Ujście to niewielkie miasto, malowniczo położone pomiędzy wzgórzami i rzekami, które od wieków pisze swoją niesamowitą historię, w której niestety najbardziej zapisała się pewna niewytłumaczalna dla wielu historyków zdrada… Ale Ujście to zdecydowanie coś więcej niż tylko miasto, które było świadkiem jednego i niezbyt chlubnego wydarzenia w dziejach. Odkryjcie uroki Ujścia z mojego wpisu i przekonajcie się sami, że jest tu co zobaczyć i poznać!
Ujście – podstawowe informacje
Ujście to kilkutysięczne miasto w północnej Wielkopolsce, na terenie historycznej Krajny. Nazwa miasta pochodzi od słowa ujście, oznaczającej końcowy odcinek rzeki co w przypadku tego miasta, ma związek z ujściem Gwdy do Noteci, które znajduje się kilkaset metrów na północny-zachód od centrum miasta. Obecnie jest to miasto gminne, położone w powiecie pilskim i województwie wielkopolskim.
Historia miasta Ujście
Według najnowszych badań, prawdopodobnie już w VII wieku doceniono korzystne ukształtowanie tutejszego terenu i w miejscu dzisiejszego miasta założono pierwszy gród. Znaczącą rozbudowę grodu przypisuje się panowaniu Bolesława Chrobrego, który z ówczesnego Ujścia zrobił twierdzę graniczną, strzegącą przepraw na rzekach prowadzących do dopiero co powstałego państwa Piastów przed zagrożeniami z Pomorza. Po burzliwych czasach Piastów, którzy niejednokrotnie toczyli bitwy o gród w Ujściu, nastąpiły czasy gdy Ujście z okolicznymi włościami stanowiły dobra królewskie (XIV – XV w.). Prawa miejskie nadał Ujściu w 1413 roku król Władysław Jagiełło.
Wydarzenie które zapisało najbardziej się w historii Ujścia, miało miejsce w czasach najazdu szwedzkiego na Polskę (tzw. Potop szwedzki, 1655-1660). Wtedy to podczas tzw. bitwy pod Ujściem, wojska polskie liczące blisko 15000 żołnierzy, z rozkazu dowodzącymi nimi wojewodów: kaliskiego – Krzysztofa Opalińskiego oraz poznańskiego – Andrzeja Karola Grudzińskiego poddały się niemal bez walki, uznając zwierzchnictwo Króla Szwecji i otwierając Szwedom drogę w głąb kraju. Decyzja o kapitulacji była niezrozumiała, ponieważ przeprawa w Ujściu miała doskonałe walory obronne (ukształtowanie terenu, bagniste północne brzegi rzeki oraz niewielka przewaga liczebna Szwedów, których było tylko około 2000 więcej niż polskiego pospolitego ruszenia). Z tych powodów wydarzenie to uznane zostało za zdradę a w literaturze często określane jest jako zdrada ujska. No cóż, przypadek, że padło akurat na tą malowniczą miejscowość…
W kolejnych stuleciach Ujście najpierw zostało włączone do Prus podczas I rozbioru Polski (1772) a następnie w 1809 roku rozpoczęła swoją działalność miejscowa huta szkła. Jej otwarcie oraz uregulowanie Noteci w końcu XIX wieku, dało miastu impuls do dalszego rozwoju gospodarczego. Po I wojnie Ujście powróciło do Polski, stając się miastem nadgranicznym. Po II wojnie światowej Ujście pozostało w granicach Polski, choć w związku z przesunięciem granicy na Odrę, zatraciło nadgraniczne położenie.
Ujście na mapie
Ujście położone jest około 10 km na południe od Piły, niemal dosłownie nad ujściem Gwdy do Noteci. Miasto położone jest w niezwykle malowniczym miejscu. Południowy brzeg Noteci na którym się znajduje, to pasmo wzgórz morenowych pośród których ulokowano miasto.
Wzgórza tworzą krawędź Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej i są uznawane za umowną granicę pomiędzy Pomorzem a Wielkopolską. Szczyty wzniesień morenowych otaczających miasto wznoszą się o ok. 50 metrów wyżej niż tereny w dolinie rzeki, co widać wyraźnie wjeżdżając do miasta od północy.
Komunikacja i dojazd
Przez Ujście przebiega droga krajowa nr 11 (Kołobrzeg – Bytom) oraz dodatkowo swój początek w Ujściu ma droga wojewódzka nr 182, biegnąca w kierunku Czarnkowa. Dzięki nim bez większych problemów dojedziemy do Ujścia własnym samochodem. Od większych miast okolicy, Ujście dzieli przykładowo: 10 km od Piły, 70 km od Poznania czy 85 km od Bydgoszczy.
