Jeżeli myślicie, że Gniezno może pochwalić się tylko majestatyczną, gotycką katedrą to jesteście w błędzie! Dużym błędzie. Pierwsza stolica Polski jest naszpikowana ciekawymi miejscami i świetnie przygotowana do tego, aby wszystkie Wam je pokazać i przybliżyć. Poznajcie zatem najciekawsze atrakcje w Gnieźnie, również dla dzieci, które stworzyły całkiem długą listę – idealną na jednodniową czy weekendową mikropodróż do pierwszej stolicy Polski! W tym wpisie znajdziecie wszystko, z czego może być dumne Gniezno: atrakcje i ciekawe miejsca ale również krótką historię miasta i dziesiątki zdjęć, potwierdzających, że jest tutaj co robić i zwiedzać! Zapraszam do przeczytania:)
Gniezno – podstawowe informacje
Standardowo na moim blogu nim poznacie najciekawsze miejsca i atrakcje w Gnieźnie, przygotowałem dla Was krótkie wprowadzenie w historię i położenie miasta, uzupełnione o praktyczne wskazówki, pomocne dla każdego mikropodróżnika!
Historia Gniezna w pigułce
Przyjmuje się, że początki osadnictwa w terenie dzisiejszego Gniezna sięgają przełomu VI i VII wieku, czemu sprzyjało położenie u zbiegu głównych szlaków handlowych ale też ukształtowanie terenu i obfitość okolicznych wód. Na terenie obecnego miasta w średniowieczu istniały dwie osady: pierwsza na Wzgórzu Panieńskim (lokalizacja obecnego Rynku) i druga osada na Wzgórzu Lecha, która była bardziej znaczącym grodem, otoczonym wałami drewniano-ziemnymi. Wielu badaczy uważa gród na Wzgórzu Lecha za główny ośrodek państwa Polan, przez co Gniezno uznaje się za pierwszą stolice Polski. Zdaniem innych badaczy Gniezno było jedynie jednym z kilku grodów stołecznych, tzw. sedes regni principales (obok Ostrowa Lednickiego, Poznania i Giecza) a tytuł “stolicy” w tamtym okresie był przechodni w zależności od tego, gdzie obecnie znajdował się władca.
Niemniej Gniezno było bez wątpienia jednym z największych i najpotężniejszych założeń grodowych w X wieku na terenie państwa Piastów. Do właściwego grodu, który był siedzibą księcia przylegały trzy podgrodzia, otoczone wałami drewniano-ziemnymi. To właśnie w jednym z nich, prawdopodobnie pod koniec panowania Mieszka I wzniesiono rotundę, w której być może pochowano ok. 977 roku księżną Dobrawę. Ranga świątyni znacząco wzrosła po złożeniu w niej szczątków Świętego Wojciecha. To właśnie do grobu św. Wojciecha w 1000 roku (między 7 a 15 marca) pielgrzymował cesarz Otton III. Odbył się wtedy tzw. Zjazd Gnieźnieński, podczas którego ogłoszono decyzje papieża o podniesieniu świątyni do godności archikatedry i utworzeniu w Gnieźnie archidiecezji i podległych jej biskupstw w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu. Pierwszym arcybiskupem gnieźnieńskim został Radzim Gaudenty, przyrodni brat Świętego Wojciecha. Tym samym Gniezno stało się pierwszą w Polsce metropolią kościelną, podlegającą wyłącznie papieżowi co wraz z posiadaniem relikwii świętych, dawało jej przywilej koronacji władców. Jako pierwszy w archikatedrze na Wzgórzu Lecha w Gnieźnie koronował się w 1025 roku Bolesław Chrobry – pierwszy król Polski a po nim jeszcze 4 innych władców z dynastii Piastów (ostatni z nich – Przemysł II w 1295 roku).
