Zamek Królewski w Poznaniu i mieszczące się w jego murach Muzeum Sztuk Użytkowych to wyjątkowa atrakcja na mapie stolicy Wielkopolski a także unikalne miejsce w skali kraju. Poznańskie Muzeum Sztuk Użytkowych jest jedynym muzeum sztuki użytkowej w Polsce, które dodatkowo znajduje się w odbudowanym poznańskim zamku króla Przemysła II. Przez mieszkańców zamek ten nazywany jest często Zamkiem Gargamela, głównie za sprawą swojej architektury, jednak kiedy pozna się bliżej Zamek Królewski w Poznaniu, okazuje się, że jest on jedną z ciekawych atrakcji miasta. Jest nie tylko symbolem stołecznej przeszłości miasta i nietuzinkowym muzeum, ale również jedynym punktem widokowym na terenie Starego Miasta, z którego można podziwiać rozległą panoramę Poznania! Odkryjcie to wszystko z mojego wpisu!
Zamek Królewski w Poznaniu – podstawowe informacje
Zamek Królewski w Poznaniu, zwany też Zamkiem Przemysła czy potocznie wśród mieszkańców Poznania – Zamkiem Gargamela, to odbudowany w większości w XXI-wieku zamek, wzniesiony pierwotnie w tym miejscu w XIII wieku przez Piastów. Przez wielu historyków uznawany za najstarszą ufortyfikowaną rezydencję królewską w Polsce.
Znajduje się na najwyższym wzniesieniu poznańskiego Starego Miasta i od 1965 roku mieści w swoich murach Muzeum Sztuk Użytkowych, będące oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Historia Zamku Królewskiego w Poznaniu
Historia poznańskiego zamku na Wzgórzu Przemysła sięga XIII-wieku, kiedy to miała miejsce lokacja Poznania na drugim, lewym brzegu Warty. W drugiej połowie trzynastego stulecia, prawdopodobnie jeszcze z inicjatywy Przemysła I rozpoczęto prace nad książęcą rezydencją w obrębie nowego miasta. Książę zmarł w 1257 roku i budowę kontynuował jego syn Przemysł II, późniejszy król Polski. Również on zmarł przedwcześnie nie kończąc budowy Zamku Królewskiego w Poznaniu, który ukończono dopiero za panowania Kazimierza Wielkiego (w 1. poł. XIV w.).
Zamek wzniesiono w linii murów miejskich, w zachodniej części ówczesnego miasta na rzucie zbliżonym do kwadratu. Po zakończeniu budowy Zamek Królewski w Poznaniu był największą budowlą świecką w kraju, na którą składały się wieża mieszkalna, wieża obronna i prostokątny budynek w linii murów o wymiarach ok. 63 x 17 metrów i wysokości ok. 9 metrów. Od okresu panowania Władysława Łokietka zamek był rezydencją namiestników królewskich, czyli wielkopolskich starostów generalnych, chętnie odwiedzaną przez koronowane głowy m. in. Władysława Jagiełłę, Kazimierza Jagiellończyka czy Jana Olbrachta (mieszkał w Poznaniu około roku). Niestety w 1536 roku zamek spłonął w czasie pożaru miasta. Odbudowany został przez starostę Andrzeja Górkę w stylu renesansowym. Przetrwał w tej formie XVII-wieku, kiedy to został zniszczony podczas potopu szwedzkiego i wojny północnej.
Przemysł II – władca z dynastii Piastów; książę wielkopolski, krakowski i Pomorza Gdańskiego. W 1295 roku koronowany na króla Polski w katedrze gnieźnieńskiej. Zamordowany w 1296 roku w Rogoźnie, pochowany w katedrze w Poznaniu. Żył w latach 1257 – 1296.
Zamek w Poznaniu odbudowano dopiero w 1783 roku z inicjatywy Kazimierza Raczyńskiego, wielkopolskiego starosty generalnego, który wzniósł budynek barokowego dworu dla archiwum grodzkiego. W XIX-wieku dobudowano do niego kolejny, większy budynek. W budynku mieściły się m. in. urząd rejencji, sąd apelacyjny i archiwum państwowe. Taki stan rzeczy trwał do wybuchu II wojny światowej, podczas której doszczętnie zniszczono oba budynki. Mimo, że niemal od razu po wojnie pojawiła się koncepcja obudowy zamku, nie udało jej się przez wiele lat zrealizować. Dopiero w 1965 roku udało się odbudować budynek Raczyńskiego, w którym umieszczono Muzeum Rzemiosł Artystycznych. Dopiero w latach 2010-2013 zrealizowano odbudowę zamku. Wzniesiono go według projektu Witolda Milewskiego, silnie nawiązującego do dawnej architektury. Historyzujący gmach zamku udostępniono częściowo w 2016 roku, oddając Salę Przemysła i wieżę z tarasem widokowym. Wszystkie prace na zamku ukończono w marcu 2017 roku, kiedy otwarto Muzeum sztuk Użytkowych.
