Trakt Królewski w Gnieźnie. Króliki, królowie i wiele więcej!

Powiedzieć, że Trakt Królewski w Gnieźnie jest świetną atrakcją, to tak jakby nic nie powiedzieć! Moim zdaniem to fantastyczny pomysł, który udało się doskonale zrealizować i wtopić w miejską tkankę, dawnej stolicy Polski skrywającej dziesiątki wyjątkowych zabytków, urokliwych zakamarków i ustronnych zakątków. Spacerując nim i okrywając kolejne rzeźby królów i króliki w Gnieźnie, poznajemy również samo miasto nie ograniczając się tylko do jego serca – Wzgórza Lecha, które choć z wielu względów jest najcenniejsze i najciekawsze, nie jest jedynym miejscem wartym zobaczenia w królewskim Gnieźnie! Poznajcie zatem z mojego wpisu Trakt Królewski w Gnieźnie, który bardzo ułatwi i uatrakcyjni Wam jego odkrycie!

Gniezno – podstawowe informacje

Standardowo na moim blogu nim poznacie sam Trakt Królewski czy króliki w Gnieźnie, krótkie wprowadzenie w historię i położenie miasta, uzupełnione o praktyczne wskazówki, pomocne dla każdego mikropodróżnika!

Historia Gniezna w pigułce

Przyjmuje się, że początki osadnictwa w terenie dzisiejszego Gniezna sięgają przełomu VI i VII wieku, czemu sprzyjało położenie u zbiegu głównych szlaków handlowych ale też ukształtowanie terenu i obfitość okolicznych wód. Na terenie obecnego miasta w średniowieczu istniały dwie osady: pierwsza na Wzgórzu Panieńskim (lokalizacja obecnego Rynku) i druga osada na Wzgórzu Lecha, która była bardziej znaczącym grodem, otoczonym wałami drewniano-ziemnymi. Wielu badaczy uważa gród na Wzgórzu Lecha za główny ośrodek państwa Polan, przez co Gniezno uznaje się za pierwszą stolice Polski. Zdaniem innych badaczy Gniezno było jedynie jednym z kilku grodów stołecznych, tzw. sedes regni principales (obok Ostrowa Lednickiego, Poznania i Giecza) a tytuł “stolicy” w tamtym okresie był przechodni w zależności od tego, gdzie obecnie znajdował się władca.

Niemniej Gniezno było bez wątpienia jednym z największych i najpotężniejszych założeń grodowych w X wieku na terenie państwa Piastów. Do właściwego grodu, który był siedzibą księcia przylegały trzy podgrodzia, otoczone wałami drewniano-ziemnymi. To właśnie w jednym z nich, prawdopodobnie pod koniec panowania Mieszka I wzniesiono rotundę, w której być może pochowano ok. 977 roku księżną Dobrawę. Ranga świątyni znacząco wzrosła po złożeniu w niej szczątków Świętego Wojciecha. To właśnie do grobu św. Wojciecha w 1000 roku (między 7 a 15 marca) pielgrzymował cesarz Otton III. Odbył się wtedy tzw. Zjazd Gnieźnieński, podczas którego ogłoszono decyzje papieża o podniesieniu świątyni do godności archikatedry i utworzeniu w Gnieźnie archidiecezji i podległych jej biskupstw w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu. Pierwszym arcybiskupem gnieźnieńskim został Radzim Gaudenty, przyrodni brat Świętego Wojciecha. Tym samym Gniezno stało się pierwszą w Polsce metropolią kościelną, podlegającą wyłącznie papieżowi co wraz z posiadaniem relikwii świętych, dawało jej przywilej koronacji władców. Jako pierwszy w archikatedrze na Wzgórzu Lecha w Gnieźnie koronował się w 1025 roku Bolesław Chrobry – pierwszy król Polski a po nim jeszcze 4 innych władców z dynastii Piastów (ostatni z nich – Przemysł II w 1295 roku).