W 1038 roku po spustoszeniu miasta podczas najazdu czeskiego księcia Brzetysława, książę Kazimierz Odnowiciel przeniósł się i swoją świtę do Krakowa, kończąc w ten sposób najdonioślejszy rozdział w historii miasta. W kolejnych stuleciach Gniezno choć nie było już znaczącym ośrodkiem władzy, nadal było centralnym ośrodkiem kultu religijnego w Polsce. Za czasów Odonica (1239-1243 r.) Gniezno otrzymało prawa miejskie a po soborze w Konstancji (1417) Gniezno stało się miejscem urzędowania prymasów Polski. W XVI wieku Gniezno ponownie przeżywało złoty okres, będąc ważnym ośrodkiem handlu i rzemiosła (ponad 300 warsztatów rzemieślniczych). W 1793 roku, w wyniku II rozbioru Polski Gniezno znalazło się pod pruskim zaborem. Ogromny pożar w 1819 roku strawił dużą część miasta, które odbudowując się ze zgliszcz zmieniło swój układ przestrzenny: wytyczono dzisiejszy rynek, ulice wzdłuż dawnych murów miejskich oraz dzisiejszą główną oś miasta ulicę Tumską i Bolesława Chrobrego. W 1918-1919 roku Gniezno było jednym z głównych ośrodków powstania wielkopolskiego, po którym w 1919 roku przyłączono je do Polski. II wojna światowa w mieście wiązała się głównie z wysiedleniami ludności, większość zabytków i skarbów udało się ocalić choć wkraczające do miasta wojska radzieckie ostrzelały katedrę, powodując pożar archikatedry. W 1966 roku w Gnieźnie odbyły się centralne Uroczystości Tysiąclecia Chrztu Polski a w 1979 roku miasto po raz pierwszy odwiedził papież Jan Paweł II (druga wizyta w 1997 roku). Obecnie miasto powiatowe i siedziba Prymasa Polski.
Lokalizacja
Samo Gniezno położone jest na Pojezierzu Wielkopolskim we wschodniej części województwa wielkopolskiego, około 45 kilometrów na wschód od Poznania i około 70 kilometrów na południe od Bydgoszczy, położonej już na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, od którego Gniezno dzieli ok. 10 kilometrów.
Gniezno jest jednym z największych miasta regionu, obecnie będąc siedzibą powiatu. Położone jest na terenie, będącym głównym obszarem rodzącego się państwa Piastów, przez co w pobliżu znajdziecie takie historyczne miejsca jak Ostrów Lednicki, Poznań, Kruszwica, Giecz czy Grzybowo, przez które prowadzi najstarsza trasa turystyczna w Polsce – Szlak Piastowski.
Komunikacja, dojazd i parking
Gniezno jest doskonale zlokalizowane jeżeli chodzi o szlaki transportowe. Miasto położone jest na skrzyżowaniu szlaków kolejowych (linia 281 odcinek Września – Nakło n. Notecią oraz linia 353 odcinek Poznań – Inowrocław). Dzięki temu możemy dotrzeć do pierwszej stolicy Polski z najodleglejszych zakątków kraju, m. in. z Gdyni, Krakowa, Przemyśla, Jeleniej Góry jak również bliżej położonych miast np. Poznania, Bydgoszczy czy Torunia. Kolejowe połączenia pasażerskie do Gniezna oferują m. in. pociągi Kolei Wielkopolskich, PKP Intercity czy POLREGIO. Szczegółowy rozkład jazdy znajdziecie w Portalu Pasażera PKP PLK. Z dworca kolejowego do centrum miasta w tym, w okolice muzeum możecie dotrzeć komunikacją miejską, obsługiwana przez MPK Gniezno, które w swoim rozkładzie posiada kilkanaście linii autobusowych.
Mimo, że Gniezno jest również znaczącym węzłem drogowym, który tworzą m. in. droga ekspresowa S5 (odcinek Poznań – Bydgoszcz), droga krajowa nr 15 oraz drogi wojewódzkie: 190, 194, 197 oraz 260, miasto nie może pochwalić się rozbudowaną komunikacja autobusową (regionalną i międzymiastową). Swoje połączenia do Gniezna oferuje jedynie FlixBus oraz mniejsi, prywatni przewoźnicy. Dogodny węzeł drogowy pozwoli za to w komfortowy sposób dotrzeć Wam do miasta własnym samochodem.
Parking
Centrum turystycznym miasta jest jego ścisłe centrum, wokół którego znajdziecie kilka parkingów, na których będziecie mogli bezpiecznie zaparkować i pozostawić swoje samochody. Najlepszym rozwiązaniem jest bezpłatny parking miejski (wjazd od ul. Łaskiego, po sąsiedzku z Placem Św. Wojciecha). Poza tym do dyspozycji mamy parkingi płatne: Parking Katedralny (wjazd od ul. Słomianka, opłata “co łaska”), duży parking przy skrzyżowaniu ulicy Łaskiego i Trasy Zjazdu Gnieźnieńskiego oraz miejsca postojowe w centrum miasta, będące częścią Strefy Płatnego Parkowania. Można zaparkować również nieco dalej, np. na bezpłatnym parkingu przy ulicy Kostrzewskiego, naprzeciwko Muzeum Początków Państwa Polskiego.
