Poznański Stary Rynek! Jesteście pewni, że wiedzieliście o nim wszystko?

Poznański Stary Rynek to miejsce, które jest tętniącym sercem miasta, bijącym od blisko 800 lat! Choć to najpopularniejsze miejsce w mieście i powszechnie znane, niewielu wie o nim wszystko, co jest warte zapamiętania. Ten wpis, choć długi, przybliży Wam duży fragment tej kilkusetletniej historii głównego placu stolicy Wielkopolski! A dla osób chcących odwiedzić Poznań, odpowie na pytanie: co warto zobaczyć na poznańskim Starym Rynku! Przygotujcie się na solidną dawkę ciekawych informacji!

Poznański Stary Rynek – najważniejszy w mieście!

Choć w Poznaniu mamy aż 6 rynków (Stary, Jeżycki, Łazarski, Śródecki, Wildecki i Wschodni) to najważniejszy i najstarszy z nich jest Stary Rynek, czyli główny plac w mieście. Wśród poznańskich rynków wyróżnia się najstarszą zabudową oraz największa powierzchnią, która dodatkowo klasyfikuje go na 3 miejscu (za Krakowem i Wrocławiem) pod względem największych rynków wielkomiejskich w Polsce!

O znaczeniu Starego Rynku w Poznaniu świadczą również budowle które na nim się znajdują. Do najważniejszych należą Ratusz, okazałe mieszczańskie kamienice, kolorowe domki budnicze oraz budynek Wagi Miejskiej. Wszystkie one oraz wiele więcej poznacie dokładnie w tym wpisie, wystarczy, że będziecie uważnie czytać dalej:)

Trochę historii…

Pierwotnie gród poznański znajdował się jedynie na Ostrowie Tumskim, gdzie prawdopodobnie znajdowała się pierwsza stolica Polski! Dopiero w XIII wieku za sprawą księcia Przemysła I i jego młodszego brata Bolesława II Pobożnego, podjęto decyzję o drugiej lokacji miasta na lewym brzegu Warty (1253 rok). Proces przenoszenia siedziby książęcej z jednego brzegu rzeki na drugi kontynuował Przemysł II, jak się domyślacie syn Przemysła I.

Na wzgórzu, nieopodal dzisiejszego rynku wzniesiono książęcy zamek, a między nim a rzeką zlokalizowano miasto, które otoczono murem. Mniej więcej w centrum założonego miasta, umiejscowiono rynek o kształcie zbliżonym do kwadratu. Główny plac miejski na przestrzeni ponad 800 lat pełnił funkcję centrum miasta, gdzie kwitł handel oraz rozwijały się usługi. W średniowieczu przez poznański rynek przebiegały najważniejsze szlaki handlowe i drogi międzynarodowe. To również tutaj mieściły się najważniejsze miejskie urzędy, instytucje i sądy, co oczywiście skutkowało, że właśnie na nim zapadały wyroki sądowe oraz odbywały się najważniejsze wydarzenia dla ludności.

Lata powojenne

Taki stan utrzymywał się do 1945 roku, kiedy to Stary Rynek w Poznaniu uległ znacznemu zniszczeniu na skutek działań wojennych. Powojenna odbudowa przekształciła go w reprezentacyjny plac miasta, przenosząc część wcześniejszych funkcji w inne miejsca miasta. Odbudowa zakończyła się w 1965 roku (po 20 latach!), jednak po latach nie była dobrze oceniania, ponieważ w wyniku badań archeologicznych, prowadzonych w latach 80. XX wieku, sposób powojennej odbudowy określono jako “brak szacunku wobec dobrze zachowanych reliktów z poprzednich epok”.

Mimo to, od wielu lat Stary Rynek w Poznaniu pełni funkcję turystycznego oraz społecznego serca miasta. Obecnie jest miejscem wydarzeń kulturalnych, artystycznych oraz okolicznościowych a dodatkowo również lubianym miejscem spotkań towarzyskich, z racji bogatej oferty gastronomicznej.

Poznański Stary Rynek. Unikatowe miejsca

Jak każdy rynek w Polsce, również ten poznański ma swoje charakterystyczne miejsca, obiekty czy budynki. I choć każdy rynek jest unikatowy, wiele z nich ma powtarzające się elementy i budynki jak np. miejskie urzędy, fontanny czy kamienice. Wśród nich zawsze skrywają się unikaty! Oto te poznańskie, oczywiście moim subiektywnym zdaniem.