W 1038 roku po spustoszeniu miasta podczas najazdu czeskiego księcia Brzetysława, książę Kazimierz Odnowiciel przeniósł się i swoją świtę do Krakowa, kończąc w ten sposób najdonioślejszy rozdział w historii miasta. W kolejnych stuleciach Gniezno choć nie było już znaczącym ośrodkiem władzy, nadal było centralnym ośrodkiem kultu religijnego w Polsce. Za czasów Odonica (1239-1243 r.) Gniezno otrzymało prawa miejskie a po soborze w Konstancji (1417) Gniezno stało się miejscem urzędowania prymasów Polski. W XVI wieku Gniezno ponownie przeżywało złoty okres, będąc ważnym ośrodkiem handlu i rzemiosła (ponad 300 warsztatów rzemieślniczych). W 1793 roku, w wyniku II rozbioru Polski Gniezno znalazło się pod pruskim zaborem. Ogromny pożar w 1819 roku strawił dużą część miasta, które odbudowując się ze zgliszcz zmieniło swój układ przestrzenny: wytyczono dzisiejszy rynek, ulice wzdłuż dawnych murów miejskich oraz dzisiejszą główną oś miasta ulicę Tumską i Bolesława Chrobrego. W 1918-1919 roku Gniezno było jednym z głównych ośrodków powstania wielkopolskiego, po którym w 1919 roku przyłączono je do Polski. II wojna światowa w mieście wiązała się głównie z wysiedleniami ludności, większość zabytków i skarbów udało się ocalić choć wkraczające do miasta wojska radzieckie ostrzelały katedrę, powodując pożar archikatedry. W 1966 roku w Gnieźnie odbyły się centralne Uroczystości Tysiąclecia Chrztu Polski a w 1979 roku miasto po raz pierwszy odwiedził papież Jan Paweł II (druga wizyta w 1997 roku). Obecnie miasto powiatowe i siedziba Prymasa Polski.

Lokalizacja

Samo Gniezno położone jest na Pojezierzu Wielkopolskim we wschodniej części województwa wielkopolskiego, około 45 kilometrów na wschód od Poznania i około 70 kilometrów na południe od Bydgoszczy, położonej już na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, od którego Gniezno dzieli ok. 10 kilometrów.

Gniezno jest jednym z największych miasta regionu, obecnie będąc siedzibą powiatu. Położone jest na terenie, będącym głównym obszarem rodzącego się państwa Piastów, przez co w pobliżu znajdziecie takie historyczne miejsca jak Ostrów Lednicki, Poznań, Kruszwica, Giecz czy Grzybowo, przez które prowadzi najstarsza trasa turystyczna w Polsce – Szlak Piastowski.

Komunikacja, dojazd i parking

Poznajcie Trakt Królewski w Gnieźnie!

Trakt Królewski w Gnieźnie to świetnie wymyślona i przygotowana trasa spacerowa po mieście, pozwalająca odkryć nam mniej znane a równie ciekawe zakątki Gniezna, takie jak np. kościoły św. Jana Chrzciciela, Wniebowzięcia NMP i św. Wawrzyńca, dawne pruskie koszary, Park Miejski czy secesyjne kamienice w centrum miasta.

Trasa w bardzo atrakcyjny sposób przybliża najważniejsze legendy związane z miastem, sylwetki polskich królów koronowanych w miejscowej katedrze, zabytkowe budowle Gniezna oraz miejsca, które w szczególny sposób zapisały się w jego historii. Sam przemierzyłem ją jesienią 2023 roku i muszę przyznać, że to była czysta przyjemność i życzyłbym sobie więcej takich atrakcji!

Historia powstania traktu

Pomysł stworzenia traktu wytyczonego pośród najciekawszych zabytków i miejsc dawnej stolicy Polski narodził się na początku 2015 roku. Jednym z inicjatorów jego utworzenia był Tomasz Budacz, ówczesny Prezydent Miasta Gniezna, a autorem projektu traktu był Piotr Wiśniewski, Pełnomocnik Prezydenta Miasta Gniezna ds. Kultury. W 2017 roku wybrano w konkursie projekty rzeźb królów, królików i legendarnych postaci a pierwsze z nich stanęły w mieście pod koniec marca 2018 roku. W gnieźnieńskiej przestrzeni miejskiej do listopada 2018 roku zlokalizowano resztę elementów traktu, m. in. pozostałe posągi królów i postaci z legend, rzeźby królików, tablice informacyjne i infokioski. Trakt Królewski w Gnieźnie ukończono w przestrzeni miejskiej, uzupełniono materiałami cyfrowymi i drukowanymi, co w całości utworzyło jedną z najlepszych atrakcji miasta!