Tylko na kierunkowo.pl!
Wyjątkowy e-book “MIKROPODRÓŻE” już dostępny! Ponad 700 podróżniczych inspiracji z Wielkopolski, Pomorza i Dolnego Śląska, blisko 260 kolorowych zdjęć, 5 gotowych planów mikropodróży, setki praktycznych porad i wskazówek tworzących najobszerniejszy poradnik, poświęcony krótkim formom podróżowania, liczący aż 294 strony!Poznajcie Gniezno i jego atrakcje!
Pierwsza stolica Polski jest jednym z najciekawszych miast Wielkopolski, które pośród dziesiątek zabytków skrywa wiele terenów zielonych, mnóstwo mało znanych zakątków i świetnie przygotowane zaplecze turystyczne, dzięki któremu zwiedzanie Gniezna jest czystą przyjemnością.
Przejdźmy zatem do sedna wpisu i poznajcie to wszystko, co najlepszego ma do zaoferowania turystom Gniezno: atrakcje, historyczne miejsca, wyjątkowe muzea oraz pełne zieleni tereny do rekreacji i odpoczynku.
Zwiedzanie miasta i zaplecze turystyczne
Gniezno jest zdaniem wielu atrakcją samą w sobie, jednak jej wartość turystyczna zbudowana jest się z dziesiątek unikatowych miejsc i atrakcji, które zostały świetnie wyeksponowane z miejskiej przestrzeni i doskonale uzupełnione bardzo dobrze przygotowaną informacją turystyczną, która pozwala nam poznać historyczną stolice Polski dosłownie od podszewki.
Wśród nich znajdziecie oczywiście dziesiątki tablic i pulpitów informacyjnych, kilka infokiosków oraz makiet, rozlokowanych po najistotniejszych zakątkach miasta. Wiele z nich tworzy miejski szlak turystyczny – Trakt Królewski, o którym przeczytacie w dalszej części wpisu. Oprócz tego możecie liczyć na niepowtarzalną ofertę gnieźnieńskich muzeów oraz otwarte drzwi do wielu zabytków na mapie miasta.
Całość uzupełniają pojemne parkingi, zlokalizowane niedaleko centrum miasta a także baza hotelowa i gastronomiczna, pozwalająca przyjechać do Gniezna na dłużej niż jeden dzień!
Największe atrakcje w Gnieźnie – moje TOP3
Zastanawiacie się od czego zacząć zwiedzać Gniezno – oto atrakcje, które powinniście odwiedzić w pierwszej kolejności! Wśród nich znajdziecie trzy, moim zdaniem najbardziej ważne, ciekawe i interesujące miejsca w mieście.
Poznajcie zatem, które atrakcje w Gnieźnie są dla mnie miejscami z gnieźnieńskiego TOP3, wartymi zobaczenia na samym początku!
Katedra – miejsce pierwszych koronacji!
Pierwsze miejsce nie mogło być inne… Gnieźnieńska archikatedra od stuleci jest dominującą budowlą w mieście, nie tylko pod względem znaczenia ale również architektury. Bazylika prymasowska jest najwyższą i najbardziej charakterystyczną budowlą miasta, w której znajdują się relikwie św. Wojciecha wokół których od wieków krążyła historia Gniezna.
Katedra w Gnieźnie to jedna z najważniejszych budowli w historii Polski. Koronowano w niej pierwszych polskich królów, od 1417 roku jest świątynią prymasowską a obecnie jest uznawana również za perłę gotyckiej architektury i skarbiec dóbr dziedzictwa narodowego. Mało kto pamięta, że kościół jest poświęcony Najświętszej Marii Pannie i nosi wezwanie Wniebowzięcia NMP. Więcej o niej przeczytacie w moim osobnym opisie tego miejsca: Archikatedra w Gnieźnie. Bazylika prymasowska
Taras widokowy i podziemia katedry
W katedrze poza jej wnętrzem – główna nawą, prezbiterium i bocznymi kaplicami koniecznie musicie odwiedzić również taras widokowy, zlokalizowany na południowej wieży katedry a także zejść do jej podziemi, gdzie dzięki pracy archeologów udało się odsłonić historyczne relikty wcześniejszych budowli stojących w tym miejscu a nawet posadzkę, po której być może chodzili pierwsi władcy Polski!