Przyjęta forma architektoniczna odbudowy Zamku Królewskiego w Poznaniu od początku wzbudzała kontrowersje i dyskusję publiczną, przy okazji nadając zamkowi potoczny przydomek “Zamku Gargamela“, szczególnie popularny wśród mieszkańców Poznania. Zamek Gargamela stał się tak rozpoznawalnym hasłem, że nawet w najnowszej kampanii promocyjnej Wielkopolskiej Organizacji Turystycznej, Kajko poznańską rezydencję nazywa uszczypliwie “zamkiem złego czarnoksiężnika z innego komiksu“.
Historia Muzeum Sztuk Użytkowych
Tradycje gromadzenia i eksponowania obiektów z dziedziny rzemiosła artystycznego zapoczątkowało w Poznaniu Muzeum Starożytności Polskich i Słowiańskich w Wielkim Księstwie Poznańskim, powołane w ramach Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, założonego w 1857 roku. Działalność tę kontynuowało Muzeum im. Mielżyńskich (otwarte w 1882 roku), a następnie Muzeum Wielkopolskie, funkcjonujące w okresie międzywojennym i restytuowane w 1945 roku, przemianowane w 1950 roku na Muzeum Narodowe w Poznaniu.
W 1965 roku powstaje Muzeum Rzemiosł Artystycznych – oddział poznańskiego Muzeum Narodowego, będące początkiem dzisiejszego muzeum. Nowopowstałe muzeum ulokowano w odbudowanej na Wzgórzu Przemysława części Zamku Przemysła, w tzw. Budynku Raczyńskiego. W 1991 roku Muzeum Rzemiosł Artystycznych przemianowano na Muzeum Sztuk Użytkowych. W 2017 roku otwarto nową ekspozycję w odbudowanym Zamku Królewskim oraz gruntownie wyremontowanym Budynku Raczyńskiego.
Lokalizacja Zamku Przemysła
Muzeum Sztuk Użytkowych mieszczące się w poznańskim Zamku Królewskim, położone jest niemal w samym sercu stolicy Wielkopolski – na obszarze Starego Miasta w Poznaniu.
Zamek Przemysła jest niezwykle atrakcyjnie położony na mapie miasta; od Starego Rynku dzieli go zaledwie ok. 130 metrów (czyli mniej więcej tyle, ile liczy szerokość głównego placu miasta), od Placu Kolegiackiego ok. 400 metrów, od drugiego z poznańskich zamków – Zamku Cesarskiego, ok. 800 metrów, a od poznańskiej katedry na Ostrowie Tumskim ok. 1200 metrów.
Komunikacja, dojazd do Zamku Przemysła
Poznań, w którego ścisłym sercu znajduje się Muzeum Sztuk Użytkowych, jest jednym z największych polskich miast, doskonale skomunikowanym z resztą kraju. Stolica Wielkopolski jest jednym z największych węzłów kolejowych w kraju, dzięki czemu dotrzecie do niej z większości największych polskich miast. Najwygodniej wysiąść na stacji – Poznań Główny, choć najbliżej muzeum znajduje się stacja Poznań Garbary. Aktualny rozkład jazdy pociągów znajdziecie na stronach Portalu Pasażera PKP a do Poznania dotrzecie zarówno składami PKP Intercity, POLREGIO jak i m. in. regionalnymi Kolejami Wielkopolskimi. Stacja kolejowa Poznań Główny, to zintegrowany węzeł transportowy w którym mieści się również dworzec autobusowy. Swoje połączenia autobusowe do Poznania realizują m. in. PKS Poznań S.A. (połączenia regionalne) czy FlixBus (połączenia dalekobieżne).