Ratusz

Zwany “perłą renesansu” poznański, niezwykle okazały ratusz to najbardziej znany budynek, który znajduje się na Starym Rynku w Poznaniu! Zresztą ratusz to najbardziej rozpoznawalny budynek w całym mieście, który jednocześnie jest jednym z najcenniejszych zabytków stolicy Wielkopolski. Przyjmuje się, że pierwszy ratusz w tym miejscu stanął w XIV wieku, jednak z racji losów historii wielokrotnie odbudowywał się z gruzów a ostatni taki proces i wielka odbudowa ratusza, miała miejsce po II wojnie światowej, podczas której budynek mocno ucierpiał. Dzięki 9-letniej, dosłownie rzemieślniczej odbudowie, dzisiaj możemy podziwiać jego piękno w pełnej krasie!

Po więcej informacji przejdźcie do opisu tego miejsca w kategorii tu byłem: Ratusz w Poznaniu

Poznańskie koziołki!

Poznańskie koziołki to symbol miasta, stawiany na równi z rogalami świętomarcińskimi. Codziennie, punktualnie o 12.00 na poznańskim ratuszu koziołki “trykają” się swoimi zakręconymi rogami! Koziołki są atrakcją głównie dla dzieci, jednak w każde południe gromadzą pod poznańskim ratuszem tłumy, nie tylko najmłodszych widzów.

Poznańskie koziołki to jedna z nielicznych atrakcji dla dzieci, które można znaleźć na poznańskim Starym Rynku. Więcej atrakcji w dalszej części wpisu.

Po więcej informacji przejdźcie do opisu tego miejsca w kategorii tu byłem: Koziołki w Poznaniu. Symbol miasta! (Poznańskie Koziołki)

Domki budnicze

Poznajcie poznańskie sukiennice! Domki budniczne, wbrew pierwszemu skojarzeniu nie mają nic wspólnego z budownictwem. Faktycznie są unikalnym przykładem dawnego budownictwa kupieckiego a swoją nazwę zawdzięczają budnikom, czyli ludziom związanym w dawnych latach z gospodarką leśną, którzy w jednym z nich mieli siedzibę swojego bractwa.

Po więcej informacji przejdźcie do opisu tego miejsca w kategorii tu byłem: Domki budnicze w Poznaniu

“Kurzanoga” i Dom Pisarza Miejskiego

Dom “Kurzanoga” (Stary Rynek 9/10) i Dom Pisarza Miejskiego (Stary Rynek 10) to charakterystyczne budynki zabudowy śródrynkowej w Poznaniu. Wyróżnia je położenie ale również funkcje jakie pełniły i nadal pełnią. W Domu Pisarza Miejskiego do dzisiaj mieści się najstarsze poznańskie towarzystwo tj. Towarzystwo Miłośników Miasta Poznania im. Cyryla Ratajskiego, które dba o poznańskie tradycje, pogłębia lokalny patriotyzm oraz pobudza mieszkańców do inicjatywy. Natomiast Dom “Kurzanoga” swoją bramą strzeże dostępu do śródrynkowej ulicy o tej samej nazwie.

Waga miejska

Budynek Wagi Miejskiej w Poznaniu to zrekonstruowany na początku 2. połowy XX wieku budynek dawnej Wagi Miejskiej, gdzie obowiązkowo warzyło się towary, przeznaczone na miejski rynek. Pierwotny budynek z XIII wieku, zastąpiono w XVI wieku nowym gmachem, który rozebrano pod koniec XIX wieku, kiedy groził zawaleniem. Na jego miejscu wzniesiono neorenesansowy Nowy Ratusz, który został zniszczony podczas II wojny światowej. Znacznie uszkodzony Nowy Ratusz ostatecznie rozebrano a na jego miejscu zrekonstruowano dawny budynek Wagi Miejskiej, który możemy dzisiaj podziwiać.

Budynek obecnie pełni rolę sali reprezentacyjnej Urzędu Stanu Cywilnego, przez co często, szczególnie w weekendy można tutaj spotkać świeżo upieczone Młode Pary. Poza tym odbywają się tutaj wydarzenia kulturalne.

“Bamberka”

Pierwotnie “Bamberka” miała być reklamą a finalnie stała się kolejnym symbolem miasta! Pierwotnie miała to być publiczna studnia, która miała upamiętniać sprowadzenie do Poznania, osadników z niemieckiego Bambergu (stąd spolszczona nazwa Bambrzy). Jej fundator, właściciel winiarni – Leopold Goldenring, widział w niej przede wszystkim formę reklamy swojej winiarni, która mieściła się w jednej z pobliskich kamienic, jednak los potoczył się inaczej i dzisiaj “Bamberka” to coś więcej niż zwykła studnia.

