Pałac Sobieszów. Multimedialne i klimatyczne Karkonosze

Pałac Sobieszów to nowoczesne centrum edukacji poświęcone najwyższym górom Dolnego Śląska, ich historii, przyrodzie i unikalności. W dawnym pałacu majętnego rodu Schaffgotschów w Sobieszowie, całkiem niedawno otwarto dwie fantastyczne i nowocześnie zrealizowane ekspozycje multimedialne: „Klimatyczne Karkonosze” i „Pałac Sobieszów” – to absolutna ekstraklasa wśród tego typu wystaw w Polsce! To nie tylko wirtualna uczta, niesamowicie wciągająca i oddziałująca na zmysły, ale przede wszystkim świetna przygoda i niepowtarzalna lekcja przyrody dla każdego! Przekonajcie się o tym sami z mojego wpisu i po prostu odwiedźcie to miejsce, przy najbliższej okazji!

Pałac Sobieszów – podstawowe informacje

Pałac Sobieszów, dawniej okazała rezydencja Schaffgotschów, jednego z najpotężniejszych rodów szlacheckich na Dolnym Śląsku, jest obecnie niesamowicie pomysłowo zaprojektowanym centrum przyrodniczo-edukacyjnym, które w atrakcyjny sposób przybliża piękno i unikalność Karkonoszy. Oprócz funkcji edukacyjnych, zespół pałacowy w Sobieszowie jest obecnie również główną siedzibą władz Karkonoskiego Parku Narodowego – perły przyrodniczej tej części Dolnego Śląska.

Historia pałacu

Pałac w Sobieszowie wybudowano w latach 1705-1712 z inicjatywy Antona von Schaffgotscha, który to podjął się budowy nowej rezydencji rodowej po pożarze pobliskiego Zamku Chojnik w 1675 roku, który to przez stulecia był rodowym gniazdem Schaffgotschów. Barokowy pałac wzniesiono według projektu Eliasa Scholza z Bolesławca, który kierował też pracami budowlanymi. Po zakończeniu budowy w 1712 roku, stał się główną siedzibą rodu i pozostał nią, aż do przeprowadzki Schaffgotschów do pałacu w Cieplicach. Pałac w Sobieszowie stał się wtedy letnią rezydencją szlacheckiego rodu i pełnił tą funkcję aż ostatnich lat XVIII wieku, kiedy to Schaffgotschowie przekazali okazały pałac zarządcy dóbr i sądowi ziemskiemu.

Po II wojnie światowej wnętrza pałacu przebudowano, a później w jego murach funkcjonował Zespołu Szkół Rolniczych i Agroturystycznych. Pałac wraz z zabudowaniami folwarcznymi, otaczającymi czworoboczny dziedziniec gospodarczy, stanowi reprezentatywny przykład szlacheckiej rezydencji z XVIII wieku, przez co w 1987 roku został wpisany do rejestru zabytków. Po likwidacji szkoły średniej w 2012 roku, budynek niszczał i przez krótki czas nie miał należytego opiekuna. Jednak już w 2013 roku, zrujnowany kompleks pałacowo-folwarczny w Sobieszowie został przekazany Karkonoskiemu Parkowi Narodowemu, w celu utworzenia w nim centrum edukacyjnego. Przez 10 lat trwały prace remontowo-budowlane, których zakończenie pozwoliło 28 kwietnia 2023 roku uroczyście otworzyć Centrum Przyrodniczo-Edukacyjne KPN – „Pałac Sobieszów” w Jeleniej Górze dla zwiedzających. Jego największą atrakcję stanowią obecnie dwie wystawy stałe: „Pałac Sobieszów” i „Klimatyczne Karkonosze”, które mieszczą się w pałacu oraz Wielkiej Stajni, w której o jego dawnej funkcji przypominają wyeksponowane elementy dawnej konstrukcji budynku i jego wyposażenia.