Trasa Traktu Królewskiego w Gnieźnie

Wyruszając na trakt Królewski w Gnieźnie warto zabrać mapę szlaku (przewodnik dostępny online oraz w punktach Informacji Turystycznej) lub skorzystać z pomocnej aplikacji mobilnej „Królika Goń” (dostępna na Android i iOS), która nie tylko ułatwi Wam poruszanie się po szlaku ale da również wiele radości i odkryje mnóstwo ciekawostek.

Elementy Traktu Królewskiego w Gnieźnie

Na Trakcie Królewskim rozlokowano niemal 40 rożnych elementów wchodzących w skład tego miejskiego szlaku turystycznego, które przyjmują rożną formę i umożliwiają na różny sposób odkrywać historie, atrakcje i zabytki Gniezna.

Część z nich ma charakter czysto informacyjny (tablice, infokioski), inne pozwalają nam poznać i wyobrazić sobie historyczne i legendarne postacie a jeszcze inne – głównie gnieźnieńskie króliki, wprowadzają nieco weselszy i luźniejszy walor edukacyjny, przybliżając mniej znane wątki historyczne związane z miastem.

Króliki, królowie i inni bohaterowie trasy

W pierwszej kolejności poznajcie te z nich, które stały się niemalże symbolami i ikonami Traktu Królewskiego w Gnieźnie. Mam na myśli oczywiście rzeźby królów, królików i postaci z lokalnych legend, które najbardziej urzekają i przyciągają do tego, by pokonać cały szlak i zobaczyć każdą z nich.

Za ich ostateczny kształt odpowiadają artyści: Rafał Nowak (królowie), Maciej Jagodziński-Jagenmeer (króliki) oraz Jarosław Bogucki (legendy) a ich odlew w brązie wykonała firma z moich rodzinnych stron, bo z wielkopolskiego Pleszewa.

Króliki w Gnieźnie

Choć króliki nie są najbardziej znamienitymi postaciami Traktu Królewskiego w Gnieźnie, to przez lata zyskały największą sympatię odwiedzających miasto. Ich głównym zadaniem było pełnienie roli przewodników po trakcie i zachęcanie do odkrywania miejskich ciekawostek również przez najmłodszych.

Każdy z gnieźnieńskich królików przybliża sobą mniej lub bardziej znane wątki z historii miasta – wiele z nich będzie dla Was zaskoczeniem! Wśród nich m. in. „Królik” Hokeista nawiązujący do hokejowych tradycji gnieźnieńskich klubów, „Królik” Bogaty kupiec przypominający o gnieźnieńskich jarmarkach z czasów średniowiecza czy „Królik” Wój piastowski, nawiązujący do armii Mieszka I i Bolesława Chrobrego.

Oprócz nich na Trakcie Królewskim w Gnieźnie spotkacie również królika: żużlowca, strażaka, powstańca wielkopolskiego, szofera, murarza a nawet „Królika” Napoleona czy… degustatora, upamiętniającego postać Bolesława M. Kasprowicza i jego Fabrykę Wódek i Likierów. Ogółem do odszukania jest kilkanaście niewielkich posążków królików, rozstawionych po całym centrum miasta! Dodatkowo co jakiś czas pojawiają się kolejne króliki w Gnieźnie, więc bądźcie czujni:)

Królowie

Gnieźnieński Trakt Królewski nie mógłby istnieć bez królów, którzy w szczególny sposób zapisali się w historii miasta. Postanowiono na szlaku przybliżyć sylwetki pięciu królów, koronowanych w miejscowej katedrze, dlatego też będziecie mogli spotkać na nim Bolesława Chrobrego, Mieszka II, Bolesława Śmiałego, Wacława II Czeskiego i Przemysła II, który jako ostatni koronował się w Gnieźnie mimo, że najbardziej związany był z Poznaniem, gdzie kilka lat temu odbudowano jego Zamek Królewski (poznać go możecie z innego mojego wpisu: Muzeum Sztuk Użytkowych w Zamku Królewskim w Poznaniu!).

