ratuszowej klatce schodowej stoją mechaniczne koziołki, liczące sobie ponad 110 lat, które przez ponad 80 lat trykały się na ratuszowej wieży. Moim zdaniem „błazeńskie urządzenie”, czyli koziołki z wieżyczki ratuszowej są jedną z największych atrakcji turystycznych miasta i możliwość spotkania ich z bliska w ratuszowym muzeum jest nie lada gratką! Więcej o nich możecie dowiedzieć się z mojego osobnego wpisu – Koziołki w Poznaniu. Symbol miasta! (Poznańskie Koziołki)
Wystawione w muzeum “starsze” koziołki trykały się ku uciesze zebranych pod ratuszem tłumów w latach 1911-1992. W 1993 roku poznański przedsiębiorca Marian Marcinkowski podarował miastu nowe koziołki, które trykają się dla nas aż do dnia dzisiejszego. Zaprojektował dr inż. Stefan Krajewski z Politechniki Poznańskiej, mojej macierzystej uczelni:)
Kawiarenka i strefa odpoczynku
W jednym z pomieszczeń na parterze ratusza (Sala Krat) urządzono niewielką kawiarenkę. Znajdziecie tutaj kilka stołów z krzesłami oraz automat z przekąskami i napojami. Bardzo fajne miejsce na chwilę przerwy, odpoczynku czy rozmowy, szczególnie jeżeli zwiedzamy Ratusz – Muzeum Poznania w kilkuosobowej grupie.
W Sali Krat znajduje się nie tylko kawiarenka. Eksponowane są w niej również starannie i drobiazgowo wykonane kraty oraz prezentowana jest galeria plakatów i grafik związanych z życiem miasta. Także w tym pomieszczeniu można zobaczyć odkrytą w czasie prac konserwatorskich, najstarszą, zewnętrzną gotycką elewację ratusza, zbudowaną w charakterystycznym wątku polskim (układzie cegieł).
kierunkowo.pl dziękuje za miły kontakt, przyjęcie, możliwość przygotowania materiałów do wpisu oraz pomoc merytoryczną w jego przygotowaniu
Wykaz źródeł
- oficjalna strona Muzeum narodowego w Poznaniu, link, dostęp z dn. 03.04.2024,
- wpis Ratusz – Muzeum Poznania na stronie kultura.poznan.pl, link, dostęp z dn. 02.04.2024,
- wpis Od marca znów będzie można zwiedzać Ratusz – Muzeum Poznania w serwisie www.dzieje.pl, link, dostęp z dn. 02.04.2024,
- artykuł Po kilkuletniej przerwie znów można zwiedzać muzeum w poznańskim Ratuszu w serwisie www.portalsamorzadowy.pl, link, dostęp z dn. 02.04.2024,
- wpis Ratusz – Muzeum Poznania w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 03.04.2024,
- wpis Giovanni Battista di Quadro w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 03.04.2024,