Sama rzeźba przedstawia kobietę w tradycyjnym bamberskim stroju, niosącą na barkach konwie, używane w… a jakże – winiarstwie. Ciekawostką jest, że “modelką” do powstania tej rzeźby była jedna z pracownic winiarni Goldenringa, Pani Jadwiga Gadziemska, mieszkanka poznańskiego Piątkowa. Z Bambrami miała tyle samo wspólnego co i ja, czyli nic:)

Pręgierz

Spotkajmy się pod Pręgierzem – będąc na studiach słyszałem to dziesiątki razy i szybko przekonałem się, że dla mieszkańców Poznania to jeden z najważniejszych punktów spotkań w mieście. Po krótkim przywitaniu, ruszało się dalej w miasto… Jednak poznański Pręgierz to miejsce o całkowicie odmiennej historii..

Niegdyś Pręgierz stojący na poznańskim Starym Rynku był miejscem wymierzania sprawiedliwości, nawet w najbrutalniejszy sposób. Stojący na cokole kat, miał przypominać o “prawie miecza” nadanym Poznaniowi w XIII wieku a w kolumnie zamontowane były kuny (obręcze) do przywiązywania skazańców. Na tym się jednak nie kończyło… Wykonywano tutaj kary chłosty, obcinano uszy czy palce ale również przykuwano skazanych na karę śmierci. Taką funkcję pełnił do połowy XIX wieku, kiedy to zaniechano takich praktyk.

Obecny pomnik jest kopią pierwotnego pomnika, powstałą w latach 20. XX wieku. Oryginał znajduje się w Muzeum Historii Miasta Poznania w Ratuszu.

Zabudowa poznańskiego Starego Rynku

Wymienione wyżej unikaty to dopiero początek ciekawych budowli, które skrywa poznański Stary Rynek. Nie chcę by ten wpis stał się encyklopedyczną notką lub naukowym opracowaniem, dlatego skupię się jedynie na tych najciekawszych budynkach, mimo że wszystkie, które znajdziemy na Starym Rynku w Poznaniu są warte poznania i mają niezwykłą historię.

Część centralna

W części centralnej najważniejsze budynki wymieniłem już wcześniej i tak naprawdę pozostały nam jedynie dwa: Odwach i… powiedzmy to delikatnie, nieco kontrowersyjny gmach mieszczący miejską galerię i muzeum wojskowe, który swoim wyglądem zdecydowanie wyróżnia się od reszty starorynkowej zabudowy.

Odwach

Poznański Odwach to obecnie siedziba Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, które w najbliższych latach przeniesie się do nowo powstającego budynku. Klasycystyczny budynek wzniesiono w XVIII wieku a w jego murach swoją siedzibę miała straż miejska a później policja. Pierwotny budynek niestety, jak wiele starorynkowych budowli, znacznie ucierpiał podczas II wojny światowej a dzisiejszy wygląd to zasługa powojennej odbudowy.

Z tego poznaniacy niespecjalnie są dumni…

Odwiedzając poznański Stary Rynek trudno nie zauważyć budynku wystawowego w stylu modernistycznym, znajdującym się po obu stronach ul. J. B. Quadro, dzielącej centralną zabudowę Starego Rynku na dwie połowy. Ta nowoczesna zabudowa, która powstała w latach 60. XX wieku w miejscu dawnych poznańskich sukiennic, jest jedną z najbardziej kontrowersyjnych na architektonicznej mapie miasta. Dla wielu poznaniaków ten budynek jest wręcz powodem do wstydu a dla innych przykładem odważnej architektury.

Moim zdaniem ogromnie szkoda, że w założeniach architektonicznych odbudowy Starego Miasta w Poznaniu, nie zdecydowano się na odtworzenie budynku dawnych sukiennic. Rozumiem argumenty badaczy, historyków i architektów, że dawne poznańskie sukiennice niestety są dla nas budynkiem o nieznanej do końca formie, z racji braku zachowanych szczegółowych przekazów ikonograficznych. Jednak serce się kraje gdy widzi się przepiękne krakowskie Sukiennice a jednocześnie, ma świadomość, że w Poznaniu mogło być podobnie… A jest jak jest…

Pierzeja północna

Przejdźmy jednak do kolejnych, bez wątpienia pełnych uroku starorynkowych budynków, które kryją w sobie również wiele ciekawych historii. Zacznijmy od północnej pierzei Starego Rynku, rozciągającej się od ul Rynkowej do Żydowskiej.