Same rzeźby są niezwykłe, dalekie swoim klimatem i wyrazem od nieco ugrzecznionego i poprawnego królewskiego wizerunku z pocztu Królów i Książąt autorstwa Jana Matejki, który wszyscy kojarzymy ze szkolnych podręczników. Rzeźby swoją formą starają się oddać charakter każdego z królów, przez co Bolesław Śmiały ukazany jest w dynamicznej pozie, Mieszko II w pełni majestatu a Chrobry… od razu widać, by lepiej mu w drogę nie wchodzić:)

Makiety

Kolejnymi elementami miejskiego szlaku w Gnieźnie są również wykonane z brązu makiety, ukazujące Gniezno lub jego fragmenty w przeszłości oraz obecnie. Dzięki nim zyskujemy wyobrażenie tego jak wyglądało dawnej Wzgórze Lecha, miasto lokacyjne czy miejscowa katedra.

Wędrując traktem Królewskim w Gnieźnie powinniście dotrzeć do czterech makiet, ulokowanych w nieprzypadkowych miejscach. Znajdują się one w osi głównej miasta (ulice łaskiego – Tumska – Chrobrego), w pobliżu miejsc, których właśnie dotyczą przez co pozwalają lepiej zrozumieć zmiany zachodzące w mieście na przestrzeni wieków i porównać ze stanem dzisiejszym.

Legendy

Ostatnimi rzeźbami traktu są dwa wyobrażenia legendarnych postaci związanych z Gnieznem. Pierwsza z nich to Piast Oracz, stojący w parku im. gen. W. Andersa a druga to Lech, legendarny założyciel miasta którego rzeźba jest chyba najbardziej zachwycająca i wyjątkowo wkomponowana w krajobraz Jeziora Jelonek z widokiem na katedrę.

Elementy informacyjne

Podążanie jednak za samymi rzeźbami królów i królików w Gnieźnie, nie byłoby jednak tak ciekawe i wartościowe gdyby nie doskonale przygotowana informacja turystyczna traktu. Na trasie znajdziecie zarówno multimedialne infokioski, tablice informacyjne jak i charakterystyczne elementy informacyjne w kształcie ostrosłupów (piramid).

Przybliżają one najczęściej swoje bezpośrednie otoczenie, odkrywając przed nami historię, ciekawostki i zabytki danego fragmentu miasta. Musze uczciwie przyznać, że ich treść jest wciągająca, świetnie przygotowana i uzupełniona dawnymi rycinami, mapami czy archiwalnymi zdjęciami.

Choć dużo popularniejsze obecnie jest zrobienie sobie selfie z jednym z królów czy gnieźnieńskim królikiem, gorąco zachęcam Was do przeczytania treści, które widnieją na tych elementach. Doskonały przykład świetnie zrealizowanej informacji turystycznej!

Inne atrakcje przy Trakcie Królewskim

Trasa Traktu Królewskiego w Gnieźnie została wytyczona w taki sposób, aby przebiegać przy najważniejszych miejscach i atrakcjach miasta. Samo spacerowanie po nim jest świetną rozrywką i ciekawą lekcją historii w terenie ale będąc w historycznej stolicy Polski, warto wstąpić do miejsc które znajdują się przy nim i z pewnością są chluba miasta!

Szczególnie polecam Wam zwiedzić gnieźnieńska archikatedrę i całe Wzgórze Lecha a także miejscowe muzeum, które absolutnie nudą nie wieje! Przeczytajcie o nich w moich wpisach:

• Wzgórze Lecha w Gnieźnie: katedra, skarbiec i 1000 lat historii!
• Muzeum Początków Państwa Polskiego. Skarbiec historii

Więcej ciekawych miejsc i atrakcji w Gnieźnie oraz jego okolicy znajdziecie w tagu #gniezno i okolice oraz wpisie Gniezno. Atrakcje i ciekawe miejsca pierwszej stolicy Polski.