Powiedzieć, że Trakt Królewski w Gnieźnie jest świetną atrakcją, to tak jakby nic nie powiedzieć! Moim zdaniem to fantastyczny pomysł, który udało się doskonale zrealizować i wtopić w miejską tkankę, dawnej stolicy Polski skrywającej dziesiątki wyjątkowych zabytków, urokliwych zakamarków i ustronnych zakątków. Spacerując nim i okrywając kolejne rzeźby królów i króliki w Gnieźnie, poznajemy również samo miasto nie ograniczając się tylko do jego serca – Wzgórza Lecha, które choć z wielu względów jest najcenniejsze i najciekawsze, nie jest jedynym miejscem wartym zobaczenia w królewskim Gnieźnie! Poznajcie zatem z mojego wpisu Trakt Królewski w Gnieźnie, który bardzo ułatwi i uatrakcyjni Wam jego odkrycie!
Gniezno – podstawowe informacje
Standardowo na moim blogu nim poznacie sam Trakt Królewski czy króliki w Gnieźnie, krótkie wprowadzenie w historię i położenie miasta, uzupełnione o praktyczne wskazówki, pomocne dla każdego mikropodróżnika!
Historia Gniezna w pigułce
Przyjmuje się, że początki osadnictwa w terenie dzisiejszego Gniezna sięgają przełomu VI i VII wieku, czemu sprzyjało położenie u zbiegu głównych szlaków handlowych ale też ukształtowanie terenu i obfitość okolicznych wód. Na terenie obecnego miasta w średniowieczu istniały dwie osady: pierwsza na Wzgórzu Panieńskim (lokalizacja obecnego Rynku) i druga osada na Wzgórzu Lecha, która była bardziej znaczącym grodem, otoczonym wałami drewniano-ziemnymi. Wielu badaczy uważa gród na Wzgórzu Lecha za główny ośrodek państwa Polan, przez co Gniezno uznaje się za pierwszą stolice Polski. Zdaniem innych badaczy Gniezno było jedynie jednym z kilku grodów stołecznych, tzw. sedes regni principales (obok Ostrowa Lednickiego, Poznania i Giecza) a tytuł “stolicy” w tamtym okresie był przechodni w zależności od tego, gdzie obecnie znajdował się władca.
Niemniej Gniezno było bez wątpienia jednym z największych i najpotężniejszych założeń grodowych w X wieku na terenie państwa Piastów. Do właściwego grodu, który był siedzibą księcia przylegały trzy podgrodzia, otoczone wałami drewniano-ziemnymi. To właśnie w jednym z nich, prawdopodobnie pod koniec panowania Mieszka I wzniesiono rotundę, w której być może pochowano ok. 977 roku księżną Dobrawę. Ranga świątyni znacząco wzrosła po złożeniu w niej szczątków Świętego Wojciecha. To właśnie do grobu św. Wojciecha w 1000 roku (między 7 a 15 marca) pielgrzymował cesarz Otton III. Odbył się wtedy tzw. Zjazd Gnieźnieński, podczas którego ogłoszono decyzje papieża o podniesieniu świątyni do godności archikatedry i utworzeniu w Gnieźnie archidiecezji i podległych jej biskupstw w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu. Pierwszym arcybiskupem gnieźnieńskim został Radzim Gaudenty, przyrodni brat Świętego Wojciecha. Tym samym Gniezno stało się pierwszą w Polsce metropolią kościelną, podlegającą wyłącznie papieżowi co wraz z posiadaniem relikwii świętych, dawało jej przywilej koronacji władców. Jako pierwszy w archikatedrze na Wzgórzu Lecha w Gnieźnie koronował się w 1025 roku Bolesław Chrobry – pierwszy król Polski a po nim jeszcze 4 innych władców z dynastii Piastów (ostatni z nich – Przemysł II w 1295 roku).