Pałac Sobieszów na mapie

Pałac Sobieszów znajduje się w samym centrum dawnego miasta Sobieszów, obecnie dzielnicy Jeleniej Góry. Zespół zabudowań Centrum Przyrodniczo-Edukacyjnego KPN jest zlokalizowany między ulicami Karkonoską i Cieplicką, około 9 km od ścisłego centrum Jeleniej Góry. Dawny pałac Schaffgotschów znajduje się niedaleko innej, dawnej siedziby tego rodu – Zamku Chojnik, który wznosi się na pobliskiej górze Chojnik (około 1300 m od pałacu). Niewiele dalej znajdują się największe atrakcje tej części Dolnego Śląska, ponieważ Sobieszów jest położony u stóp Karkonoszy, które zachwycają przyrodą, krajobrazem i niezliczonymi atrakcjami. Od Wrocławia – stolicy Dolnego Śląska – sobieszowski pałac jest oddalony o około 100 kilometrów.

Multimedialna podróż przez klimatyczne Karkonosze!

Dawny majątek magnackiego rodu jest obecnie centrum edukacyjno-administracyjnym Karkonoskiego Parku Narodowego. Dla turystów sercem kompleksu pałacowego w Sobieszowie są dwie multimedialne ekspozycje, które w nowoczesny, angażujący i wyjątkowy sposób pozwalają pogłębić wiedzę na temat regionu Karkonoszy.

Oprócz przestrzeni wypełnionych multimediami, Centrum Edukacyjno-Przyrodnicze KPN „Pałac Sobieszów” oferuje również możliwość odpoczynku po górskiej wędrówce na swoim dziedzińcu, udział w warsztatach oraz cyklicznie organizowanych festynach i kiermaszach. Ja odwiedziłem to miejsce późnym latem 2024 roku i zwiedziłem na razie jedną wystawę – „Klimatyczne Karkonosze”, ponieważ nie starczyło mi czasu na więcej. Dlatego też o niej opowiem Wam najwięcej.

Ekspozycja Klimatyczne Karkonosze

Nowoczesna, wciągająca i multimedialna wystawa „Klimatyczne Karkonosze” to licząca blisko 1600 m2 powierzchni wystawa przyrodnicza, zajmująca 6 dużych sal w zabytkowej Wielkiej Stajni, będącej częścią pałacowego folwarku. Każda z sal została zaaranżowana w futurystycznym, a czasami nawet nieco tajemniczym klimacie, pobudzając nasze zmysły i w ten sposób przekazując wiedzę o Karkonoszach. Ekspozycja zachęca nas do aktywnego zwiedzania – dotykania, układania, zaglądania w szczeliny i korzystania z ekranów dotykowych. Krótko mówiąc, można, a nawet należy wszystkiego dotykać i odkrywać w ten sposób poszczególne części wystawy, które znajdują się na dwóch piętrach Wielkiej Stajni.

Piętro

W pierwszej kolejności odwiedzimy część wystawy znajdującą się na piętrze, gdzie mieszczą się 4 sale ekspozycji „Klimatyczne Karkonosze”. Pierwsza z nich – „Prapoczątek” – to sala, w której obejrzycie film przybliżający historię powstania i geologię Karkonoszy, a po jego zakończeniu poznacie skały i minerały, z których zbudowane jest to pasmo górskie.

Kolejne dwie sale to moja ulubiona część wystawy. Ta część, nazwana „Wędrówka szlakiem przyrody”, prowadzi nas przez obieg wody w przyrodzie, podążając za pojedynczą kroplą wody. W jej ślad za nią przechodzimy przez wszystkie piętra roślinności w Karkonoszach, poznając ich faunę i florę. Trasa ta jest usiana również stanowiskami doświadczalnymi, takimi jak rwący górski potok, na którym możemy eksperymentować z jego wartkim nurtem.

Ostatnia przestrzeń na piętrze pałacowej Wielkiej Stajni to sala „Pogoda – spektakl natury”, gdzie zaaranżowano niezwykłe kino zjawisk pogodowych. Będziecie mogli przeżyć tutaj wschód i zachód słońca, górską burzę, zamieć śnieżną czy powstawanie tęczy. Prezentowana jest tutaj również automatyczna stacja meteorologiczna – rzadko kiedy widzi się takie urządzenia z bliska!