Do Ujścia można dotrzeć również komunikacją autobusową, którą realizuje zarówno PKS Piła jak i MZK Piła. Przez Ujście przebiega niezelektryfikowana linia kolejowa nr 374, jednak nie kursują po niej pociągi pasażerskie.
Ujście. Najciekawsze miejsca
Po garści nieco ogólnych ale i praktycznych informacji, czas przedstawić Wam to, co najciekawszego ma nam do zaoferowania malowniczo położone Ujście. Zacznę nieco nietypowo, bo na początku zabiorę Was w miejsce, które mi najbardziej przypadło do gustu.
Wieża widokowa
Uwielbiam punkty widokowe, wręcz je kolekcjonuje, dlatego jak tylko odkryłem wieżę widokową w Ujściu planując swoją mikropodróż w okolice Piły, stwierdziłem że muszę ją koniecznie odwiedzić! Tym bardziej, że Wielkopolska nie ma zbyt wielu aż tak rozległych punktów widokowych.
To dobra okazja by się poznać! Mam na imię Marcin, od kilku lat bloguję dzieląc się z Wami ciekawymi miejscami w Polsce i nie tylko. Więcej o mnie przeczytacie na stronie o mnie, a teraz wróćmy do wieży widokowej na Orlej Górze, z której rozpościera się wspaniały widok na dolinę Noteci i Gwdy.
Na ujskim Osiedlu Górnym, w 2006 roku wzniesiono murowaną wieżę widokową, z której możemy delektować się widokiem na rozległe tereny, rozciągające się na północ od miasta. Z punktu widokowego widać na pewno miejsce, gdzie doszło do zdrady ujskiej, choć ciężko je dokładnie zlokalizować bo w żaden sposób nie zostało oznaczone w terenie, wszak to żaden powód do dumy:)
Dodatkowo oprócz wieży widokowej znajdziemy pod nią również miejsce do odpoczynku, punkt widokowy na poziomie terenu i plac zabaw dla najmłodszych.
Więcej informacji o wieży widokowej przeczytacie w przygotowanym przeze mnie opisie tego miejsca w kategorii tu byłem: Wieża widokowa w Ujściu.
Czas ruszyć w dół, ku miastu
W Ujściu wzniesień się nie boją! Na górującej ponad miastem Orlej Górze, znajduje się regularne osiedle mieszkaniowe, na terenie którego znajduje się punkt widokowy z wieżą. Pod jej mury możecie dostać się tylko po pokonaniu kilkudziesięciu metrów różnicy wysokości w pionie, co dla wielu z Was będzie oznaczało chwilę wysiłku. No chyba, że wybierzecie samochód:)
Wśród stosunkowo łagodnych podejść po szerokich ścieżkach wyłożonych brukiem, prowadzących do Osiedla Górnego w Ujściu, znajdziecie jedno wyjątkowe. Wiedzie po drewnianych schodach i podestach oraz charakteryzuje się sporym nachyleniem, przez co na pewno zapadnie Wam w pamięci. Dojdziecie nim z Osiedla Hutnika aż pod samą wieżę widokową.
Kościół pw. św. Mikołaja
Kościół pw. świętego Mikołaja w Ujściu to najbardziej charakterystyczna i rozpoznawalna budowla w mieście. Choć swoją neobarokową, bazylikową architekturą sprawia wrażenie świątyni, mającej już swoje lata, faktyczne wzniesiono ją na początku XX wieku.
Dawniej w miejscu dzisiejszego kościoła, stała szachulcowa świątynia z XVII wieku, która z biegiem czasu stała się zbyt mała, by pomieścić wszystkich parafian. Właśnie dlatego pod koniec XIX wieku, z inicjatywy ówczesnego proboszcza ks. Franciszka Renkawitza podjęto decyzję o budowie nowego kościoła. Budowa trwała w latach 1905-1907 i została sfinansowana ze składek parafian.
We wnętrzu świątyni znajduje się częściowo wyposażenie pochodzące z poprzedniej świątyni, m. in. ołtarz główny, barokowe ołtarze boczne, ambona i chrzcielnica. Mimo zniszczeń wojennych, których dopuścili się hitlerowcy (obrabowali kościół, zamknęli go i urządzili w nim magazyn), w oknach prezbiterium zachowały się oryginalne witraże przedstawiające św. Stanisława i św. Ottona z Bambergu.