W 1038 roku po spustoszeniu miasta podczas najazdu czeskiego księcia Brzetysława, książę Kazimierz Odnowiciel przeniósł się i swoją świtę do Krakowa, kończąc w ten sposób najdonioślejszy rozdział w historii miasta. W kolejnych stuleciach Gniezno choć nie było już znaczącym ośrodkiem władzy, nadal było centralnym ośrodkiem kultu religijnego w Polsce. Za czasów Odonica (1239-1243 r.) Gniezno otrzymało prawa miejskie a po soborze w Konstancji (1417) Gniezno stało się miejscem urzędowania prymasów Polski. W XVI wieku Gniezno ponownie przeżywało złoty okres, będąc ważnym ośrodkiem handlu i rzemiosła (ponad 300 warsztatów rzemieślniczych). W 1793 roku, w wyniku II rozbioru Polski Gniezno znalazło się pod pruskim zaborem. Ogromny pożar w 1819 roku strawił dużą część miasta, które odbudowując się ze zgliszcz zmieniło swój układ przestrzenny: wytyczono dzisiejszy rynek, ulice wzdłuż dawnych murów miejskich oraz dzisiejszą główną oś miasta ulicę Tumską i Bolesława Chrobrego. W 1918-1919 roku Gniezno było jednym z głównych ośrodków powstania wielkopolskiego, po którym w 1919 roku przyłączono je do Polski. II wojna światowa w mieście wiązała się głównie z wysiedleniami ludności, większość zabytków i skarbów udało się ocalić choć wkraczające do miasta wojska radzieckie ostrzelały katedrę, powodując pożar archikatedry. W 1966 roku w Gnieźnie odbyły się centralne Uroczystości Tysiąclecia Chrztu Polski a w 1979 roku miasto po raz pierwszy odwiedził papież Jan Paweł II (druga wizyta w 1997 roku). Obecnie miasto powiatowe i siedziba Prymasa Polski.
Lokalizacja
Samo Gniezno położone jest na Pojezierzu Wielkopolskim we wschodniej części województwa wielkopolskiego, około 45 kilometrów na wschód od Poznania i około 70 kilometrów na południe od Bydgoszczy, położonej już na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, od którego Gniezno dzieli ok. 10 kilometrów.
Gniezno jest jednym z największych miasta regionu, obecnie będąc siedzibą powiatu. Położone jest na terenie, będącym głównym obszarem rodzącego się państwa Piastów, przez co w pobliżu znajdziecie takie historyczne miejsca jak Ostrów Lednicki, Poznań, Kruszwica, Giecz czy Grzybowo, przez które prowadzi najstarsza trasa turystyczna w Polsce – Szlak Piastowski.
Komunikacja, dojazd i parking
Gniezno jest doskonale zlokalizowane jeżeli chodzi o szlaki transportowe. Miasto położone jest na skrzyżowaniu szlaków kolejowych (linia 281 odcinek Września – Nakło n. Notecią oraz linia 353 odcinek Poznań – Inowrocław). Dzięki temu możemy dotrzeć do pierwszej stolicy Polski z najodleglejszych zakątków kraju, m. in. z Gdyni, Krakowa, Przemyśla, Jeleniej Góry jak również bliżej położonych miast np. Poznania, Bydgoszczy czy Torunia. Kolejowe połączenia pasażerskie do Gniezna oferują m. in. pociągi Kolei Wielkopolskich, PKP Intercity czy POLREGIO. Szczegółowy rozkład jazdy znajdziecie w Portalu Pasażera PKP PLK. Z dworca kolejowego do centrum miasta w tym, w okolice muzeum możecie dotrzeć komunikacją miejską, obsługiwana przez MPK Gniezno, które w swoim rozkładzie posiada kilkanaście linii autobusowych.
Mimo, że Gniezno jest również znaczącym węzłem drogowym, który tworzą m. in. droga ekspresowa S5 (odcinek Poznań – Bydgoszcz), droga krajowa nr 15 oraz drogi wojewódzkie: 190, 194, 197 oraz 260, miasto nie może pochwalić się rozbudowaną komunikacja autobusową (regionalną i międzymiastową). Swoje połączenia do Gniezna oferuje jedynie FlixBus oraz mniejsi, prywatni przewoźnicy. Dogodny węzeł drogowy pozwoli za to w komfortowy sposób dotrzeć Wam do miasta własnym samochodem.