Na specjalną uwagę zasługują kamienice o numerach 87, 97 oraz oczywiście największa perła tej strony rynku, czyli Pałac Mielżyńskich (Stary Rynek 91). Kamienica pod numerem 87 wyróżnia się zwieńczeniem elewacji, które zdobi zegar słoneczny. Drugą interesującą kamienicą jest ta o numerze 97, która wzniesiona została w XIV wieku. W XVI wieku nabył ją Józef Struś, jeden z najwybitniejszych poznaniaków (burmistrz miasta, nadworny lekarz polskich królów, humanista i naukowiec). Na pamiątkę tego na elewacji kamienicy umieszczono pamiątkową tablicę upamiętniającą tę wyjątkową postać dla historii miasta.

Pałac Mielżyńskich

Pałac Mielżyńskich w Poznaniu to pierwszy w pełni klasycystyczny budynek w mieście. Można go nazwać perłą poznańskiego klasycyzmu, ponieważ jego architektura, prosta i regularna, uzupełniona subtelnymi detalami jest wzorowym przykładem tego stylu architektonicznego.

Budynek wzniesiono pod koniec XVIII wieku, przebudowując znajdującą się w tym miejscu kamienicę. Właśnie w tym pałacu swoją kwaterę urządzili generał Jan Henryk Dąbrowski i Józef Wybicki, doskonale znani za sprawą naszego hymnu. Niestety również Pałac Mielżyńskich nie przetrwał okresu II wojny światowej, podczas której uległ niemal całkowitemu zniszczeniu. Odbudowany po wojnie i przekazany lokalnemu PTTK, który miał w nim przez wiele lat swoją siedzibę. Obecnie w rękach prywatnych.

Pierzeja wschodnia

Spójrzmy na wschód, który moim zdaniem prezentuje się najmniej efektownie, choć to nie znaczy, że nie ma tutaj architektonicznych ciekawostek. Na szczególną uwagę zasługują kamienicę pod numerami:

• Stary Rynek 40 – stojąca w tym miejscu od początku XVI wieku kamienica, dzisiaj mieści w swoich wnętrzach Rogalowe Muzeum Poznania, o którym opowiem Wam w dalszej części wpisu,
• Stary Rynek 41 nazywana Apteką pod Białym Orłem, w której przez około 400 lat mieściła się właśnie apteka. Jako jedna z nielicznych przetrwała II wojnę bez większych zniszczeń,
• Stary Rynek 44 – narożnikowa kamienica na narożniku Starego Rynku i ul. Woźnej, w której swoją siedzibę miał legendarny kabaret TEY,
• Stary Rynek 45 – druga z kamienic, stojąca na narożniku rynku i ul. Woźnej. To właśnie w niej mieściła się winiarnia Goldenringa, który ufundował “Bamberkę”. Obecnie znajduje się z niej nietypowe muzeum, o którym wspomnę Wam jeszcze później.

Pierzeja południowa

Czas na południową pierzeję rynku, która często mijana jest bez chwili zastanowienia w turystycznym marszu pod domki budnicze i ratusz! A warta jest tego, by na chwilę się zatrzymać i zobaczyć jej cudowne kamienice, szczególnie:

• Stary Rynek 56 – Kamienicę Złocistą, która oczywiście swoją nazwę zawdzięcza kolorowi elewacji. Przed I wojną światową mieściła się w niej fabryka czekolady a obecnie swoją siedzibę ma w jej murach Stowarzyszenie Architektów Polskich,
• Stary Rynek 59, szczególnie ważną dla każdego turysty, ponieważ w jej murach mieści się Centrum Informacji Turystycznej,
• Stary Rynek 61, czyli kamienica stojąca na narożniku rynku i ulicy Wrocławskiej, jest kolejną która przetrwała niemal w całość czasy wojny, dzięki czemu do dzisiaj zachował się jej wygląd z 1903 roku, kiedy to miała miejsce jej ostatnia przebudowa. Niestety lokale które obecnie się w niej mieszczą, nie przynoszą jej dobrej sławy…
• Stary Rynek 62 i 63, kolejne kamienice które przetrwały II wojnę światową bez większych zniszczeń.