Po mieście najwygodniej poruszać się charakterystycznymi zielono-żółtymi autobusami i tramwajami poznańskiej komunikacji miejskiej. Szczegółowy rozkład jazdy i siatka połączeń znajduje się na stronie Zarządu Transportu Miejskiego w Poznaniu. Do Poznania i samego Zamku Królewskiego w Poznaniu możecie dojechać również własnym samochodem. Umożliwia to gęsta sieć dróg krajowych, ekspresowych oraz autostrada, przebiegające przez miasto. Sam dojazd do miasta jest bardzo komfortowy, jednak poruszanie się po samym Poznaniu autem nie należy do przyjemności, dlatego zachęcam do pozostawienia samochodu na parkingu i poruszaniu się dalej komunikacją miejską.
Parking
Dla przybywających do miasta przygotowano położone na obrzeżach parkingi Park&Ride, na których można bezpiecznie zaparkować i ruszyć dalej do centrum komunikacją zbiorową. Dla chcących podjechać samochodem jak najbliżej, sugeruje kierować się ku parkingowi pod Placem Wolności (ok. 220 m od muzeum) oraz parkingu podziemnemu przy ulicy Za Bramką (ok. 500 m od muzeum). Na wszystkich tych parkingach parkowanie jest płatne a dodatkowo w mieście funkcjonuje również Strefa Płatnego Parkowania, przez co raczej nie znajdziecie bezpłatnego parkingu w okolicach muzeum.
Tylko na kierunkowo.pl!
Wyjątkowy e-book “MIKROPODRÓŻE” już dostępny! Ponad 700 podróżniczych inspiracji z Wielkopolski, Pomorza i Dolnego Śląska, blisko 260 kolorowych zdjęć, 5 gotowych planów mikropodróży, setki praktycznych porad i wskazówek tworzących najobszerniejszy poradnik, poświęcony krótkim formom podróżowania, liczący aż 294 strony!Poznajcie wyjątkowe Muzeum Sztuk Użytkowych w Poznaniu
Muzeum Sztuk Użytkowych to jedno z ponad 30 muzeów w Poznaniu, do którego możecie wstąpić i odkryć unikalne historie i ekspozycje. Od 2017 roku mieści się w murach Zamku Królewskiego w Poznaniu, miejsca wyjątkowego i bardzo szczególnego w historii miasta, dlatego nie tylko prezentuje zbiory rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej, ale również przybliża historię miasta i zamku, a także pozwala spojrzeć na nie z góry za sprawą tarasu widokowego na zamkowej wieży.
Zamek Przemysła doczekał się wśród mieszkańców miasta nawet mało chlubnego przydomka – Zamek Gargamela, który zawdzięcza głównie swojej historyzującej architekturze. Najczęściej Zamek Królewski w Poznaniu nazywają Zamkiem Gargamela ci, który nigdy nie byli w jego wnętrzach i nie korzystali z możliwości i atrakcji, które nam oferuje – a moim zdaniem to jedno z ciekawszych miejsc poznańskiego Starego Miasta.
Zwiedzanie i bilety do Muzeum Sztuk Użytkowych
Muzeum Sztuk Użytkowych otwarte jest codziennie za wyjątkiem poniedziałków i wybranych dni w roku. Wejście do muzeum możliwe jest po uprzednim zakupie biletów wstępu. W ofercie dostępne są poza biletami normalnymi także bilety ulgowe, grupowe oraz bilety za symboliczną złotówkę dla dzieci i młodzieży (7-26 lat). Ceny biletów są akceptowalne i nie należą do wysokich a dodatkowo muzeum w każdy wtorek otwiera swoje przestrzenie i wystawy bezpłatnie.
Muzeum zwiedzamy indywidualnie, pokonując kolejne sale ekspozycyjne na 4 kondygnacjach zgodnie z proponowaną ścieżką zwiedzania. Dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności przygotowano dodatkowo trzy odrębne ścieżki zwiedzania, dostosowane do ich potrzeb, a także przygotowano inne udogodnienia, pozwalające odkrywać muzeum dosłownie każdemu. Zwiedzanie muzeum wraz z wejściem na taras widokowy zajmuje średnio ok. 90 – 120 minut, choć oczywiście możecie spędzić w nim również więcej czasu.