Na katedralną wieżę prowadzą 240 schody (nie ma windy) a po ich pokonaniu możecie delektować się panoramą całego miasta. W podziemiach za to poznacie ze szczegółami jej historię, która w tym miejscu pełnym śladów minionych epok, nabiera nowego wyrazu i mocy. Więcej o tych zakątkach katedry opowiadam w nnym moim wpisie: Wzgórze Lecha w Gnieźnie: katedra, skarbiec i 1000 lat historii!
Trakt Królewski
Kolejną z topowych atrakcji miasta jest jeden z najlepszych turystycznych szlaków miejskich, który wytyczono w centrum Gniezna i dumnie nazwano Traktem Królewskim. Nazwa nie jest przypadkowa, bo głównymi jego bohaterami są piastowscy władcy, którzy właśnie w Gnieźnie koronowani byli na królów Polski.
Na tej wyjątkowej i świetnie przygotowanej trasie turystycznej znajdziecie 5 rzeźb polskich królów, 4 makiety, 2 rzeźby legendarnych postaci i kilkanaście… KRÓLików – pogodnych przewodników po mieście, przedstawionych w różnych rolach i wcieleniach, związanych oczywiście z historią miasta. To właśnie te malutkie królicze rzeźby stały się symbolem Traktu Królewskiego, zachęcając do odnalezienia ich wszystkich i przy okazji poznania samego miasta.
Więcej o Trakcie Królewskim w Gnieźnie, przeczytacie w innym moim wpisie – Trakt Królewski w Gnieźnie. Króliki, królowie i wiele więcej!, gdzie będziecie mogli poznać kilku innych, króliczych przewodników.
Muzeum Początków Państwa Polskiego
Ostatnią atrakcją w Gnieźnie, którą gorąco polecam Wam zobaczyć w pierwszej kolejności jest Muzeum Początków Państwa Polskiego. To wyjątkowa wystawa muzealna, przybliżająca na różny sposób historię i zabytki archeologiczne epoki średniowiecza, a dokładniej czasów, kiedy rodziło się państwo polskie. Istny skarbiec polskiej historii, przybliżający podobne czasy i wydarzenia historyczne jak analogiczna i znajdująca się kilkadziesiąt kilometrów na zachód Brama Poznania.
Wiele z nich to bezcenne archeologiczne skarby odnalezione w samym Gnieźnie a także jego okolicach – wszak to właśnie ten region był jedną z najważniejszych aren wydarzeń z początków panowania Piastów. Za tych zbiorów stworzono ekspozycję złożoną z kilku wystaw stałych, którą uzupełniono dwiema wystawami czasowymi. Wszystkie one swoją tematyką dotykają okresu średniowiecza, ukazując ówczesną historię a także realia codziennego życia w tamtych czasach.
O Muzeum Początków państwa Polskiego również przeczytacie na moim blogu! Opisałem je dla Was dużo bardziej szczegółowo we wpisie – Muzeum Początków Państwa Polskiego. Skarbiec historii
Pozostałe atrakcje i ciekawe miejsca w Gnieźnie
Trzy najbardziej wyjątkowe miejsca i atrakcje w Gnieźnie poznaliście powyżej. Czas resztę miejsc, które są wizytówką pierwszej stolicy Polski!
Wzgórze Lecha
Od stuleci Wzgórze Lecha jest bijącym sercem miasta, które obecnie jest także największym skupiskiem zabytkowych budowli, historycznych obiektów i najcenniejszych skarbów miasta. Bardzo szczegółowo opisałem je dla Was we wpisie – Wzgórze Lecha w Gnieźnie: katedra, skarbiec i 1000 lat historii!, a mimo to o dwóch jego zakątkach muszę wspomnieć Wam również w tym wpisie.
Muzeum Archidiecezjalne
Katedra gnieźnieńska przez ponad 1000 lat jest miejscem, gdzie tworzyła się historia miasta. Świadkami i śladami historycznych osobistości i wydarzeń są zbiory dawnego skarbca katedralnego, które dzisiaj prezentuje Muzeum Archidiecezjalne.