Parter

Kolejne dwie sale wystawy „Klimatyczne Karkonosze” znajdują się na parterze budynku. W pierwszej z nich, „Laboratorium”, będziemy mogli podziwiać z bliska karkonoską faunę, szczególnie tę najmniejszą. Wybór przygotowanych preparatów jest ogromny, a sposoby ich powiększania bardzo intuicyjne, dzięki czemu nawet najmłodsi zwiedzający poradzą sobie z obsługą stanowisk. Druga z sal – „Sen nocy letniej” to kraina karkonoskiej nocy! Poznacie w niej nocny świat przyrody Karkonoszy i dowiecie się, gdzie skrywają się nocą mieszkańcy gór, pod warunkiem, że podążycie za ich tropami!

Galeria zdjęć

Trudno mi przypomnieć sobie drugą tak angażującą, starannie przygotowaną i wciągającą wystawę, jak „Klimatyczne Karkonosze”. Niemożliwe jest opisanie jej w kilkunastu zdaniach, ponieważ żadne streszczenie nie odda w pełni tego, co można na niej odkryć, przeżyć i zaobserwować. Dodatkowo, mogę pokazać Wam jeszcze kilka zdjęć, które zrobiłem podczas jej zwiedzania.

Na koniec dodam tylko, że wystawa „Klimatyczne Karkonosze” spodoba się zarówno małym, jak i dużym zwiedzającym. Sami odwiedziliśmy ją z 6-latkiem, który bawił się tutaj doskonale, mimo że sala „Pogoda – spektakl natury” i „Sen nocy letniej” wzbudziły w nim nieco lęku.

Inne wystawy i atrakcje Pałacu Sobieszów

Karkonosze najlepiej poznawać i odkrywać… w Karkonoszach! Ale wiadomo, jak to w górach – raz bolą nogi, a innym razem pogoda nie dopisuje. W takich momentach najlepiej wybrać się właśnie do takich miejsc, jak Pałac Sobieszów, aby kontynuować swoją karkonoską przygodę! Oprócz ekspozycji „Klimatyczne Karkonosze”, Centrum Edukacyjno-Przyrodnicze KPN ma do zaoferowania znacznie więcej, stale poszerzając swoją ofertę. Na razie jednak poznajcie to, z czego już możecie skorzystać w tym miejscu.

Pałac Sobieszów – wystawa historyczna

Pałac Sobieszów kryje w sobie jeszcze jedną nowoczesną ekspozycję, która mieści się na parterze samego pałacu Schaffgotschów. W 8 salach wystawowych, na blisko 550 m2 powierzchni, znajduje się wystawa pt. „Pałac Sobieszów”, która przybliża historię i genealogię śląskiego rodu Schaffgotschów oraz ich karkonoskie dziedzictwo. To multimedialna podróż w czasie, podczas której poznamy codzienność i obyczaje panujące w pałacu, a także najważniejsze wydarzenia z historii śląskich magnatów. Odwiedzimy również gabinet zarządcy majątku w Sobieszowie, spróbujemy swoich sił jako drwal oraz poznamy historię samego Karkonoskiego Parku Narodowego, niejako spadkobiercy majątku i misji Schaffgotschów, którzy w swoich działaniach nie tylko prowadzili gospodarkę leśną, ale też podejmowali próby ochrony karkonoskiej przyrody.

Ścieżka edukacyjna, plac zabaw i warsztaty

Oprócz wystaw „Pałac Sobieszów” i „Klimatyczne Karkonosze”, teren zespołu pałacowego to również miejsce edukacji na świeżym powietrzu, np. na trasie ścieżki edukacyjnej „Zostań Zarządcą” czy placu zabaw, który jest wielką grą terenową przybliżającą najmłodszym Karkonosze. Warto podkreślić, że plac zabaw został zbudowany wyłącznie z naturalnych materiałów. Obecnie (w 2024 roku) ofertę Centrum Przyrodniczo-Edukacyjnego KPN uzupełniają warsztaty, lekcje muzealne oraz organizowane tu kiermasze i festyny. W przyszłości planowane jest otwarcie m.in. restauracji i niewielkiego hotelu.

Klimatyczne Karkonosze i Pałac Sobieszów – praktyczne informacje

Na koniec moich blogowych wpisów, standardowo garść praktycznych informacji i wskazówek, które pomogą Wam dotrzeć i zobaczyć to miejsce.