Pierzeja zachodnia

Zachodnia strona poznańskiego Starego Rynku to moim zdaniem perła wśród starorynkowych pierzei! Dlaczego tak sądzę? Argumenty podaję poniżej:)

To właśnie na zachodniej pierzei Starego Rynku znajdziemy, pełne uroku i historii kamienice, z których na pewno zatrzymajcie się pod adresami:

• Stary Rynek 70 – kamienica na narożniku Starego Rynku i ulicy Paderewskiego. Charakteryzują ją obszerne podcienia, pod którymi znajdziemy placówkę pocztową ale również, a dla nie których przede wszystkim… kebab i bar z alkoholami. Dla wielu obowiązkowy punkt na alkoholowo-imprezowej mapie miasta:)
• Stary Rynek 73, gdzie będziemy mogli zobaczyć niezwykle efektownie wykonaną (namalowaną) elewację a we wnętrzach napić się piwa, produkowanego w rzemieślniczym browarze, który znajduje się w piwnicach kamienicy,
• Stary Rynek 75, czyli Apteka pod Złotym Lwem, która nieuszkodzona w czasach wojen dotrwała do naszych czasów w swojej niezmienionej od ponad 100 lat formie,
• Stary Rynek 76, czyli kamienica z najpiękniejszymi balkonami, które szczególnie latem są pięknie przyozdobione kwiatami,
• Stary Rynek 79, gdzie na elewacji wykonano niezwykle efektowne sgraffito, przedstawiające wybitne osobistości i symbole świata nauki,
• Stary Rynek 83, kolejna kamienica, której udało się bez większych uszkodzeń przetrwać II wojnę światową, dzięki czemu zachował się również zabytkowy renesansowy strop,
• Stary Rynek 84, czyli kamienica na rogu Starego Rynku i ulicy Zamkowej, która niegdyś przez 25 lat była domem Jana Baptisty Quadro – autora renesansowej przebudowy poznańskiego Ratusza. Na pamiątkę tego faktu na narożniku kamienicy, umieszczono figurę architekta. Zniszczoną kamienicę w latach 20. XX wieku odbudowano na zlecenie ówczesnego prezydenta miasta Cyryla Ratajskiego, który również mieszkał w jej murach. Obecnie znajduje się w niej muzeum.

Pałac Działyńskich

Na odrębny akapit zasługuje najbardziej okazała kamienica pierzei a może nawet całego Starego Rynku, czyli Pałac Działyńskich. Powstał on w 2. połowie XVIII wieku na miejscu dwóch istniejących wcześniej kamienic z inicjatywy marszałka Władysłwa Rocha Gurowskiego, który to po około 30 latach sprzedał budynek Działyńskim. Pałac pozostawał w rękach rodu Działyńskich przez ponad 70 lat a następnie przeszedł w ręce Władysława Zamoyskiego (objął zapisany mu przez Jana Działyńskiego majątek kórnicki, w tym poznański pałac), który to ostatecznie włączył pałac do stworzonej przez siebie Fundacji “Zakłady Kórnickie”. Fundacja ta oddała Państwu Polskiemu dobra zgromadzone przez Zamoyskiego w Wielkopolsce i Małopolsce, tym samym przekazując narodowi zarówno m. in. Pałac Działyńskich, Zamek w Kórniku jak również znaczną część obecnych Polskich Tatr! Ciekawostką jest fakt, że zarządcą dóbr Zamoyskiego był Wincenty Szymborski, ojciec noblistki Wisławy Szymborskiej, która urodziła się w dworskich zabudowaniach, położonych obecnie w wielkopolskim Kórniku.

Wróćmy jednak do Pałacu Działyńskich przy poznańskim Starym Rynku, bo niewątpliwie zasługuje on na kilka zdań opisu. Najbardziej reprezentacyjną częścią pałacu jest barokowa fasada, w której do dzisiaj pozostały dawne bramy dla wozów konnych. Oczywiście sam pałac został odbudowany po pożarze w 1945 roku, kiedy to niemal doszczętnie spłonął. Starano się zrekonstruować go na podstawie zachowanej ikonografii, również odtwarzając pierwotny układ pomieszczeń. Na tyłach pałacu niegdyś znajdował się ogród w stylu francuskim, który nie został odtworzony.

Obecnie Pałac Działyńskich zajmuje Polska Akademia Nauk, która to umieściła w nim instytuty naukowe oraz zbiory Biblioteki Kórnickiej.

Więcej informacji o starorynkowych kamienicach

Historia i losy poznańskich kamienic, zlokalizowanych na Starym Rynku w Poznaniu to temat tak długi i zawiły, że nie da się w tym wpisie opisać wszystkiego. Zainteresowanym polecam obszerny artykuł lokalnego “Głosu Wielkopolskiego”, który przeczytacie tutaj.

Pozostałe ciekawe miejsca

Wiele już za nami, a to nadal nie wszystko co możecie zobaczyć odwiedzając poznański Stary Rynek! Oto kolejne zakątki, które przykują waszą uwagę.