Ekspozycja Muzeum Sztuk Użytkowych
Ekspozycja Muzeum Sztuk Użytkowych to prezentacja ok. 2000 muzealiów, wybranych spośród ponad 11 000 eksponatów, które posiada w swoich zbiorach muzeum. Wystawa została zaaranżowana w układzie chronologicznym od średniowiecza do współczesności, prezentując m. in. tkaniny, stroje, wyroby ze szkła, ceramikę, zastawy stołowe, meble, wyroby jubilerskie czy wyroby z metalu. Całość prezentowana jest na 4 kondygnacjach i w 18 przestrzeniach muzealnych, prezentując przedmioty które służyły człowiekowi w rożnych czasach i okolicznościach.
Podziemie
Najmniejsza, ale najbardziej cenna część muzealnej ekspozycji znajduje się w zamkowych piwnicach. W swoistym zamkowym skarbcu, prezentowanych jest około 130 najcenniejszych i najciekawszych artystycznie kosztowności, w tym biżuteria, akcesoria stroju i ozdoby.
Parter
Muzealna wystawa zlokalizowana na parterze Zamku Przemysła poświęcona została najdalszym historycznie czasom przybliżanym na ekspozycji, prezentując zarówno historię samego zamku jak i sztukę użytkową od średniowiecza po renesans.
Sala Przemysła
Na parterze Zamku Królewskiego w Poznaniu znajdziecie Salę Przemysła – najbardziej charakterystyczną, stylizowaną na średniowieczną komnatę, która to jest najlepszą opcją na rozpoczęcie zwiedzania zamkowej ekspozycji. Sala sklepiona jest na dwóch podporach a unikalnego wyglądu nadają jej surowe, ceglane ściany. Ekspozycja w tej sali skupia się na czterech tematach: Przemysł II – Zamek – Orzeł Biały – Dzieje odbudowy, które są najlepszym możliwym wprowadzeniem w historię zamku i dalszą ekspozycję Muzeum Sztuk Użytkowych.
Centralne miejsce Sali Przemysła zajmuje multimedialny hologram prezentujący wizerunek pieczęci majestatowej króla Przemysła II, która to narodziła się właśnie na tymże zamku, podczas inauguracji królewskiego panowania Przemysła II w 1295 roku. Widnieje na niej Orzeł Biały – znak heraldyczny rozpoczynający historię naszego herbu państwowego.
Pozostałe pomieszczenia
Kolejne pomieszczenia na parterze Zamku Królewskiego w Poznaniu to już ekspozycja zbiorów rzemiosła użytkowego z okresu od średniowiecza aż po renesans. Średniowieczne zbiory pochodzące nawet w XII wieku, podzielono tematycznie na dwa wątki: sacrum i profanum. W kolejnej sali zaaranżowano Zbrojownię, nawiązując do sieni staropolskiego dworu w której prezentowano broń, podkreślając rycerskość szlachcica. Prezentowana jest tutaj broń z rożnych zakątków Europy, a także Turcji czy Persji.
Dalszą część ekspozycji poświęcono erze Odrodzenia. Za pomocą zgromadzonych zbiorów i ich aranżacji starano się podkreślić ówczesny rozkwit nauki i znaczenie renesansowej Italii, ale także zaprezentować sztukę użytkową powstałą w tym okresie na północ od Alp, jak i w bardziej odległych krajach i zakątkach globu.
Pierwsze piętro
Pierwsze piętro muzealnej ekspozycji to najbardziej bogata i efektowna część wystawy. To zasługa przybliżania na niej takich okresów jak barok, rokoko, klasycyzm i historyzm, czyli czasów przypadających na okres XVII – XIX wiek. To w tej części ekspozycji poznacie m. in. “Złotą Bramę Rzeczpospolitej” czyli Gdańsk, miasto w którym nie tylko tworzono skarby sztuki użytkowej ale również do którego docierały dzieła rzemiosła z całego świata, jak i takie zjawiska oraz trendy jak np. sarmatyzm, porcelana, gobeliny czy Biedermeier.
W tej części ekspozycji w wasze oko na pewno wpadnie złocony fortepian przerobiony z hamburskiego klawesynu, który zajmuje centralne miejsce w jednej z sal. W sali poświęconej okresowi rokoko i “erze porcelany” warto zwrócić również uwagę na centralnie zawieszono szklany żyrandol wenecki typu rezzonico – jest majestatyczny! Fragment tej części ekspozycji poświęcono również początkom muzealnictwa w Poznaniu oraz kolekcji Leona Wyczółkowskiego.