Komunikacja i dojazd

Sobieszów, jest dzielnicą Jeleniej Góry, która jest bardzo dobrze skomunikowana i oferuje nam kilka sposób dotarcia do miasta. Zacznijmy od kolei, ponieważ zaledwie 700 metrów od pałacu znajduje się stacja kolejowa „Jelenia Góra Sobieszów”, do której dojeżdżają pociągi Kolei Dolnośląskich. Natomiast przy samym zespole pałacowym znajdują się dwa przystanki autobusowe: „Pałac Sobieszów” i „Karkonoski Park Narodowy”, do których możecie dojechać autobusami MZK Jelenia Góra i PKS Tour Jelenia Góra. Do Sobieszowa możecie dojechać również własnym samochodem, najwygodniej zjechać z pobliskiej DK3 na DW366, która doprowadzi Was pod samą bramę sobieszowskiego centrum. Do Pałacu w Sobieszowie doprowadzą Was również aż 3 karkonoskie szlaki turystyczne (niebieski, czerwony, czarny), które swój początek mają na parkingu pod pałacem.

Parking

Dla gości Centrum Przyrodniczo-Edukacyjnego KPN, chcących m. in. zwiedzić ekspozycje „Pałac Sobieszów” i „Klimatyczne Karkonosze” przygotowano duży i bezpłatny parking (również dla autokarów), na który można wjechać przez bramę od ul. Cieplickiej (50°50’48.6″N 15°38’29.7″E).

Bilety i zwiedzanie

Centrum Przyrodniczo-Edukacyjne Karkonoskiego Parku Narodowego – Pałac Sobieszów czynne jest przez cały rok, od wtorku do niedzieli w godzinach: 9:00 – 17:00. Wejście na teren centrum, w tym na plac zabaw i ścieżkę edukacyjną „Zostań Zarządcą” jest bezpłatne. Zakup biletów jest konieczny tylko kiedy chcecie odwiedzić ekspozycje „Pałac Sobieszów” lub „Klimatyczne Karkonosze”. Bilety na ekspozycje możecie kupić w kasie na miejscu lub online na stronie internetowej KPN. Ceny biletów są na średnim poziomie (bilet normalny w 2024: 25-35 zł); w sprzedaży są dostępne również bilety ulgowe, rodzinne i grupowe. Wejście na ekspozycję odbywa się co 30 minut od godz. 9:00 do 16:00 a zwiedzanie trwa od 60 minut (Pałac Sobieszów) do 90 minut (Klimatyczne Karkonosze). Na ekspozycję wprowadzają opiekunowie centrum, ale zwiedzamy je już samodzielnie, w swoim tempie pokonując zaproponowaną ścieżkę zwiedzania (tak naprawdę trasę zwiedzania można dowolnie modyfikować).

Ciekawe miejsca w okolicy

Sobieszów to dzielnica przepięknej i mającej wiele twarzy Jeleniej Góry, która czaruje starówką, koi duszę uzdrowiskiem w Cieplicach i zachwyca górującymi nad miastem Karkonoszami! Będąc w największym mieście tej części Dolnego Śląska polecam odwiedzić niezwykłe Kolejkowo Modelarnię, odszukać jeleniogórskie figurki jeleni a także wejść na Wzgórze Krzywoustego, z którego roztacza się fantastyczna panorama miasta! Oprócz nich, wypada wybrać się na pobliski Zamek Chojnik, który mocno związany jest z sobieszowskim pałacem a także wstąpić do znajdujących się niedaleko atrakcji Piechowic: Huty Szkła Julia i GIGANTEI – Karkonoskiego Parku Ducha Gór.

Nieocenionym skarbem tego regionu są jednak Karkonosze! Dlatego właśnie najbardziej polecam Wam, wybrać się na karkonoskie szlaki, aby zobaczyć takie miejsca jak Śnieżne Kotły, Skalny Stół, Szrenica i wiele, wiele innych. Oprócz nich warto wstąpić do dwóch najbardziej znanych i najpopularniejszych miejscowości u stóp Karkonoszy: Karpacza i Szklarskiej Poręby, które dosłownie wypchane są atrakcjami i jednocześnie, są bodaj najlepszymi punktami wypadowymi w góry. Wszystkie moje blogowe wpisy, przybliżające najciekawsze zakątki i miejsca tego regionu, znajdziecie oznaczone tagiem #karkonosze.