Mimo, że to ekspozycja stworzona na tradycyjnych zasadach, gdzie zazwyczaj w gablotach prezentowane się muzealne zbiory, jest ona unikalną opowieścią o gnieźnieńskiej archidiecezji, którą przybliżają bezcenne skarby, gromadzone tutaj przez setki lat! Archidiecezjalny skarbiec możecie poznać lepiej z osobnego opisu tego miejsca – Muzeum Archidiecezjalne w Gnieźnie
Rezydencja prymasa Polski
Od XV wieku to właśnie Gniezno jest siedzibą prymasa Polski, przez stulecia najważniejszego duchownego w Polsce. Po średniowiecznych rezydencjach nie ma już dzisiaj śladu ale niemalże po sąsiedzku z katedrą, stoi wzniesiona w latach 1830-1836 według projektu niemieckiego architekta Karla F. Schinkla, aktualna klasycystyczna rezydencja biskupia.
Choć należy do najmłodszych budowli Wzgórza Lecha, była już miejscem i świadkiem wielu historycznych wydarzeń. To właśnie w niej, podczas swoich pielgrzymek do kraju w 1979 i 1997 roku zatrzymywał się na odpoczynek papież Jan Paweł II.
Rynek w Gnieźnie
Dawniej na miejscu dzisiejszego rynku zlokalizowany był drugi gnieźnieński gród, otoczony murami. Po wielkim pożarze w 1819 roku, miasto odbudowano nadając mu inny układ przestrzenny, m. in. tworząc główną oś miasta (ul. Tumska i B. Chrobrego) oraz wyznaczając jego centralny plac – obecny rynek.
Otaczają go domy i kamienice z różnych okresów, wybudowane w różnych stylach architektonicznych tworząc niejednorodny charakter tego miejsca. Na centralnym miejscu zlokalizowano fontannę, którą częściowo otoczono herby miast należących do Związku Miast Polskich, tworzących półkole. Przy wejściu na rynek od ulicy Tumskiej znajdziecie też wykonany z bruku herb miasta, przez wielu mylony z polskim godłem:)
Rynek to też miejsce, w którym znajdziecie liczne kawiarnie i restauracje, zapraszające do siebie wydobywającymi się z nich zapachami. Warto skorzystać z okazji i wstąpić na chwile odpoczynku do jednej z nich lub ruszyć na poszukiwanie kolejnych pysznych adresów przy pobliskich uliczkach, w tym na głównym deptaku.
Deptak
Równie dobrze możecie to zrobić także na gnieźnieńskim deptaku, czyli ulicach odchodzących od rynku w kierunku wschodnim i zachodnim, będących główną osią centrum miasta. Wzdłuż nich znajdziecie kolejne dziesiątki okazałych kamienic i budynków, powstałych głównie na początku XX wieku, będący przykładem typowej zabudowy mieszczańskiej tych czasów.
Ulica Tumska i Bolesława Chrobrego to również arteria, przy którym znajdziecie ważne budynki i instytucje miasta, m. in. klasycystyczny Ratusz projektu Schildnera, wzniesiony w 1830 roku, w którym znajduje się dziś Urząd Stanu Cywilnego i Powiatowe Centrum Informacji Turystycznej oraz okazały gmach Poczty Polskiej czy kościół garnizonowy pw. NMP Królowej Polski.
Dolina Pojednania
Na północ od ścisłego centrum miasta, w niewielkiej dolinie pomiędzy Wzgórzem Panieńskim (rynek) a Wzgórzem Świętojańskim, czyli Górą Krzyżacką zlokalizowano niewielki park miejski, będący jedną z oaz zieleni i spokoju w centrum Gniezna.
W 2000 roku, podczas obchodów Tysiąclecia Zjazdu Gnieźnieńskiego przedstawiciele pięciu europejskich państw posadzili tu pamiątkowe dęby będące symbolem jednoczącej się Europy.
Dolina Pojednania poza symbolicznym znaczeniem jest również miejscem odpoczynku i rekreacji. Znajdziecie tutaj m. in. fontannę, ławki, gry uliczne, plac zabaw dla dzieci a a także zewnętrzną siłownię. Dzięki temu jest to ono bardzo sympatycznym miejscem na rodzinny piknik czy chwilę wytchnienia od intensywnego poznawania i przemierzania miasta, odkrywającego przed nami najciekawsze atrakcje w Gnieźnie.
Park Piastowski i Jezioro Jelonek
Dolina Pojednania to jednak niewielki park, dlatego szukających dużo więcej zieleni i przestrzeni wśród przyrody zachęcam do odwiedzenia Parku Piastowskiego, roztaczającego się wokół Jeziora Jelonek.
Powstał w latach 1959-63 na terenach otaczających Jezioro Jelonek. Początkowo w jego zachodniej części znajdował się amfiteatr, miasteczko drogowe i kolejka wąskotorowa, które zlikwidowano w latach 70. XX wieku, aby zrobić miejsca dla budowy Pomnik Tysiąclecia Państwa Polskiego – kompleksu budynków w którym obecnie znajdziecie m. in. opisane już wcześniej Muzeum Początków Państwa Polskiego.