Parking
Centrum turystycznym miasta jest jego ścisłe centrum, wokół którego znajdziecie kilka parkingów, na których będziecie mogli bezpiecznie zaparkować i pozostawić swoje samochody. Najlepszym rozwiązaniem jest bezpłatny parking miejski (wjazd od ul. Łaskiego, po sąsiedzku z Placem Św. Wojciecha). Poza tym do dyspozycji mamy parkingi płatne: Parking Katedralny (wjazd od ul. Słomianka, opłata “co łaska”), duży parking przy skrzyżowaniu ulicy Łaskiego i Trasy Zjazdu Gnieźnieńskiego oraz miejsca postojowe w centrum miasta, będące częścią Strefy Płatnego Parkowania. Można zaparkować również nieco dalej, np. na bezpłatnym parkingu przy ulicy Kostrzewskiego, naprzeciwko Muzeum Początków Państwa Polskiego.
Tylko na kierunkowo.pl!
Wyjątkowy e-book “MIKROPODRÓŻE” już dostępny! Ponad 700 podróżniczych inspiracji z Wielkopolski, Pomorza i Dolnego Śląska, blisko 260 kolorowych zdjęć, 5 gotowych planów mikropodróży, setki praktycznych porad i wskazówek tworzących najobszerniejszy poradnik, poświęcony krótkim formom podróżowania, liczący aż 294 strony!Poznajcie Trakt Królewski w Gnieźnie!
Trakt Królewski w Gnieźnie to świetnie wymyślona i przygotowana trasa spacerowa po mieście, pozwalająca odkryć nam mniej znane a równie ciekawe zakątki Gniezna, takie jak np. kościoły św. Jana Chrzciciela, Wniebowzięcia NMP i św. Wawrzyńca, dawne pruskie koszary, Park Miejski czy secesyjne kamienice w centrum miasta.
Trasa w bardzo atrakcyjny sposób przybliża najważniejsze legendy związane z miastem, sylwetki polskich królów koronowanych w miejscowej katedrze, zabytkowe budowle Gniezna oraz miejsca, które w szczególny sposób zapisały się w jego historii. Sam przemierzyłem ją jesienią 2023 roku i muszę przyznać, że to była czysta przyjemność i życzyłbym sobie więcej takich atrakcji!
Historia powstania traktu
Pomysł stworzenia traktu wytyczonego pośród najciekawszych zabytków i miejsc dawnej stolicy Polski narodził się na początku 2015 roku. Jednym z inicjatorów jego utworzenia był Tomasz Budacz, ówczesny Prezydent Miasta Gniezna, a autorem projektu traktu był Piotr Wiśniewski, Pełnomocnik Prezydenta Miasta Gniezna ds. Kultury. W 2017 roku wybrano w konkursie projekty rzeźb królów, królików i legendarnych postaci a pierwsze z nich stanęły w mieście pod koniec marca 2018 roku. W gnieźnieńskiej przestrzeni miejskiej do listopada 2018 roku zlokalizowano resztę elementów traktu, m. in. pozostałe posągi królów i postaci z legend, rzeźby królików, tablice informacyjne i infokioski. Trakt Królewski w Gnieźnie ukończono w przestrzeni miejskiej, uzupełniono materiałami cyfrowymi i drukowanymi, co w całości utworzyło jedną z najlepszych atrakcji miasta!
Trasa Traktu Królewskiego w Gnieźnie
Trakt Królewski w Gnieźnie prowadzi przez ścisłe centrum miasta oraz jego najciekawsze okolice, m. in. wzdłuż Jeziora Jelonek czy przez Park Miejski im. W. Andersa. Jego całkowita długość to ok. 6,5 kilometra, które pokonacie pieszo w minimum 2 godziny. Ale spacer po trakcie może być nawet całodniowa przygodą, bo na jego trasie znajduje się wiele przystanków oraz miejsc do których warto wstąpić aby zobaczyć lub zwiedzić to, co skrywają w swoich murach jak np. gnieźnieńska archikatedra czy Muzeum Początków Państwa Polskiego.
Wyruszając na trakt Królewski w Gnieźnie warto zabrać mapę szlaku (przewodnik dostępny online oraz w punktach Informacji Turystycznej) lub skorzystać z pomocnej aplikacji mobilnej “Królika Goń” (dostępna na Android i iOS), która nie tylko ułatwi Wam poruszanie się po szlaku ale da również wiele radości i odkryje mnóstwo ciekawostek.
Elementy Traktu Królewskiego w Gnieźnie
Na Trakcie Królewskim rozlokowano niemal 40 rożnych elementów wchodzących w skład tego miejskiego szlaku turystycznego, które przyjmują rożną formę i umożliwiają na różny sposób odkrywać historie, atrakcje i zabytki Gniezna.