Drugie piętro
Ostatnie piętro ekspozycji Muzeum Sztuk Użytkowych to podróż przez czasy secesji, okresu międzywojennego, lat po II wojnie światowej i czasy współczesne. Będziecie mogli zobaczyć tutaj m. in. Paradę Strojów na przestrzeni niemal 100 lat, przykłady tzw. “stylu narodowego” stworzonego w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym, przykłady światowego designu z różnych powojennych okresów oraz charakterystyczne wzornictwo polskie z lat 50. XX-wieku, dobrego czasu polskiego designu.
Dodatkowo część ekspozycji na 2 piętrze Zamku Królewskiego w Poznaniu przybliża sztukę Dalekiego Wschodu, obejmującą głównie brązy, ceramikę, tkaniny i elementy uzbrojenia, chętnie kolekcjonowane przez Europejczyków od 2. poł. XIX wieku.
Zamkowa wieża i taras widokowy
Odwiedzając Zamek Przemysła warto nie tylko zobaczyć wyjątkową w skali kraju ekspozycję Muzeum Sztuk Użytkowych, ale również skorzystać z okazji, aby zobaczyć stolicę Wielkopolski z innej, znacznie wyższej perspektywy. Możliwe jest to za sprawą tarasu widokowego, który znajduje się na zamkowej wieży, zbudowanej na miejscu XIII-wiecznej wieży, której relikty można zobaczyć przy szybie windowym na poziomie parteru. Dzisiejsza wieża liczy sobie około 43 metrów, a taras widokowy znajduje się na wysokości 30 metrów ponad terenem.
Dostępność
Wielkim atutem tarasu widokowego na wieży Zamku Królewskiego w Poznaniu jest jego niemal nieograniczona dostępność. Na szczyt wieży można wejść zarówno schodami, jak i skorzystać z windy, która pozwala wjechać na górę również osobom poruszającym się na wózku, jak i rodzicom z wózkiem dziecięcym.
Dodatkowym ułatwieniem i dogodnością jest toaleta na szczycie wieży, która szczególnie ucieszy rodziców z małymi dziećmi. Korzystanie z windy nie jest dodatkowo płatne.
Dolny taras widokowy (wewnętrzny)
Na wieży Zamku Przemysła w rzeczywistości znajdują się dwa tarasy widokowe. Pierwszym z nich (niższym) jest tzw. dolny taras widokowy, który znajduje się wewnątrz zamkowej wieży i do którego może dotrzeć absolutnie każdy, bo na jego poziom dojeżdża winda. Taras ten jest dostępny bez względu na porę roku oraz pogodę i pozwala na podziwianie miasta z kilkunastu okien, zorientowanych na cztery strony świata.
Dodatkowo przy jednym z okien skierowanych w stronę Starego Rynku zamontowano podnośnik, aby każdy, szczególnie osoby poruszające się na wózku inwalidzkim, mogły zobaczyć stolicę Wielkopolski z innej perspektywy. Poznanie miasta i odnalezienie na widzianej panoramie najbardziej ciekawych obiektów ułatwiają plansze, które umieszczono pod niektórymi oknami.
Górny taras widokowy (zewnętrzny)
Drugim tarasem jest taras zewnętrzny (górny), do którego można dotrzeć pokonując kilkadziesiąt schodów, ruszając z tarasu dolnego (ruszając z dołu trzeba pokonać 185 stopni). Górny taras znajduje się na nadwieszonym ganku, wspartym na machikułach, a widoki możemy podziwiać spomiędzy wieńczących wieże blanek.
Zewnętrzny taras to również popularne miejsce na pamiątkowe zdjęcie z Poznania, szczególnie takie gdzie w tle widać poznańskie Stare Miasto i okazały renesansowy ratusz.
Poznań z wysokości 30 metrów
Dawniej Poznań wyglądał tak, jak na historycznej rycinie sprzed 1617 roku, którą możecie zobaczyć na poziomie wewnętrznego tarasu widokowego. To wielkie malowidło zostało opisane dodatkowymi objaśnieniami, przybliżającymi ówcześnie najważniejsze budowle w mieście, niektóre ocalałe do dnia dzisiejszego.
Dzisiejszy Poznań widziany z poziomu ponad 40 metrów ponad nawierzchnię pobliskiego Starego Rynku, prezentuje się już inaczej. Z tej perspektywy bardzo dobrze widać zakres dawnego średniowiecznego miasta. Doskonale widać również inne dzielnice i kwartały miasta, szczególnie te znajdujące się w centrum miasta lub jego pobliżu. Wprawne oko zobaczy jednak znacznie więcej!