Obecnie to największy obszar zieleni miejskiej, gdzie znajdziecie kolejne, nieco mniejsze ale równie cieszące atrakcje w Gnieźnie. Nie brakuje tutaj ławek i leżaków do złapania chwili relaksu, atrakcji dla najmłodszych (ścianki wspinaczkowe, zjeżdżalnie, place zabaw, gry uliczne itp.) a także utwardzoną ścieżkę rowerową i spacerową dookoła Jeziora Jelonek. Całość uzupełniona licznymi tablicami, przybliżającymi historię tej części miasta a także małymi punktami gastronomicznymi z lodami, kawą czy street-foodem.
Muzeum Zabytków Kultury Technicznej
Atrakcje w Gnieźnie nie znajdują się wyłącznie w centrum miasta! Ciekawa propozycja czeka na Was w południowej części Gniezna, na terenie dawnych pruskich koszar przy ulicy Wrzesińskiej. Same zabytkowe budynki koszar dla niektórych będą już nie lada gratką ale miejscem które polecam Wam odwiedzić to niewielkie ale pełne interesujących zbiorów i pojazdów Muzeum Zabytków Kultury Technicznej.
Będziecie mogli w nim zobaczyć kilkadziesiąt wspaniale odnowionych motocykli, wiele zbiorów związanych z motoryzacją a także setki przedmiotów z minionych epok, zarówno rzeczy codziennego użytku jak i bardziej specjalistycznych przedmiotów i urządzeń np. z pracowni fotograficznej, jednostek wojskowych czy zakładów rzemieślniczych. Bardzo wciągająca podróż po świecie jednośladów i dawnych czasach, w którą zabierają nam pasjonaci – twórcy muzeum.
Więcej o tym miejscu przeczytacie w osobnym opisie tego miejsca – Muzeum Zabytków Kultury Technicznej w Gnieźnie, który znajdziecie w kategorii ciekawe miejsca w Polsce.
Fragment Muru Berlińskiego
Gniezno może pochwalić się również fragmentem autentycznego Muru Berlińskiego, który obok Doliny Pojednania jest kolejnym symbolem jednoczącej się w XX wieku Europy. Dwa elementy Muru Berlińskiego z oryginalnymi graffiti z lat 60. XX wieku stoją przed Instytutem Kultury Europejskiej UAM w sąsiedztwie Muzeum Początków Państwa Polskiego.
Tak wyjątkowa pamiątka z okresu zimnej wojny i żelaznej kurtyny, jest jednym z kilkudziesięciu fragmentów, które zostały przeniesione z Berlina do innych zakątków świata (większość elementów zniszczono lub wyeksponowano w Berlinie). Gniezno jest jednym z dwóch miejsc w Polsce, gdzie można zobaczyć fragmenty tej ponurej konstrukcji (drugim miejscem jest dolnośląska Sosnówka, gdzie znajduje się największa poza granicami Niemiec ekspozycja fragmentów muru).
Teatr w Gnieźnie
Wymieniając atrakcje w Gnieźnie, należy wymienić również miejscowy teatr, który jest miejscem wielu wydarzeń kulturalnych i bijącym centrum sztuki pierwszej stolicy Polski.
Teatr im. Aleksandra Fredro znajduje się przy ulicy Adama Mickiewicza i intryguje nie tylko swoim afiszem ale również nietypową architekturą. Mieści się w budynku dawnego kina “Słońce”, przebudowanego na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, której zawdzięcza swój dzisiejszy wygląd.
Gnieźnieńskie kościoły
Tylko w ścisłym centrum miasta można znaleźć aż 8 kościołów, co bardzo przypomina mi mój ukochany Kalisz, gdzie w centrum miasta znajduje się równie kościół na kościele (o zdaniem wielu najstarszym polskim mieście możecie przeczytać w moim wpisie – Atrakcje w Kaliszu oraz najciekawsze miejsca w mieście). Gniezno jednak przez stulecia było duchowym centrum kraju i nadal jest ważnym ośrodkiem religijnym, na mapie Polski co ilość kościołów w obrębie gnieźnieńskiej starówki tylko potwierdza.