Część z nich ma charakter czysto informacyjny (tablice, infokioski), inne pozwalają nam poznać i wyobrazić sobie historyczne i legendarne postacie a jeszcze inne – głównie gnieźnieńskie króliki, wprowadzają nieco weselszy i luźniejszy walor edukacyjny, przybliżając mniej znane wątki historyczne związane z miastem.
Króliki, królowie i inni bohaterowie trasy
W pierwszej kolejności poznajcie te z nich, które stały się niemalże symbolami i ikonami Traktu Królewskiego w Gnieźnie. Mam na myśli oczywiście rzeźby królów, królików i postaci z lokalnych legend, które najbardziej urzekają i przyciągają do tego, by pokonać cały szlak i zobaczyć każdą z nich.
Za ich ostateczny kształt odpowiadają artyści: Rafał Nowak (królowie), Maciej Jagodziński-Jagenmeer (króliki) oraz Jarosław Bogucki (legendy) a ich odlew w brązie wykonała firma z moich rodzinnych stron, bo z wielkopolskiego Pleszewa.
Króliki w Gnieźnie
Choć króliki nie są najbardziej znamienitymi postaciami Traktu Królewskiego w Gnieźnie, to przez lata zyskały największą sympatię odwiedzających miasto. Ich głównym zadaniem było pełnienie roli przewodników po trakcie i zachęcanie do odkrywania miejskich ciekawostek również przez najmłodszych.
Każdy z gnieźnieńskich królików przybliża sobą mniej lub bardziej znane wątki z historii miasta – wiele z nich będzie dla Was zaskoczeniem! Wśród nich m. in. “Królik” Hokeista nawiązujący do hokejowych tradycji gnieźnieńskich klubów, “Królik” Bogaty kupiec przypominający o gnieźnieńskich jarmarkach z czasów średniowiecza czy “Królik” Wój piastowski, nawiązujący do armii Mieszka I i Bolesława Chrobrego.
Dodatkowo wiele królików w Gnieźnie stoi w nieprzypadkowych miejscach. Pod klasztorem oo. Franciszkanów stoi nawiązujący do nich “Królik” Skryba, przy dawnych koszarach stoi “Królik” Żołnierz pruski przypominający o stacjonowaniu pruskich wojsk w mieście w czasach zaborów a pod Szpitalem Miejskim stoi “Królik” Medyk, nawiązujący do czasów epidemii dżumy.
Oprócz nich na Trakcie Królewskim w Gnieźnie spotkacie również królika: żużlowca, strażaka, powstańca wielkopolskiego, szofera, murarza a nawet “Królika” Napoleona czy… degustatora, upamiętniającego postać Bolesława M. Kasprowicza i jego Fabrykę Wódek i Likierów. Ogółem do odszukania jest kilkanaście niewielkich posążków królików, rozstawionych po całym centrum miasta! Dodatkowo co jakiś czas pojawiają się kolejne króliki w Gnieźnie, więc bądźcie czujni:)
Królowie
Gnieźnieński Trakt Królewski nie mógłby istnieć bez królów, którzy w szczególny sposób zapisali się w historii miasta. Postanowiono na szlaku przybliżyć sylwetki pięciu królów, koronowanych w miejscowej katedrze, dlatego też będziecie mogli spotkać na nim Bolesława Chrobrego, Mieszka II, Bolesława Śmiałego, Wacława II Czeskiego i Przemysła II, który jako ostatni koronował się w Gnieźnie mimo, że najbardziej związany był z Poznaniem, gdzie kilka lat temu odbudowano jego Zamek Królewski (poznać go możecie z innego mojego wpisu: Muzeum Sztuk Użytkowych w Zamku Królewskim w Poznaniu!).