Kalwaria Ujska
Również z inicjatywy ks. Renkawitza na wzgórzu tuż obok kościoła od 1893 roku tworzono Kalwarię Ujską. Jej powstanie związane było z chęcią podtrzymania narodowości i wiary zamieszkującej te okolice polskiej ludności.
W ciągu 15 lat na wzgórzu wzniesiono 14 kaplic Drogi Krzyżowej oraz grotę, kaplicę, symboliczny ogrójec i zameczek Belle Vue. Po ukończeniu prac, do ujskiej kalwarii przybywały tłumy pielgrzymów, zwłaszcza na miejscowy odpust, który przypadał w lipcu. Niestety w czasie II wojny światowej zniszczono doszczętnie kapliczki kalwaryjskie a na jej miejscu utworzono park.
Odbudowa Kalwarii w latach powojennych nie była łatwa, ponieważ sprzeciwiały się jej ówczesne, komunistyczne władze. W 1966 roku, w miejscu dawnych kaplic ustawiono drewniane krzyże oraz wzniesiono jedną kaplicę w miejscu dawnego zameczku. Dalsze próby odbudowy podjęto w latach 70. i 90. ubiegłego stulecia, z czego te późniejsze były znacznie bardziej zaawansowane. Na chwilę obecną udało się odbudować kilka kaplic, które będziecie mijać wspinając się po zboczach kalwaryjskiego wzgórza.
Stary Rynek w Ujściu
Kilkaset metrów na północ od kościoła parafialnego znajduje się ujski Stary Rynek, na którym znajdziecie kolejne ciekawe miejsca na mapie miasta.
Pomnik Hutnika
Pierwszym z nich jest Pomnik Hutnika, postawiony w 2009 roku z okazji 200 rocznicy powstania w mieście Huty Szkła. Pomnik przedstawia naturalnej wielkości mężczyznę ubranego w strój roboczy, wydmuchującego szklaną bańkę. U jego stóp stoją naczynia, kształtem przypominające szklane butelki, które są głównym produktem miejscowej huty.
Pomnik jest darem mieszkańców gminy dla byłych i obecnych pracowników huty szkła, działającej obecnie w ramach grupy ArdaghGroup. Pomnik zaprojektowano jako fontannę, jednak podczas mojej wizyty w Ujściu nie miałem szczęścia zobaczyć go w tym wydaniu.
Dawny kościół ewangelicko-augsburski
Pomnik Hutnika stoi przed kolejnym ujskim zabytkiem, mianowicie dawnym kościołem protestanckim z połowy XIX wieku, który już z daleka rzuca się w oczy.
Zbudowano go w latach 1851-1852 na miejscu dawnego zamku, który rozebrano w 1773 roku. Swój niewątpliwy urok dawna świątynia zawdzięcza konstrukcji wzniesionej z muru pruskiego, czyli potocznego szachulca. Wyjątkowe jest to, że przestrzenie pomiędzy drewnianymi belkami pozostały nieotynkowane, w odróżnieniu od wielu innych budowli wzniesionych w ten sposób.
Swoją podstawową rolę – świątyni ewangelicko-augsburskiej pełnił do 1945 roku, później służył jako magazyn. Po gruntownym remoncie, prowadzonym od lat 90. XX wieku, przeznaczono go na cele kulturalne. Obecnie w jego wnętrzu organizowane są wernisaże, wystawy, spotkania a nawet koncerty.
Pozostałe zakątki warte uwagi
Ujście nie jest dużym miastem, a mimo to może pochwalić się jeszcze kilkoma miejscami, która na pewno warte są chwili czasu i uwagi. Oto kilka kolejnych propozycji do odwiedzenia, podczas wizyty w Ujściu.
Murale
Sztuka uliczna a szczególnie murale zyskują w Polsce ostatnimi laty bardzo na popularności. Ta prosta i efektowna forma prezentacji, zastosowana została również w Ujściu, gdzie możecie napotkać dwa malowidła ścienne.
Pierwsze malowidło to mural sygnowany przez ArdaghGroup, czyli właściciela miejscowej huty szkła z hasłem: Co z huty, to z serca!. Znajdziecie go na rogu ulic Pilskiej i Czarnkowskiej. Drugi mural, znacznie mniejszy to mural z okazji 600-lecia praw miejskich miasta. Przedstawia on mapę średniowiecznego Ujścia i znajduje się na budynku pod adresem Pilska 4.
Pomniki i miejsca pamięci
Ujście dba i szanuje również swoją historię. Niemal pod kościołem parafialnym, w centrum Placu Wiosny Ludów znajduje się pomnik Powstańca Wielkopolskiego, przypominający o Wielkopolanach – ofiarach walk o niepodległość. Obecny monument to pomnik odbudowany z inicjatywy mieszkańców miasta w 2008 roku na wzór wcześniejszego pomnika, zniszczonego w czasie II wojny światowej.