Choć ich ilość i rozlokowanie wynika z nieco innych uwarunkowań, głównie historycznych. Dawnej Gniezno składało się z dwóch głównych grodów i ich licznych podgrodzi, co wiązało się ze wznoszeniem kolejnych świątyń dla wiernych w niemal każdym z nich. Obecnie to “zaledwie” centrum znacznie większego obszarowo miasta, które jednak za sprawą świątyń przypomina o jego historii.
Kościół franciszkański
Ich poznawanie rozpocznijmy od najbardziej monumentalnego z nich, czyli kościoła pw. Wniebowzięcia NMP i św. Antoniego, który jest kościołem oo. Franciszkanów mających przy nim swój klasztor. To świątynia, której budowę zainicjowali w roku 1259 książę Bolesław Pobożny oraz jego żona Jolenta. Sprowadzili oni w tym czasie do Gniezna franciszkanów oraz nieco później klaryski – żeńską gałąź zakonu franciszkanów.
W pierwszej kolejności na Wzgórzu Panieńskim wzniesiono klasztor franciszkanów. Później, już z intencji Przemysła II (bratanka Bolesława Pobożnego) dobudowano również klasztor klarysek i oratorium, do którego w kolejnych latach dobudowano wczesnogotycki kościół.W gnieźnieńskim klasztorze osiadła Jolenta (wdowa po Bolesławie i błogosławiona Kościoła), której szczątki spoczywają w świątyni. Franciszkanie są nadal obecni w Gnieźnie, którzy w odróżnieniu od klarysek zdołali powrócić do miasta, mimo kasaty klasztoru w XIX wieku. Obecnie świątynia parafialna, stojąca niemalże przy samym gnieźnieńskim rynku.
Fara – kościół pw. św. Trójcy
Gnieźnieńska fara sięga swoją historią początku XV wieku, choc jego fundacja prawdopodobnie nastąpiła w 2. poł. XII wieku. Wznoszony dla parafii św. Trójcy, którą ustanowiono przed 1243 rokiem. Kościół strawił pożar w 1613 roku, po którym jego odbudowa nadała mu dzisiejszy – barokowy wygląd.
Na kościelnej wieży, przylegającej do nawy kościoła od północy, znajdziecie zegar z kurantem i ruchomą figurą św. Wojciecha, błogosławiącą miasto i mieszkańców w każde południe. W wnętrzu ciekawie prezentuje się barokowa ambona w kształcie łodzi (XVIII w.) oraz zdobiące prezbiterium witraże.
Kościół św. Jana Chrzciciela
Na kolejnym gnieźnieńskim wzgórzu – Wzgórzu Świętojańskim, nazywanym też Górą Krzyżacką, wzniesiono w XIII wieku dla Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie (pot. bożogrobowcy) jeszcze jedną świątynię – kościół św. Jana Chrzciciela. To jednonawowa świątynia wzniesiona w stylu gotyckim z dobudowaną w XV-XVI wieku wieżą, zwieńczoną w 1666 roku barokowym hełmem. Swój największy skarb skrywa w niewielkim prezbiterium, gdzie zachowała się XIV-wieczna polichromia wykonana techniką “al secco”.
Z tego względu jest on jednym z najcenniejszych zabytków Pierwszej Stolicy Polski, obecnie (2023) poddawany pracom remontowym. Dawniej kościół był sercem większego założenia kościelnego, w skład którego wchodził m. in. okazały klasztor. Obecnie mieści się w nim szkoła i szpital, który był pierwszą tego typu placówką w mieście.
Zabytkowe budynki centrum miasta
Gnieźnieńska starówka pełna jest jeszcze innych zabytkowych i pełnych uroku budynków. Wiele z nich warto dopisać do listy, na której wymieniam Wam najciekawsze atrakcje w Gnieźnie.
Wśród najciekawszych z nich warto wymienić m. in. neogotycki budynek Poczty Polskiej z 1890 roku (ul. Chrobrego), budynek dawnej gminy żydowskiej (ul. Mieszka I), zespół kanonii na Wzgórzu Lecha (ul. Kolegiaty) oraz Wzgórzu Panieńskim (ul. Łaskiego / Tumska) oraz liczne domy i kamienice, tworzące śródmiejską zabudowę, sięgające swoim rodowodem głównie do okresu XIX wieku.