Fontanny i rzeźby

Zacznijmy od fontann, które na Starym Rynku w Poznaniu są aż cztery, umiejscowione w każdym wierzchołku placu. Starorynkowe fontanny swoją tematyką nawiązują do greckiej mitologii, przez co przedstawiają one Prozerpinę, Marsa, Apolla oraz Neptuna. Tylko jedna z nich – Fontanna Prozerpiny, jest zachowaną pierwotną fontanną na płycie Starego Rynku. Pozostałe fontanny to rekonstrukcje, które wykonano w XXI wieku.

Na płycie Starego Rynku jeszcze dwie rzeźby zasługują na wspomnienie. Pierwsza z nich to rzeźba św. Jana Nepomucena, który to miał chronić miasto przed powodzią. Figura ta powstała na początku XVIII wieku a ciekawostką jest to, że rolę odbojników bezpieczeństwa przy fontannie pełnią wkopane pionowo w ziemie lufy armatnie.

Ostatnim elementem sztuki przestrzennej jest typowa dla Poznania makieta, którą znajdziemy w południowo-zachodnim wierzchołku placu. Podobne makiety znajdziemy w innych, ważnych i wyjątkowych częściach miasta, np. na poznańskim Ostrowie Tumskim. Niestety starorynkowa makieta nie miała szczęścia do ludzi i została uszkodzona, przez co ratusz pozbawiono wieży…

Rogalowe Muzeum

Choć jeszcze sam nie zawitałem do Rogalowego Muzeum Poznania, nie mogę pominąć go w tym wpisie, ponieważ zostało ono uznane Najlepszym Produktem Turystycznym 2021 roku w Polsce! 

W muzeum będziecie mogli wspólnie przygotować świętomarcińskie rogale, spróbować ich gdy będą już gotowe, zobaczyć zabytkowe wnętrze jednej ze starorynkowych kamienic, poznać historię Poznania i pogodoć po naszymu, czyli liznąć poznańskiej gwary! Jednym słowem, miejsce które odwiedzić po prostu warto!

A dla tych, którzy chcą spróbować domowego wypieku rogali (prawie) świętomarcińskich, zachęcam do wypróbowania mojego przepisu na ten wielkopolski smakołyk. Przepis znajdziecie w moim przepiśniku: Rogale (nie do końca) świętomarcińskie

Pozostałe muzea

Poznański Stary Rynek przepełniony jest muzeami, dzięki którym poznamy historię miasta ale również inne zgromadzone zbiory.

Na samym Starym Rynku w Poznaniu znajdują się:

• Muzeum Historii Miasta Poznania (w ratuszu),
• Rogalowe Muzeum Poznania o którym przeczytaliście wcześniej (w kamienicy pod adresem Stary Rynek 41, wejście od ul. Klasztornej),
• Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 (w budynku Odwachu),
• Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza (pod adresem Stary Rynek 84),
• Wielkopolskie Muzeum Wojskowe (po wschodniej stronie ul. J. B. Quadro),
• Muzeum Instrumentów Muzycznych (w kamienicy Stary Rynek 45),
• Galeria Miejska Arsenał (naprzeciwko Muzeum Wojskowego),
• Muzeum Archeologiczne w Pałacu Górków, znajdującym się na ulicy Wodnej, niemal tuż przy Stary Rynku.

Poznański Stary Rynek. Ciekawostki!

Kiedy poznawałem historię poznańskiego Starego Rynku, natrafiłem na wiele ciekawostek o których nie miałem bladego pojęcia. Jedne mnie zaskoczyły, inne wprawiły w zdumienie a jeszcze inne niejako “oświeciły” historycznie:) Poniżej najważniejsze z nich!

Biała Dama z Kórnika na poznańskim Starym Rynku

Dawne sukiennice

Poznań mógł być jak Kraków, ale niestety dawne sukiennice, które stały w miejscu dzisiejszych modernistycznych pawilonów, nie zostały odbudowane po wojennych zniszczeniach… Wiemy, że były, wiemy gdzie stały niestety nie wiemy jak dokładnie wyglądały, ponieważ nie zachowały się zdjęcia czy dokumenty, które ukazywałby je w pełnej krasie.

Dla zainteresowanych polecam zdjęcia, które znajdują się w zbiorach poznańskiego CYRYL-a (Cyfrowe Respozytorium Lokalne), na których możemy zobaczyć pozostałości po dawnych sukiennicach, uwiecznione po II wojnie światowej.