Poznaj miejsca, które widzisz!
Zamek Przemysła II znajduje się w samym centrum miasta, przez co dostrzeżecie z jego wieży niemal wszystko, co skrywa w sobie stolica Wielkopolski i nie tylko! Poznajcie kilka miejsc, które dobrze widać z wieży Zamku Królewskiego i możecie przeczytać o nich również na kierunkowo.pl.
Poznańskie Stare Miasto
Zamek Królewski w Poznaniu i jego wieża to najlepszy punkt widokowy na Stare Miasto w Poznaniu. Z tarasu widokowego widzicie je dosłownie jak na dłoni! Chcąc poznać je bliżej, zapraszam do mojego odrębnego wpisu – Poznań za murami, czyli Stare Miasto w Poznaniu
Katedra poznańska i Ostrów Tumski
Z wieży Zamku Przemysła widać również dawne “centrum” Poznania, czyli Ostrów Tumski z monumentalną, gotycką katedrą, która nad nim góruje i pozwala szybko odnaleźć tę dzielnicę na horyzoncie. Jedną z najstarszych dzielnic miasta możecie również poznać z mojego innego wpisu na kierunkowo.pl – Ostrów Tumski w Poznaniu. Poznaj najciekawsze miejsca!
Jezioro Maltańskie
Zamek Gargamela, jak nazywa go część mieszkańców miasta, pozwoli zobaczyć Wam również najatrakcyjniejszy teren rekreacyjny w Poznaniu, czyli Jezioro Maltańskie. W jego obrębie oprócz toru regatowego i pętli biegowo-rowerowej wokół jeziora znajdziecie również poznańskie Nowe ZOO, ścieżkę w koronach drzew oraz jedną z najbardziej klimatycznych atrakcji miasta – kolejkę parkową MALTANKA.
Dziewicza Góra
Zamek Królewski w Poznaniu i taras widokowy na jego wieży, mimo że znajduje się w samym centrum miasta pozwala dostrzec również miejsca i atrakcje, znajdujące się poza jego granicami. Jedną z nich jest Dziewicza Góra z charakterystyczną wieżą na szczycie – dostrzegalnią p.poż. z tarasem widokowym. Miejsce to możecie poznać z innego mojego wpisu – Dziewicza Góra. Więcej niż tylko punkt widokowy!
Jeszcze więcej miejsc z Poznania i okolic
Zamek Przemysła i mieszczące się w jego murach Muzeum Sztuk Użytkowych to jedna z setek atrakcji, które możecie odwiedzić przybywając do Poznania. Na moim blogu opisałem już dla Was wiele z nich, umieszczając je jednocześnie na interaktywnej mapie atrakcji turystycznych w Polsce, którą znajdziecie również na moim blogu. Zapraszam także na specjalna stronę – Poznań. Atrakcje i najciekawsze miejsca – na której zebrałem wszystkie atrakcje stolicy Wielkopolski w jednym miejscu! Zapewniam Was, że wielu z nich nie znacie:)
Wykaz źródeł
- oficjalna strona internetowa Muzeum Narodowego w Poznaniu, link, dostęp z dn. 29.02.2024,
- filmy pt. Muzeum Sztuk Użytkowych – odc. 1, 2, 3, 4 i 5 na kanale Muzeum Narodowego w Poznaniu w serwisie YouTube, link1, link2, link3, link4, link5, dostęp z dn. 01.03.2024,
- wpis Zamek królewski (Góra Przemysła 1) na oficjalnej stronie internetowej Miasta Poznania, link, dostęp z dn. 01.03.2024,
- wpis Muzeum Sztuk Użytkowych – Zamek Przemysła na oficjalnej stronie internetowej Miasta Poznania, link, dostęp z dn. 01.03.2024,
- wpis Zamek Królewski w serwisie poznan.travel, link, dostęp z dn. 01.03.2024,
- wpis Zamek królewski w Poznaniu w serwisie wielkopolska.travel, link, dostęp z dn. 01.03.2024,
- wpis POZNAŃ – Zamek Królewski na Wzgórzu Przemysła na stronie www.szlakpiastowski.pl, link, dostęp z dn. 01.03.2024,
- wpis Poznań – zamek królewski na stronie www.medievalheritage.eu, link, dostęp z dn. 01.03.2024,
- wpis Muzeum Sztuk Użytkowych w Poznaniu w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 01.03.2024,
- wpis Przemysł II w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 02.03.2024,