Warto wspomnieć też o zabytkach poza centrum miasta, m. in. obecnym, neorenesansowym budynku Urzędu Miasta z 1899 roku, zabytkowym dworcu kolejowym na Winiarach a nawet zabytkowych budynkach szpitala psychiatrycznego Dziekanka, do którego z wiadomych względów się nie dostaniecie:)
Parowozownia
A skoro już wspomniałem o zabytkach poza ścisłym centrum miasta, wypada napisać też kilka słów o gnieźnieńskiej parowozowni i kolei wąskotorowej. Znajdują się one w południowej części miasta. To odradzające się po latach zapomnienia miejsce na mapie miasta, które pomału wpisuję się na listę, na której znajdziecie atrakcje w Gnieźnie. Parowozownia w Gnieźnie, została wybudowana w latach 70. XIX wieku i należy do największych tego typu obiektów w kraju. Swoją funkcję pełniła do początku XXI wieku. Od kilkunastu lat opiekuje się nią Gnieźnieńskie Stowarzyszenie Miłośników Kolei, które realizuje prace remontowe i udostępnia cześć obiektów do zwiedzania w wybrane dni roku. Corocznie w maju organizowane są Dni Pary.
Gniezno – atrakcje dla dzieci
Zachęcam Was aby wybrać się do Gniezna całą rodziną. Mimo, że pierwsza stolica Polski słynie głównie okazałych zabytków i historycznych budowli, ma również liczne atrakcje dla dzieci w Gnieźnie, które na pewno przypadną do gustu Waszym pociechom. Wymieniając najciekawsze atrakcje dla dzieci w Gnieźnie wypada zacząć od gnieźnieńskich królików, czyli Traktu Królewskiego. Będzie on świetną przygodą dla najmłodszych a dla Was okazją do przejścia najciekawszych zakątków miasta.
Na pewno najmłodszym spodobają się również place zabaw i tereny zielone w Gnieźnie. Szczególnie polecam Wam Dolinę Pojednania oraz Park Piastowski. W parku nad Jeziorem Jelonek najdziecie m. in. plac zabaw, zewnętrzną siłownię, gry i wyzwania uliczne, kaczkomat (wschodnia część parku) ściankę wspinaczkową i ogromne zjeżdżalnie (zachodnia część parku).
Po tej stronie Jeziora Jelonek koniecznie wstąpcie z dziećmi do Muzeum Początków Państwa Polskiego gdzie czeka na Was Rodzinna Ścieżka Zwiedzania, czyli ciekawa trasa zwiedzania dostosowana do najmłodszych. Wymieniając atrakcje dla dzieci w Gnieźnie wspomnę jeszcze o jednym miejscu – katedralnej wieży, gdzie znajduje się taras widokowy (należycie zabezpieczony i bezpieczny dla dzieci). Wejście na niego oraz oglądanie miasta z góry będzie dla dzieci niesamowitą przygodą i atrakcją wspominana przez długi czas!
Wykaz źródeł
- oficjalna strona internetowa Miasta Gniezno, link, dostęp z dn. 16.04.2024,
- oficjalna strona internetowa Traktu Królewskiego w Gnieźnie, link, dostęp z dn. 14.04.2024,
- wpis Gnieźnieńska Starówka na oficjalnej stronie internetowej Miasta Gniezno, link, dostęp z dn. 15.04.2024,
- wpis Kościół św. Trójcy na oficjalnej stronie internetowej Miasta Gniezno, link, dostęp z dn. 17.04.2024,
- wpis Kościół św. Jana Chrzciciela na oficjalnej stronie internetowej Miasta Gniezno, link, dostęp z dn. 18.04.2024,
- wpis Pałac Prymasowski na oficjalnej stronie internetowej Powiatu Gniezno, link, dostęp z dn. 15.04.2024,
- wpis Klasztor oo. Franciszkanów na oficjalnej stronie internetowej Powiatu Gniezno, link, dostęp z dn. 17.04.2024,
- wpis Dolina Pojednania na stornie internetowej Traktu Królewskiego w Gnieźnie, link, dostęp z dn. 15.04.2024,
- wpis Park Piastowski na stornie internetowej Traktu Królewskiego w Gnieźnie, link, dostęp z dn. 15.04.2024,
- wpis Parowozownia Gniezno na stronie wielkopolska.travel, link, dostęp z dn. 19.04.2024,
- artykuł Mur Berliński w Gnieźnie w serwisie internetowym Radia Poznań, link, dostęp z dn. 16.04.2024,
- wpis Gniezno w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 16.04.2024,
- wpis Mur Berliński w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 16.04.2024,
- wpis Teatr im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 16.04.2024,
- wpis Kościół Świętej Trójcy w Gnieźnie w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 19.04.2024,