Wielka powódź

Na Kamienicy pod Daszkiem (Stary Rynek 50) znajdziemy ciekawą tabliczkę, która upamiętnia poziom wody podczas największej w historii miasta powodzi (1736). Podczas tej powodzi pod wodą znalazło się niemal całe ówczesne miasto ale również zabudowania na Ostrowie Tumskim, gdzie woda sięgała ambony w katedrze. Tabliczka znajduje się na wysokości około 1,5 metra, po lewej stronie bramy.

Pierwsza poznańska galeria handlowa

4500 metrów kwadratowych powierzchni (odpowiadające powierzchni dzisiejszych 2-3 dyskontów), winda, oświetlone witryny, własna elektrownia, telefon a w środku zakład fotograficzny, cukiernia, liczne sklepy a nawet gabinet śmiechu – tak właśnie prezentowała się najprawdopodobniej pierwsza “galeria handlowa” w Poznaniu, która mieściła się kamienicach o numerach 67-68. Niestety “galeria” nie przetrwała II wojny światowej, po której odbudowano kamienice w układzie z XVIII wieku, czyli z okresu poprzedzającego powstanie tego wyjątkowego jak na tamte czasy, domu handlowego.

Pod ziemią też ciekawie!

Nie wszystko co ciekawego kryje w sobie poznański Stary Rynek można zobaczyć. Jednymi z takich elementów są urządzenia infrastruktury technicznej, które biegną pod nawierzchnią rynku. Z racji wieku, wiele z nich można byłby nazwać zabytkiem, ponieważ niektóre z nich mają grubo ponad 100 lat a mimo tego do dzisiaj zachowały się w bardzo dobrym stanie! Ogółem pod nogami spacerowiczów, leniwie przechadzających się po Starym Rynku w Poznaniu biegnie ponad 3 kilometry przeróżnej infrastruktury technicznej, od wodociągów i kanałów kanalizacyjnych zaczynając a kończąc na gazociągach i sieciach energetycznych czy teletechnicznych. Wiele z nich pamięta XIX wiek i nadal funkcjonuje bez większych problemów!

Pozostałe starorynkowe ciekawostki

• Na tyłach kamienicy o numerze 48, podczas prac archeologicznych natrafiono na pozostałości murowanej wieży z przełomu XIII i XIV wieku. Prawdopodobnie był to najstarszy murowany budynek lewobrzeżnego Poznania!
• Poznańska dzielnica Szeląg, swoją nazwę zawdzięcza malarzowi a potem również kupcowi Janowi Schillingowi, który był przez wiele lat właścicielem Kamienicy Ungrowskiej (Stary Rynek 54). Był również właścicielem terenów za dawną Bramą Wroniecką, gdzie utworzył folwark.
• W kamienicach pod numerami 89/90 swoją siedzibę ma tutejszy PTTK. Przyznacie, że godne miejsce jak dla towarzystwa turystycznego. Jednak wcześniej ich siedziba mieściła się w położonym po sąsiedzku Pałacu Mielżyńskich.
• Do 1955 roku po poznańskim Starym Rynku kursowały miejskie tramwaje, po których dzisiaj już nie ma śladów. Natomiast od ponad 50 lat, po rynku nie jeżdżą również samochody (poza tymi co mają specjalne zezwolenia).
• Podczas II wojny światowej ponad 60% zabudowy starorynkowej uległa zniszczeniu (ponad 80 budynków). Odbudowa serca miasta trwała głównie w latach 50. XX wieku.

Poznański Stary Rynek pełen atrakcji!

Poznański Stary Rynek poza oczywistą wartością historyczną i estetyczną jest również tętniącym sercem miasta! To właśnie na nim swój czas spędzają mieszkańcy Poznania oraz okolic a także odwiedzający je goście i turyści. Na nudę nie muszą narzekać, ponieważ na Starym Rynku w ciągu roku odbywa się wiele imprez cyklicznych a na co dzień można uraczyć się specjałami tutejszych lokali gastronomicznych.

Imprezy cykliczne

Choć na Starym Rynku w Poznaniu niemal stale “coś” się dzieje, to dobrze znane od lat cykliczne wydarzenia przyciągają największe tłumy i oferują najwięcej atrakcji. Poznajcie najważniejsze z nich.

Poznański Jarmark Świętojański

Pierwszym z cyklicznych wydarzeń jest Poznański Jarmark Świętojański, który odbywa się w drugiej połowie czerwca. Organizowany jest od ponad 40 lat i możemy na nim spotkać około 100 wystawców z całej Polski a nawet odległych krajów. Poza starociami, będziemy mogli kupić na nim również wyroby artystyczne, rękodzieło, biżuterię ale również regionalne przysmaki.