Same rzeźby są niezwykłe, dalekie swoim klimatem i wyrazem od nieco ugrzecznionego i poprawnego królewskiego wizerunku z pocztu Królów i Książąt autorstwa Jana Matejki, który wszyscy kojarzymy ze szkolnych podręczników. Rzeźby swoją formą starają się oddać charakter każdego z królów, przez co Bolesław Śmiały ukazany jest w dynamicznej pozie, Mieszko II w pełni majestatu a Chrobry… od razu widać, by lepiej mu w drogę nie wchodzić:)
Makiety
Kolejnymi elementami miejskiego szlaku w Gnieźnie są również wykonane z brązu makiety, ukazujące Gniezno lub jego fragmenty w przeszłości oraz obecnie. Dzięki nim zyskujemy wyobrażenie tego jak wyglądało dawnej Wzgórze Lecha, miasto lokacyjne czy miejscowa katedra.
Wędrując traktem Królewskim w Gnieźnie powinniście dotrzeć do czterech makiet, ulokowanych w nieprzypadkowych miejscach. Znajdują się one w osi głównej miasta (ulice łaskiego – Tumska – Chrobrego), w pobliżu miejsc, których właśnie dotyczą przez co pozwalają lepiej zrozumieć zmiany zachodzące w mieście na przestrzeni wieków i porównać ze stanem dzisiejszym.
Legendy
Ostatnimi rzeźbami traktu są dwa wyobrażenia legendarnych postaci związanych z Gnieznem. Pierwsza z nich to Piast Oracz, stojący w parku im. gen. W. Andersa a druga to Lech, legendarny założyciel miasta którego rzeźba jest chyba najbardziej zachwycająca i wyjątkowo wkomponowana w krajobraz Jeziora Jelonek z widokiem na katedrę.
Elementy informacyjne
Podążanie jednak za samymi rzeźbami królów i królików w Gnieźnie, nie byłoby jednak tak ciekawe i wartościowe gdyby nie doskonale przygotowana informacja turystyczna traktu. Na trasie znajdziecie zarówno multimedialne infokioski, tablice informacyjne jak i charakterystyczne elementy informacyjne w kształcie ostrosłupów (piramid).
Przybliżają one najczęściej swoje bezpośrednie otoczenie, odkrywając przed nami historię, ciekawostki i zabytki danego fragmentu miasta. Musze uczciwie przyznać, że ich treść jest wciągająca, świetnie przygotowana i uzupełniona dawnymi rycinami, mapami czy archiwalnymi zdjęciami.
Choć dużo popularniejsze obecnie jest zrobienie sobie selfie z jednym z królów czy gnieźnieńskim królikiem, gorąco zachęcam Was do przeczytania treści, które widnieją na tych elementach. Doskonały przykład świetnie zrealizowanej informacji turystycznej!
Inne atrakcje przy Trakcie Królewskim
Trasa Traktu Królewskiego w Gnieźnie została wytyczona w taki sposób, aby przebiegać przy najważniejszych miejscach i atrakcjach miasta. Samo spacerowanie po nim jest świetną rozrywką i ciekawą lekcją historii w terenie ale będąc w historycznej stolicy Polski, warto wstąpić do miejsc które znajdują się przy nim i z pewnością są chluba miasta!
Szczególnie polecam Wam zwiedzić gnieźnieńska archikatedrę i całe Wzgórze Lecha a także miejscowe muzeum, które absolutnie nudą nie wieje! Przeczytajcie o nich w moich wpisach:
- Wzgórze Lecha w Gnieźnie: katedra, skarbiec i 1000 lat historii!
- Muzeum Początków Państwa Polskiego. Skarbiec historii
Więcej ciekawych miejsc i atrakcji w Gnieźnie oraz jego okolicy znajdziecie w tagu #gniezno i okolice.
Wykaz źródeł
- Przewodnik “Trakt Królewski” Gniezno na Szlaku Piastowskim, dostępny pod linkiem, wyd. Urząd Miejski w Gnieźnie, Gniezno 2018,
- oficjalna strona internetowa Miasta Gniezno, link, dostęp z dn. 10.04.2024,
- oficjalna strona internetowa Miasta Gniezno, subdomena Trakt Królewski w Gnieźnie, link, dostęp z dn. 08.04.2024,
- wpis Trakt Królewski w Gnieźnie na stronie www.gniezno.pl, link, dostęp z dn. 07.04.2024,
- wpis Gniezno zaprasza na Trakt Królewski na stronie www.szlakpiastowski.pl, link, dostęp z dn. 06.04.2024,
- wpis Trakt Królewski w Gnieźnie w serwisie pl.wikipedia.org, link, dostęp z dn. 07.04.2024,