Naprzeciwko pomnika Powstańca, po drugiej stronie ulicy Pilskiej znajdziecie ciekawą w formie instalację / pomnik, która w wielkim skrócie przybliża najważniejsze wydarzenia z historii miasta.
Zabytkowe i urokliwe budynki
Na koniec wspomnę o dwóch, najciekawszych i najbardziej urokliwych budynkach w mieście, spośród tych, których jeszcze nie wymieniłem. Pierwszym z nich jest eklektyczny ratusz z XIX wieku, znajdujący się przy głównej ulicy, vis a vis kościoła pw. św. Mikołaja.
Drugim budynkiem jest szachulcowa plebania (pastorówka) stojąca na tyłach dawnego kościoła ewangelickiego, na północnym krańcu Starego Rynku. Również, podobnie jak ratusz wybudowana w XIX wieku lecz przebudowana w ostatnich latach.
Krajna poleca się do odkrycia!
Poznajcie inne miejsca, które warto odkryć i zobaczyć odwiedzając historyczną Krajnę!
Poznajcie moje wpisy z tych stron, które oznaczyłem dla Was tagiem #krajna. Oto kilka z nich:
- Złotów i okolice, czyli atrakcje północnej Wielkopolski!
- Tu też jest ciekawie! Poznajcie atrakcje Piły i okolic
- Skansen w Osieku. Chałupy pełne historii, uroku i atrakcji!
A najciekawsze miejsca, które odwiedziłem w północnej Wielkopolsce opisałem dla Was również w kategorii tu byłem, gdzie oznaczyłem je również tagiem #krajna.
Coś Wam polecę!
Między Piłą a Złotowem, w niewielkiej Skórce znajdziecie niesamowite miejsce gdzie odpoczniecie, smacznie i domowo zjecie a przy tym miło spędzicie czas. Poznajcie Agro Skórka, kameralną agroturystykę w zabytkowym rodzinnym domu!
Poznajcie to miejsce z mojego wpisu: Agro Skórka. Przyjedź raz, a na pewno tu wrócisz!. Ze swojej strony polecam gorąco!
Bibliografia
- artykuł Ujście w serwisie wielkopolska.travel, link, dostęp z dn. 03.11.2022,
- wpis Ujście (miasto) na pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 03.11.2022,
- artykuł Zespół kościoła par. pw. św. Mikołaja w serwisie zabytek.pl, link, dostęp z dn. 02.11.2022,
- artykuł Kalwaria w Ujściu w serwisie wielkopolska.travel, link, dostęp z dn. 02.11.2022,
- wpis Wieża widokowa w Ujściu na pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 02.11.2022,
- artykuł Dawny kościół ewangelicki w Ujściu z serwisu regionwielkopolska.pl, link, dostęp z dn. 02.11.2022,
- artykuł Galeria na Starym Rynku na stronie udk.ujscie.pl, link, dostęp z dn. 02.11.2022,
- wpis Ujście Powstaniec Wielkopolski na stronie krajniacy.pl, link, dostęp z dn. 2.11.2022,
Poznajcie więcej ciekawych atrakcji w Wielkopolsce!
Cała Wielkopolska warta jest odkrycia! Może zaskoczę wielu z Was, ale dosłownie każdy jej zakątek skrywa w sobie coś ciekawego. Odnajdźcie kilka mikropodróżniczych inspiracji z moich wpisów, właśnie z Wielkopolski!
Trakt Królewski w Gnieźnie. Króliki, królowie i wiele więcej!
Powiedzieć, że Trakt Królewski w Gnieźnie jest świetną atrakcją, to tak jakby nic nie powiedzieć! Moim zdaniem to fantastyczny pomysł,…
Gołuchów jest jak z bajki! Poznajcie jego atrakcje!
Gołuchów znam od małego! Trudno pochodzić z południowej Wielkopolski i nie słyszeć o tym wyjątkowym miejscu, które potrafi oczarować każdego…
Po więcej wpisów z całej Wielkopolski zapraszam Was do kategorii zwiedzam Polskę i tagu #województwo wielkopolskie.
Poznajcie niezwykłe miejsca w Wielkopolsce!
Opisy setek miejsc z całej Wielkopolski znajdziecie na mapie atrakcji turystycznych oraz w kategorii tu byłem! Oto kilka z nich:
Po więcej zapraszam do praktycznych opisów w kategorii tu byłem, które przypisałem do do regionu: Wielkopolska!