Ogólnopolski Festiwal Dobrego Smaku

W sierpniu na płycie starego rynku gości Ogólnopolski Festiwal Dobrego Smaku, podczas którego będziemy mieli okazję spróbować regionalnych przysmaków z całej Polski! Poza regionalnymi wyrobami, możemy spróbować również niezwykłych wariacji kulinarnych, które łączą tradycję z nowoczesnością jak np. hit edycji 2021, czyli konopna pyra z gzikiem (możecie zobaczyć ją na jednym z poniższych zdjęć)!

Podczas Festiwalu Dobrego Smaku odbywa się również Festiwal Polskich Alkoholi Rzemieślniczych, który jest doskonałą okazją do spróbowania lub “upodlenia się” alkoholami z najwyższej polskiej półki! Jeżeli interesują Was regionalne polskie piwa, przeczytajcie o nich w moim wpisie, który dla Was przygotowałem: Na piwnym szlaku. Odkryjcie polskie piwa regionalne!

Betlejem Poznańskie

Płyta Starego Rynku co roku w grudniu, zamienia się również w świąteczny jarmark bożonarodzeniowy, który w Poznaniu znany jest jako Betlejem Poznańskie! Naszym zdaniem to właśnie “na Starym” najbardziej czuć było klimat zbliżających się świąt! Więcej o Betlejem Poznańskim przeczytacie w innym wpisie: Betlejem Poznańskie czyli jarmark bożonarodzeniowy w Poznaniu

Pozostałe wydarzenia

Ostatnimi dwoma wydarzeniami odbywającymi się na Starym Rynku o których warto wspomnieć są:

• Festiwal Rzeźby Lodowej POZnan Ice Festival (grudzień) – weekendowe wydarzenie odbywające się równolegle z Poznańskim Betlejem, na którym zawodnicy z całego świata rywalizują ze sobą, rzeźbiąc w lodzie.
• Festiwal Malta (czerwiec) – uznany i odbywający się od wielu lat festiwal sztuki z warsztatami, panelami dyskusyjnymi, spektaklami oraz koncertami na świeżym powietrzu.

A to nadal nie wszystko…

Centrum życia towarzyskiego

Dla mieszkańców Poznania i okolic poznański Stary Rynek wraz z okolicznymi uliczkami jest również centrum życia towarzyskiego, spotkań ze znajomymi i miejscem na rodzinny spacer. To właśnie tutaj znajdziemy największą ilość restauracji, pubów i kawiarni które dostępne są przez cały rok a latem dodatkowo udostępniają zewnętrzne ogródki.

Atrakcje dla dzieci

Poznański Stary Rynek ma jeden unikalny magnes, który przyciąga najmłodszych – koziołki! To jednak nie jedyna atrakcja, którą możecie zaserwować swoim pociechom w tym miejscu. Choć nie ma ich wiele, sprawiają dzieciom ogromną frajdę. Są to:

• wizyta w Rogalowym Muzeum Poznania, gdzie mogą wcielić się w rolę cukiernika,
• bańki mydlane, puszczane w sezonie letnim niemal codziennie przez bańkarzy pod domkami budnicznymi,
• uliczni artyści, dający pokazy swoich niecodziennych talentów,
• starorynkowe fontanny,
• stoiska z balonami i pamiątkami,
• słodkości i desery, które możecie zamówić dla nich w starorynkowych kawiarniach.

Uwaga! Poznański Stary Rynek w remoncie!

Po ogromie informacji, które miały Was zachęcić do odwiedzenia serca stolicy Wielkopolski, na koniec muszę nieco ostudzić Wasze rozbudzone apetyty ponieważ poznański Stary Rynek w najbliższym czasie będzie przechodził generalny remont.

Prace remontowe dotyczą przede wszystkim wymiany nawierzchni, jednak jak logika podpowiada, przy okazji zostaną poddane remontowi elementy infrastruktury podziemnej oraz elementy małej architektury, oświetlenie oraz systemy szeroko pojętego bezpieczeństwa. Jednym zadaniem – kawał roboty do zrobienia

Najważniejsze: zakończenie prac budowlanych zaplanowano na 15 września 2023 roku, dlatego też do tego czasu musimy liczyć się z licznymi utrudnieniami i niedogodnościami na płycie poznańskiego Starego Rynku oraz dochodzących do niego ulicach (do pierwszych skrzyżowań).

Po więcej informacji zapraszam na oficjalne strony Miasta Poznania.